Η Τουρκία έγινε «απαραίτητο κακό» για την ευρωπαϊκή ασφάλεια

Ένα επιθετικό drone TB3 ενός τόνου απογειώθηκε τον περασμένο μήνα από ένα τουρκικής κατασκευής αεροπλανοφόρο και, μετά από μια σύντομη αποστολή, προσγειώθηκε με ασφάλεια στο κατάστρωμα -ήταν η πρώτη φορά που ένα αυτοκινούμενο όχημα πέτυχε κάτι τέτοιο οπουδήποτε, όπως ισχυρίστηκε ο  Σελτζούκ Μπαϊρακτάρ, πρόεδρος της Baykar, της μεγαλύτερης εταιρείας drone της Τουρκίας.

«Όπως κάποτε κυριαρχούσαμε στις θάλασσες, εσείς ως απόγονοι του Μπαρμπαρός Χαϊρεντίν… ανοίξατε σήμερα τις πόρτες σε έναν νέο κόσμο» δήλωσε στο πλήρωμα του TCG Anadolu.

Ο στρατός της Τουρκίας, μέλους του ΝΑΤΟ, είναι σε φόρμα – ακριβώς την ώρα που η Ευρώπη φαίνεται πρόθυμη να παραβλέψει το πιο πρόσφατο δημοκρατικό πισωγύρισμα του αυταρχικού προέδρου της χώρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν επειδή χρειάζεται έναν καλά εξοπλισμένο σύμμαχο για να προστατεύσει τη νοτιοανατολική της πτέρυγα από τον ρωσικό ρεβανσισμό.

«Έχει γίνει σαφές πως η ευρωπαϊκή ασφάλεια δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς την Τουρκία… ιδιαίτερα με την αμυντική της βιομηχανία», είπε τον περασμένο μήνα ο Ερντογάν, εβδομάδες μετά τη σύλληψη του βασικού αντιπάλου του της αντιπολίτευσης Εκρέμ Ιμάμογλου, που προκάλεσε μαζικές διαδηλώσεις στους δρόμους και χρηματοπιστωτική αναταραχή, αλλά ελάχιστη δημόσια άσκηση κριτικής από τη Δύση.

Η Τουρκία και η Ευρώπη καιρό τώρα μιλάνε χωρίς να καταλαβαίνονται, με τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ να έχουν παγώσει για έξι χρόνια. Τώρα, ωστόσο, δεδομένης της απορριπτικής στάσης του Τραμπ έναντι του ΝΑΤΟ και της διαφαινόμενης έλλειψης ανησυχίας του για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, ο ρόλος της Τουρκίας «ως χώρα καταδικασμένη να έχει στρατηγική σημασία» σημαίνει πως είναι αναπόφευκτη μια στενότερη συνεργασία με το μπλοκ, όπως δήλωσε δυτικός διπλωμάτης.   

Υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη στρατιωτική και διπλωματική βαρύτητα της Τουρκίας, ο Ερντογάν προσφέρθηκε να φιλοξενήσει μια τριμερή συνάντηση στην Κωνσταντινούπολη μεταξύ των προέδρων των ΗΠΑ, της Ουκρανίας και της Ρωσίας.

Η συνάντηση μπορεί να μην πραγματοποιηθεί ποτέ. Αλλά ο Ερντογάν είναι ένας από τους λίγους παγκόσμιους ηγέτες που μπορούσε να προσφερθεί να τη φιλοξενήσει. Έχει καλές σχέσεις με τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και -ως μέρος αυτού που ο Ερντογάν αποκαλεί «ισορροπημένη» προσέγγιση στον ουκρανικό πόλεμο- η Τουρκία έχει επίσης διατηρήσει τις εμπορικές και διπλωματικές σχέσεις με τη Μόσχα παρά την παροχή στρατιωτικών προμηθειών στο Κίεβο.

Η στρατιωτική βαρύτητα της Τουρκίας, που ο Ερντογάν βλέπει ως τρόπο για να ανοίξει εκ νέου τις ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την ΕΕ, είναι αναμφισβήτητη. Ο Χακάν Φιντάν, ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας και πρώην επικεφαλής των μυστικών της υπηρεσιών, πλέον προσκαλείται τακτικά στις αμυντικές συναντήσεις της ΕΕ. Οι υπουργοί Εξωτερικών του ΝΑΤΟ πραγματοποίησαν επίσης χθες στην Τουρκία μια από καιρό προγραμματισμένη συνεδρίαση.

«Υπάρχει διάθεση για στενότερη συνεργασία [με την Άγκυρα]… και άνοιγμα ορισμένων ακόμα διαδικασιών και καναλιών» είπε ένας Ευρωπαίος αξιωμαατούχος, ένδειξη της αλλαγής των καιρών.

Το ναυτικό της Τουρκίας ελέγχει θαλάσσιους δρόμους εντός και γύρω από τη Μαύρη Θάλασα, ενώ με ενεργό προσωπικό 355.000 ατόμων, οι ένοπλες δυνάμεις της είναι οι μεγαλύτερες του ΝΑΤΟ από την ευρωπαϊκή πλευρά της συμμαχίας.

Ενώ η Ευρώπη δυσκολεύεται να συγκροτήσει μια δύναμη  ίσως 30.000 στρατιωτών για να παρέχει διαβεβαιώσεις στην Ουκρανία, ο Τουρκικός στρατός -δομημένος για εθνική άμυνα, αλλά με εκστρατευτική εμπειρία μετά τις πρόσφατες αποστολές του σε Λιβύη και Σομαλία- θα μπορούσε γρήγορα να συγκροτηθεί για μια αποτελεσματική ειρηνευτική επιχείρηση, στην περίπτωση που συμφωνήσει να συμμετέχει σε ένα τέτοιο σχέδιο.

«Οι Τούρκοι γνωρίζουν πώς να χρησιμοποιήσουν βία και δεν φοβούνται να έχουν απώλειες» σημείωσε δυτικός αξιωματούχος του τομέα της ασφάλειας. «Οι επιχειρήσεις τους κατά ανταρτών είναι καλές, και έχουν χρησιμοποιήσει drones με τρόπο άμεσα εφαρμόσιμο σε οποιαδήποτε επιχείρηση επιτήρησης στην Ουκρανία».

Η αμυντική βιομηχανία της Τουρκίας επίσης ανθεί. Ενώ οι ευρωπαϊκές χώρες προσπαθούν να προμηθεύσουν την Ουκρανία και να αναπληρώσουν τα εξαντλημένα αμυντικά τους αποθέματα, τα τουρκικά τεθωρακισμένα οχήματα, τα πολεμικά πλοία, τα drones και τα πυρομαχικά βγαίνουν από τις γραμμές παραγωγής των εργοστασίων, κατασκευασμένα κυρίως με τουρκικής κατασκευής εξαρτήματα.

Οι κρατικές αμυντικές εταιρείες STM και ASFAT κατασκευάζουν πολεμικά πλοία και κορβέτες για την Ουκρανία. Η ιδιωτική Repkon έχει κατασκευάσει γραμμές παραγωγής βλημάτων πυροβολικού των 155 χιλιοστών στις ΗΠΑ και στη Γερμανία. Οι πρώτες παραδόσεις του Kaan, ενός μαχητικού αεροσκάφους 5ης γενιάς, στην τουρκική αεροπορία, προγραμματίζονται για το 2028 από την κρατική ΤΑΙ.

Πιο άμεσα, η Baykar, που προμήθευσε drones στην Ουκρανία στην αρχή της ολοκληρωτικής εισβολής της Ρωσίας, υπέγραψε πρόσφατα συμφωνία για δημιουργία κοινοπραξίας με την ιταλική αμυντική εταιρεία Leonardo.

Η κίνηση θα μπορούσε να τη βοηθήσει να πουλήσει στην ταχέως αναπτυσσόμενη αγορά drone της Ευρώπης, μαζί με τους σημερινούς πελάτες της στη Μέση Ανατολή. Ο Μπαϊρακτάρ, ένας 45χρονος απόφοιτος του ΜΙΤ, είναι γαμπρός του Ερντογάν.

Η διεξαγωγή πολέμου με drone και οι εξελιγμένες τακτικές συλλογής πληροφοριών έπαιξαν επίσης σημαντικό ρόλο στις επιχειρήσεις του τουρκικού στρατού κατά του PKK, της οργάνωσης που συμφώνησε να καταθέσει τα όπλα αυτή την βδομάδα και να ξεκινήσει μια δυνητικά ιστορική ειρηνευτική διαδικασία.

«Η Ευρώπη φαίνεται να αναμένει αμυντικές δαπάνες ύψους 800 δισ. ευρώ και… η Τουρκία είναι μια από τις λίγες χώρες που μπορούν να βοηθήσουν» δήλωσε τον περασμένο μήνα στους Financial Times ο Τούρκος υπουργός Οικονομικών Μεχμέτ Σίμσεκ, προσθέτοντας πως οι διεθνείς πωλήσεις όπλων έχουν «αυξηθεί δραματικά» από τις περυσινές εξαγωγές ύψους 7,2 δισ. δολαρίων.

«Οι σχέσεις της Ευρώπης με την Τουρκία στο παρελθόν αφορούσαν εν μέρει την ένταξη στην ΕΕ και εμπλουτίζονταν με θέματα όπως το κράτος δικαίου. Τώρα όλα έχουν να κάνουμε τη γεωπολιτική» δήλωσε ο Γκαλιπ Νταλαϊ, ανώτερος σύμβουλος του think tank Chatham House. «Αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν αμοιβαίες εξαρτήσεις και αμοιβαίες ανάγκες… η ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι και τουρκική ασφάλεια».

Μια εκεχειρία στην Ουκρανία, για παράδειγμα, θα μπορούσε να οδηγήσει τη Ρωσία να ξαναχτίσει την παρουσία της στην Κριμαία προβάλλοντας στρατιωτική δύναμη και πάλι πέραν της Μαύρης Θάλασσας και στην ανατολική Μεσόγειο.

«Στρατηγικά, το status quo έχει βολέψει την Τουρκία με πολλούς τρόπους» ανέφερε ο Αλέσιο Παταλάνο, καθηγητής πολέμου και στρατηγικής στο King’s College London. «Μια ισχυρότερη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα και στον Καύκασο θα αποτελούσε πρόκληση για την Ευρώπη και την Τουρκία».  

Η Τουρκία χρειάζεται επίσης την Ευρώπη για να συντηρήσει την αμυντική της βιομηχανία, ένα λαμπρό σημείο στην παραπαίουσα οικονομία της.

«Η Τουρκία προσπαθεί να πει στην Ευρώπη ‘δείτε τι μπορούμε να κάνουμε και πόσο καλά μπορούμε να το κάνουμε’» λέει ο Τομ Γουόλντγουιν, ειδικός σε θέματα αμυντικών προμηθειών στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών στο Λονδίνο, που έχει δημοσιεύσει μια σειρά εκθέσεων για την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

«Αλλά η βιομηχανία της αντιμετωπίζει ζητήματα βιωσιμότητας, δεν διαθέτει κεφάλαια, προσπαθεί να κάνει υπερβολικά πολλά και υποφέρει από το brain drain. Χρειάζεται και την Ευρώπη», πρόσθεσε.

Η σχέση ΕΕ-Τουρκίας από καιρό βρίθει κυνισμού και διγλωσσίας και από τις δυο πλευρές. Σήμερα, η ανάγκη της Ευρώπης για τον τουρκικό στρατό μπορεί και πάλι να υπερισχύσει των ανησυχιών για την «ώθηση του Ερντογάν προς ένα πλήρως αυταρχικό μοντέλο», όπως δήλωσε την περασμένη εβδομάδα το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Ωστόσο, όχι σε τέτοιο βαθμό ώστε να ξαναξεκινήσουν οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις, επιμένουν αξιωματούχοι της ΕΕ.

Η σχέση μεταξύ της ασφάλειας και της εσωτερικής πολιτικής είναι επίσης περίπλοκη. Δέκα ημέρες μετά τη σύλληψή του, ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου -που οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι θα κέρδιζε τον Ερντογάν στις προεδρικές εκλογές- απηύθυνε έκκληση στη Γερμανία να μην μπλοκάρει την από καιρό δρομολογημένη πώληση των μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία λόγω της σύλληψής του, υποστηρίζοντας πως το εθνικό συμφέρον είναι πιο σημαντικό.

«Σας ικετεύω να ανακαλέσετε αυτή την απόφαση. Η Τουρκία δεν έχει να κάνει μόνο με τον Ερντογάν, η Τουρκία είναι μεγαλύτερη από τον Ερντογάν. Οι κυβερνήσεις έρχονται και φεύγουν» έγραψε από την φυλακή ο Ιμάμογλου στο Χ, προσθέτοντας καλού κακού και ευελπιστώντας πως «το τέλος της κυριαρχίας του Ερντογάν είναι ορατό».

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation