Δείτε εδώ την ειδική έκδοση

διαΝΕΟσις: Κάτω του μέσου όρου της ΕΕ στην καινοτομία η Ελλάδα

Βάσει του Δείκτη Καινοτομίας του DIW Berlin, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 29η θέση, μια θέση εξαιρετικά αρνητική, η οποία μάλιστα δεν έχει αλλάξει και πολύ τα τελευταία 15 χρόνια. Ποια πλεονεκτήματα διαθέτει η χώρα. Πώς μπορεί να αλλαξει η σημερινή κατάσταση.

διαΝΕΟσις: Κάτω του μέσου όρου της ΕΕ στην καινοτομία η Ελλάδα

Το «σύστημα καινοτομίας» στην Ελλάδα υπολείπεται του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ωστόσο η χώρα διαθέτει ορισμένα πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αναβάθμιση του «συστήματος καινοτομίας», σύμφωνα με τη νέα έρευνα που εκπόνησε η διαΝΕΟσις μαζί με ερευνητές του Γερμανικού Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών DIW Berlin.

Η έρευνα καταγράφει την κατάσταση σήμερα στην Ελλάδα σε ό,τι αφορά στην καινοτομία, ενώ εστιάζει στο πώς θα μπορούσε η χώρα να αναπτύξει ένα αποτελεσματικό «σύστημα καινοτομίας» και στα πλεονεκτήματα που διαθέτει και θα μπορούσαν να συμβάλουν προς αυτή την κατεύθυνση.

Ειδικότερα, όπως σημειώνεται στην έρευνα, οι κλάδοι της οικονομίας που βασίζονται στην καινοτομία δημιουργούν εξαγώγιμα προϊόντα και υπηρεσίες καθώς και πολλές καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Ωστόσο, οι κλάδοι αυτοί στην Ελλάδα υπολειτουργούν διαχρονικά.

Συγκεκριμένα, όπως προκύπτει από την έρευνα:

- Στις αξιολογήσεις καινοτομίας οι επιδόσεις της Ελλάδας βρίσκονται κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

- Οι δημόσιες και πολύ περισσότερο οι ιδιωτικές επενδύσεις σε Ε&Α είναι πολύ χαμηλές.

- Δεν υπάρχει ικανοποιητικός αριθμός οργανωμένων δικτύων συνεργασίας ανάμεσα στη βασική έρευνα, στην εφαρμοσμένη έρευνα και στις επιχειρήσεις.

- Ο χρηματοπιστωτικός τομέας δεν παρέχει επαρκή επιχειρηματικά κεφάλαια για νεοφυείς εταιρείες και δάνεια για καθιερωμένες εταιρείες.

- Το ρυθμιστικό πλαίσιο και το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον δεν υποστηρίζουν και συχνά παρεμποδίζουν την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα.

Σύμφωνα με την έρευνα, στο διάστημα 2006-2013, για παράδειγμα, μόνο το 18% των εξαγωγών ελληνικών προϊόντων αφορούσαν σε προϊόντα μέσης και υψηλής τεχνολογίας. Το αντίστοιχο ποσοστό για άλλες ευρωπαϊκές χώρες ήταν 30% για τη Λετονία και 49% για την Πολωνία. Επίσης, το ποσοστό των δραστηριοτήτων υψηλής και μέσης/υψηλής τεχνολογικής έντασης στον κλάδο της μεταποίησης στην Ελλάδα αντιπροσωπεύει μόλις το 17% του συνόλου, τη στιγμή που στην Ε.Ε. το μέσο ποσοστό είναι 46,5%.

Ανάμεσα σε 35 χώρες που αξιολόγησε το DIW Berlin, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 29η θέση. Είναι ένας βαθμός πάρα πολύ χαμηλός και μια θέση εξαιρετικά αρνητική, η οποία, μάλιστα, δεν έχει αλλάξει και πολύ τα τελευταία 15 χρόνια (στις έξι αξιολογήσεις που έγιναν από το 2000 μέχρι το 2015, η Ελλάδα κατατάσσεται πάντα μεταξύ 28ης και 30ής θέσης).

Και άλλες αξιολογήσεις της καινοτομίας στην Ελλάδα καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα. Ο "European Innovation Scoreboard", που αξιολογεί την απόδοση των χωρών-μελών της Ε.Ε. καθώς και άλλων, κατατάσσει την Ελλάδα μαζί με χώρες όπως η Κροατία, η Ουγγαρία, η Πολωνία και η Πορτογαλία, κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε. Για το 2014, μάλιστα, οι επιδόσεις της χώρας έπεσαν στο 66% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Ο δε Παγκόσμιος Δείκτης Καινοτομίας, που εξετάζει 79 δείκτες σε 141 χώρες, τοποθετεί την Ελλάδα στην 45η θέση παγκοσμίως, και πάλι κάτω από τον μέσο όρο της Ε.Ε.

Η Ελλάδα όμως δεν έχει καλές επιδόσεις και σε επιμέρους δείκτες που αφορούν την καινοτομία. Ειδικότερα, σε ότι αφορά την ικανότητα του εκπαιδευτικού συστήματος να ανταποκριθεί στις ανάγκες μιας ανταγωνιστικής οικονομίας, η Ελλάδα έρχεται τελευταία από όλες τις εξεταζόμενες χώρες. Η Ελλάδα επενδύει μόλις το 0,84% του ΑΕΠ της στην έρευνα (2014), ποσοστό γενικά χαμηλό, και σαφώς χαμηλότερο από των εξελιγμένων οικονομιών που επενδύουν ως και 3% των (κατά κανόνα πολύ μεγαλύτερων) ΑΕΠ τους. Η Ελλάδα μάλιστα είναι τελευταία από όλες τις εξεταζόμενες χώρες σε ιδιωτικές επενδύσεις στην έρευνα (μόλις 0,28% του ΑΕΠ), ενώ η έρευνα που διεξάγεται στα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ιδρύματα περιορίζεται κυρίως στη βασική και όχι στην εφαρμοσμένη έρευνα.

Επιπλέον, η πρόσβαση σε δάνεια και η διαθεσιμότητα επιχειρηματικών κεφαλαίων είναι επίσης πολύ περιορισμένη -η Ελλάδα είναι τελευταία στη λίστα και σ' αυτόν τον τομέα, ενώ έρχεται στις τελευταίες θέσεις και σε όλους τους δείκτες που έχουν σχέση με τα θεσμικά προβλήματα (δείκτης Παγκόσμιας Τράπεζας για την ευκολία του επιχειρείν, δείκτης διαφθοράς, ποιότητα διακυβέρνησης).

Η Ελλάδα διαθέτει πλεονεκτήματα

Ωστόσο, παρά τις αδυναμίες αυτές, στην έρευνα σημειώνεται ότι η Ελλάδα διαθέτει ορισμένα πλεονεκτήματα που θα μπορούσαν να συμβάλουν στην αναβάθμιση της ποιότητας του «συστήματος καινοτομίας» της όπως:

- Αξιοσημείωτο επιστημονικό δυναμικό.

- Υψηλού επιπέδου ερευνητικούς οργανισμούς.

- Το 9% των ελληνικών επιστημονικών δημοσιεύσεων κατατάσσεται μεταξύ αυτών με τις περισσότερες αναφορές παγκοσμίως.

- Έναν μικρό αριθμό επιχειρήσεων μέσης και υψηλής τεχνολογίας.

- Μια υψηλού επιπέδου διασπορά.

- Ελκυστικό κλίμα και υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Τι πρέπει να γίνει

Η έρευνα, καταλήγοντας, προτείνει λύσεις με παρεμβάσεις σε συγκεκριμένους τομείς για την αναβάθμιση του ελληνικού συστήματος καινοτομίας όπως:

1. Δημιουργία φιλικού επιχειρηματικού κλίματος

2. Μεταρρύθμιση του συστήματος Έρευνας και Ανάπτυξης (Ε&Α)

3. Εκσυγχρονισμός του εκπαιδευτικού συστήματος

4. Βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδότηση

5. Ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών

Απαραίτητη προϋπόθεση για τα παραπάνω, σύμφωνα με τη διαΝΕΟσις, είναι η δημιουργία ενός κατάλληλου πολιτικού και κοινωνικού περιβάλλοντος και η στροφή του παραγωγικού μοντέλου της ελληνικής οικονομίας από τον αποτυχημένο εσωστρεφή χαρακτήρα που έχει έως σήμερα, σε ένα εξωστρεφές και καινοτόμο πρότυπο.

*Δείτε όλη την έρευνα της διαΝΕΟσις στη στήλη «Συνοδευτικό υλικό».

ΣΧΟΛΙΑ ΧΡΗΣΤΩΝ

blog comments powered by Disqus
v