Η τριπλή πίεση στην Ιταλία και οι φόβοι για τις τράπεζες

Το Μιλάνο ήταν ασυνήθιστα ζεστό την περασμένη εβδομάδα: 35 βαθμοί Κελσίου έκαναν τους ντόπιους να γκρινιάζουν.

Στην πόλη βρίσκονταν και ευρωπαίοι κεντρικοί τραπεζίτες, για να παρακολουθήσουν ένα συνέδριο εκπαίδευσης για νέους: και με τις αποδόσεις των ιταλικών 10ετών κρατικών ομολόγων να αγγίζουν το υψηλό σχεδόν της δεκαετίας πάνω από 4% και τη διαφορά με τα γερμανικά ομόλογα να φτάνει σε επίπεδα που είχαμε να δούμε από την έναρξη της πανδημίας, το «θερμόμετρο» είχε ανέβει.

Οι κεντρικοί τραπεζίτες προσπάθησαν να μετριάσουν τις ανησυχίες, υποβαθμίζοντας τους κινδύνους πληθωρισμού και μιλώντας για την ενότητα της ευρωζώνης. Το αφεντικό της Τράπεζας της Γαλλίας, François Villeroy de Galhau, είπε στο έφηβο κοινό του ότι το «ευρωπαϊκό όνειρο» ήταν ζωντανό και καλά.

Αλλά βραχυπρόθεσμα, τουλάχιστον, η προοπτική της ευρωζώνης είναι περισσότερο εφιαλτική παρά ονειρική — και αυτό ισχύει ιδιαίτερα για την Ιταλία και τον τραπεζικό της τομέα. Όπως πολλές δυτικές οικονομίες που ανακάμπτουν από την πανδημία και αντιμετωπίζουν τώρα τις αναταραχές που προκλήθηκαν από τον πόλεμο στην Ουκρανία, η χώρα αντιμετωπίζει υψηλό πληθωρισμό και την προοπτική της ύφεσης. Οι αγορές την ξεχωρίζουν ως τη χειρότερη μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης που τα πάνε άσχημα.

Κάθε χώρα που έχει γίνει εξαρτημένη από την εξαιρετικά χαλαρή νομισματική πολιτική την τελευταία δεκαετία θα δυσκολευτεί να ομαλοποιήσει τα επιτόκια, να περιορίσει την ποσοτική χαλάρωση και να αποτρέψει τον αχαλίνωτο πληθωρισμό. Αλλά όπως και ορισμένα άλλα μέρη της νότιας ευρωζώνης, η Ιταλία αντιμετωπίζει τρεις συγκεκριμένες πιέσεις. Πρώτον, μετά από μια ισχυρή ανάκαμψη από την πανδημία με το ΑΕΠ να αυξάνεται κατά 6,5% πέρυσι, η ανάπτυξη απειλούσε ήδη να επιστρέψει στα συνήθη αναιμικά ποσοστά, ακόμη και χωρίς τον πόλεμο στην Ουκρανία και παρά τα σχεδόν 200 δισ. ευρώ από τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης της ΕΕ.

Δεύτερον, τα υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους (151% του ΑΕΠ πέρυσι) έχουν πυροδοτήσει τους φόβους των επενδυτών για «κατακερματισμό» της ακεραιότητας του μπλοκ, καθώς η ΕΚΤ αυστηροποιεί τις πολιτικές της και τα κράτη δαπανούν για να προστατεύσουν τους καταναλωτές από τον πληθωρισμό της ενέργειας. Και τρίτον, οι ιταλικές τράπεζες μπορεί να γίνουν μέρος του προβλήματος, καθώς επηρεάζονται πιο άμεσα από τις περισσότερες τόσο από τη σύγκρουση στην Ουκρανία, όσο και από την αρνητική διάθεση της αγοράς αναφορικά με το χρέος της κυβέρνησής τους.

Υπάρχουν λόγοι για να απορρίψουμε τις τεμπέλικες συγκρίσεις με την κρίση της ευρωζώνης πριν από μια δεκαετία. Τότε, οι επενδυτές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα υψηλά επίπεδα χρέους, η χαμηλή οικονομική ανάπτυξη και οι αδύναμες τράπεζες ήταν ένα δηλητηριώδες κοκτέιλ για τη νότια ευρωζώνη. Οι φόβοι για ένα φαύλο κύκλο των δανειστών και της κυβέρνησης που αποδυναμώνουν ο ένας τον άλλον μέσω των μεγάλων χαρτοφυλακίων ιταλικού κρατικού χρέους των τραπεζών, ήταν ένα περαιτέρω εμπόδιο.

Αυτή τη φορά οι τράπεζες της Ιταλίας έχουν πολύ ισχυρότερα κεφαλαιακά μαξιλάρια, τα κόκκινα δάνεια έχουν εκκαθαριστεί και η κερδοφορία έχει ενισχυθεί. Όμως η αισιοδοξία ξεθωριάζει γρήγορα. Νέα στοιχεία για τον πληθωρισμό δείχνουν ότι οι αυξήσεις των τιμών ήταν ήδη στο 6,8% τον Μάιο, το υψηλότερο των τελευταίων τουλάχιστον 30 ετών, με τις πρόσφατες περικοπές της Ρωσίας στις παραδόσεις φυσικού αερίου να επιδεινώνουν το πρόβλημα. Τα έσοδα των τραπεζών θα υποφέρουν και το κόστος θα αυξηθεί.

Ο κίνδυνος του φαύλου κύκλου παραμένει επίσης, χάρη στις τράπεζες που εκμεταλλεύονται ένα ελκυστικό «carry trade» που χρησιμοποιεί δωρεάν χρήματα από την ΕΚΤ για να επενδύσει σε κρατικά χρέη με αξιοπρεπείς αποδόσεις.

Οι τράπεζες της Ιταλίας θα πρέπει να ωφεληθούν από τα υψηλότερα επιτόκια, δεδομένης της μεροληψίας τους προς τον βασικό δανεισμό και τη λήψη καταθέσεων. Τα υψηλότερα επιτόκια θα αποφέρουν καλύτερα περιθώρια σε αυτόν τον δανεισμό. Αλλά και το κόστος της πίστωσης θα αυξηθεί. Οι αναλυτές της Mediobanca επισημαίνουν ότι η επιστροφή των επισφαλών χρεών από το τρέχον χαμηλό τους επίπεδο στους ιστορικούς μέσους όρους θα εξαφάνιζε το 20% από τα κέρδη.

Οι δύο μεγάλες τράπεζες της Ιταλίας ήταν από τις πιο ευάλωτες στην κρίση Ρωσίας-Ουκρανίας χάρη στις σημαντικές δραστηριότητες στην περιοχή. Τα προηγούμενα σχέδια για την επιστροφή σημαντικού κεφαλαίου στους μετόχους - ένα βασικό στήριγμα των τιμών των μετοχών της Intesa και της UniCredit - δεν φαίνονται πλέον αξιόπιστα, λέει η Mediobanca. Και οι δύο τράπεζες έχουν χάσει περίπου το 37% της αξίας τους από τα υψηλά τους Φεβρουαρίου, καθώς οι επενδυτές προσκολλώνται στη θέση της bear market. Συγκριτικά, ο τραπεζικός δείκτης Euro Stoxx έχασε περίπου 27%.

Οι επικριτές της ΕΚΤ λένε ότι τέτοιες πιέσεις επιδεινώθηκαν αδικαιολόγητα από την κακή επικοινωνία και μια ρηχή υπόσχεση ότι «ο κατακερματισμός πράγματι θα αποφευχθεί» - κάτι που απέχει πολύ από τη γερή υπόσχεση του Mario Draghi, προκατόχου της Christine Lagarde στην προεδρία της ΕΚΤ, να κάνει «ό,τι χρειαστεί».

Ο Draghi, πρωθυπουργός της Ιταλίας τώρα, είναι τόσο δημοφιλής όσο και αξιόπιστος στην Ιταλία και σε ολόκληρη την ευρωζώνη — και μια ευπρόσδεκτη πηγή σταθερότητας εν μέσω του ασταθούς πολιτικού συστήματος της χώρας. Εάν, ωστόσο, αφήσει τη θέση αυτή, ενδεχομένως μέχρι το επόμενο έτος, οι δύσπιστοι επενδυτές θα έχουν ακόμη περισσότερους λόγους να είναι επιφυλακτικοί σχετικά με τις προοπτικές της χώρας και των τραπεζών της.

© The Financial Times Limited 2022. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation