Διπλή απειλή για την πρωτοκαθεδρία του δολαρίου

Από το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, ο κόσμος απολάμβανε σε μεγάλο βαθμό μια μονοπολική εποχή - οι ΗΠΑ ήταν ο αδιαμφισβήτητος ηγεμόνας, η παγκοσμιοποίηση συνιστούσε την οικονομική τάξη και το δολάριο ήταν το κυρίαρχο νόμισμα. Αλλά σήμερα, η γεωπολιτική θέτει για άλλη μια φορά ένα τρομερό σύνολο προκλήσεων για την υφιστάμενη παγκόσμια τάξη πραγμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι επενδυτές πρέπει να προεξοφλούν νέους κινδύνους.

Η Κίνα σχεδιάζει μια νέα σειρά κανόνων επαναλαμβάνοντας το «Μεγάλο Παιχνίδι» (Great Game) και δημιουργώντας έναν νέο τύπο παγκοσμιοποίησης, μέσω θεσμών όπως η Πρωτοβουλία «Μία Ζώνη, Ένας Δρόμος» (Belt and Road, BRI), η ομάδα αναδυόμενων οικονομιών BRICS+ και ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης (Shanghai Cooperation Organisation), μια συμμαχία οκτώ χωρών για τη συλλογική ασφάλεια.

Στη διάρκεια των lockdown, το Πεκίνο δημιούργησε ειδική σχέση με τη Μόσχα και την Τεχεράνη. Η σχέση με τη Ρωσία, με την ακούσια βοήθεια και της υπερθέρμανσης του πλανήτη, συμβάλλει στην επέκταση της κινεζικής πρωτοβουλίας BRI μέσω των ναυτιλιακών διαδρομών στην Αρκτική. Και στα τέλη του περασμένου έτους είδαμε την πρώτη σύνοδο κορυφής μεταξύ Κίνας και Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου (ΣΣΚ) και, ως εκ τούτου, μια εμβάθυνση των κινεζικών δεσμών με τον ΟΠΕΚ+. Όλα αυτά μπορεί τελικά να οδηγήσουν σε «έναν κόσμο, δύο συστήματα».

Εάν οδεύουμε από έναν μονοπολικό σ' έναν πολυπολικό κόσμο, και αν η G20 διασπάται στα στρατόπεδα G7 συν Αυστραλία, BRICS+ και Αδέσμευτοι, είναι αδύνατο αυτές οι ρωγμές να μην επηρεάσουν το διεθνές νομισματικό σύστημα. Οι αυξανόμενες μακροοικονομικές ανισορροπίες στις ΗΠΑ αυξάνουν περαιτέρω αυτούς τους κινδύνους.

Η νομισματική τάξη που βασίζεται στο δολάριο αμφισβητείται ήδη με πολλούς τρόπους, αλλά ιδιαίτερα ξεχωρίζουν δύο: η εξάπλωση των προσπαθειών αποδολαριοποίησης και τα ψηφιακά νομίσματα των κεντρικών τραπεζών (CBDC).

Η αποδολαριοποίηση δεν είναι νέο θέμα. Ξεκίνησε με την έναρξη της ποσοτικής χαλάρωσης στον απόηχο της χρηματοπιστωτικής κρίσης, καθώς οι χώρες με πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών απέρριπταν την ιδέα αρνητικών πραγματικών αποδόσεων στις αποταμιεύσεις τους. Αλλά πρόσφατα, ο ρυθμός της αποδολαριοποίησης φαίνεται πως έχει επιταχυνθεί.

Τον περασμένο χρόνο, η Κίνα και η Ινδία πλήρωσαν για ρωσικά εμπορεύματα σε γουάν, ρουπίες και ντιράμ (ΗΑΕ). Η Ινδία έχει ξεκινήσει έναν μηχανισμό διακανονισμού σε ρουπίες για τις διεθνείς της συναλλαγές, ενώ η Κίνα ζήτησε από τις χώρες του ΣΣΚ να κάνουν πλήρη χρήση του Χρηματιστηρίου Πετρελαίου και Φυσικού Αερίου της Σαγκάης για τον διακανονισμό των συναλλαγών σε γουάν τα επόμενα τρία έως πέντε χρόνια. Με την επέκταση των BRICS πέρα από τη Βραζιλία, τη Ρωσία, την Ινδία και την Κίνα, η αποδολαριοποίηση των εμπορικών ροών μπορεί να εξαπλωθεί.

Τα CBDC θα μπορούσαν να επιταχύνουν αυτή τη μετάβαση. Η Κίνα άλλαξε τη στρατηγική μέσω της οποίας διεθνοποιεί το γουάν. Δεδομένου ότι οι οικονομικές κυρώσεις εφαρμόζονται μέσω των ισολογισμών των δυτικών τραπεζών και ότι αυτά τα ιδρύματα αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του τραπεζικού συστήματος ανταποκριτών που στηρίζει το δολάριο, η χρήση του ίδιου δικτύου για τη διεθνοποίηση του γουάν ενδέχεται να έχει κινδύνους. Για να ξεπεραστεί αυτό, θα χρειαζόταν ένα νέο δίκτυο.

Σε όλο τον κόσμο, αλλά ιδιαίτερα στον παγκόσμιο νότο και την ανατολή, τα CBDC εξαπλώνονται γρήγορα σαν αναρριχώμενα φυτά, με περισσότερες από τις μισές κεντρικές τράπεζες του κόσμου να διερευνούν πιλοτικά ή να αναπτύσσουν ψηφιακά νομίσματα, σύμφωνα με το ΔΝΤ. Θα αλληλοσυνδέονται όλο και περισσότερο.

Οι κεντρικές τράπεζες, που διασυνδέονται μεταξύ τους μέσω των CBDC, ουσιαστικά αναδημιουργούν το δίκτυο των ανταποκριτριών τραπεζών που δουλεύει με το σύστημα των δολαρίων — αντί για ανταποκρίτριες τράπεζες, σκεφτείτε ανταποκρίτριες κεντρικές τράπεζες. Το αναδυόμενο δίκτυο με βάση τα CBDC — ενισχυμένο με αμφίπλευρες συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων — θα μπορούσε να επιτρέψει στις κεντρικές τράπεζες στον παγκόσμιο νότο και την ανατολή να λειτουργούν ως dealers συναλλάγματος σε ενδιάμεσες ροές νομισμάτων μεταξύ τοπικών τραπεζικών συστημάτων, κι όλα αυτά χωρίς αναφορά στο δολάριο ή χωρίς να αγγίζουν το δυτικό τραπεζικό σύστημα.

Η αλλαγή είναι ήδη σε εξέλιξη. Τα πλεονάσματα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Κίνας, της Ρωσίας και της Σαουδικής Αραβίας βρίσκονται σε ρεκόρ. Ωστόσο, δεν ανακυκλώνονται σε μεγάλο βαθμό σε παραδοσιακά αποθεματικά, όπως σε ομόλογα, τα οποία προσφέρουν αρνητικές πραγματικές αποδόσεις με τους τρέχοντες ρυθμούς πληθωρισμού. Αντίθετα, έχουμε δει περισσότερη ζήτηση για χρυσό (βλ. πρόσφατες αγορές της Κίνας), εμπορεύματα (βλ. προγραμματισμένες επενδύσεις της Σαουδικής Αραβίας σε εξορύξεις) και γεωπολιτικές επενδύσεις, όπως η χρηματοδότηση του BRI και η βοήθεια σε συμμάχους και γείτονες που έχουν ανάγκη, όπως η Τουρκία, η Αίγυπτος ή το Πακιστάν. Τα πλεονάσματα που απομένουν διατηρούνται όλο και περισσότερο σε τραπεζικές καταθέσεις σε ρευστή μορφή, ώστε να υπάρχουν οι απαραίτητες επιλογές σ' έναν κόσμο που αλλάζει.

Στα οικονομικά, τα πάντα αφορούν τις ροές. Αυτές έχουν τη μεγαλύτερη σημασία για τον μεγαλύτερο δανειολήπτη - το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ. Εάν τιμολογούνται σε δολάρια λιγότερες συναλλαγές και φθίνει η ανακύκλωση των πλεονασμάτων δολαρίων σε παραδοσιακά αποθεματικά, όπως σε ομόλογα, τότε το «υπερβολικό προνόμιο» που κατέχει το δολάριο ως διεθνές αποθεματικό νόμισμα θα μπορούσε να δεχτεί επίθεση.

* Επικεφαλής παγκόσμιας στρατηγικής της Credit Suisse για τα βραχυπρόθεσμα επιτόκια 

© The Financial Times Limited 2023. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation