Τα δύο σενάρια για τις οικοδομές από τις ανατροπές στο ΝΟΚ

Βέβαιη επίπτωση με μείωση της κατασκευαστικής δραστηριότητας στον τομέα των ιδιωτικών επενδύσεων και ειδικότερα στην αγορά οικιστικών αναπτύξεων θα δημιουργήσει η αβεβαιότητα που έφερε η κατάργηση του μπόνους του ΝΟΚ, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ.

Στην επίκαιρη μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) για λογαριασμό του ΤΜΕΔΕ μάλιστα αποτυπώνονται δύο πιθανά σενάρια επιπτώσεων.

Σύμφωνα με το «αισιόδοξο σενάριο», θα επηρεαστεί σαφώς η οικοδομική δραστηριότητα το 2025, καθώς εκτιμάται ότι το 18% των αδειών που έχουν εκδοθεί δεν θα προχωρήσουν και ως εκ τούτου εκτιμάται ότι η συνολική επίπτωση στις κατασκευές κατοικιών το 2026 θα φθάσει στο -20%. Η εκτίμηση στηρίζεται δε και στα στοιχεία έκδοσης αδειών του α' τριμήνου του 2025.

Στο «απαισιόδοξο σενάριο» κι εφόσον διατηρηθεί η αβεβαιότητα τόσο λόγω ΝΟΚ όσο και λόγω άλλων πολεοδομικών ρυθμίσεων, όπως η εκτός σχεδίου δόμηση και οι μικροί οικισμοί, το ΙΟΒΕ εκτιμά ότι μπορεί να σημειωθεί μείωση κατά 40% της έκδοσης νέων οικοδομικών αδειών το 2025 σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια ανοδικής πορείας, επηρεάζοντας καθοριστικά και την εκδήλωση επενδύσεων.

Σε αυτό το πλαίσιο, το μερίδιο των υποδομών και άλλων μεγάλων ιδιωτικών έργων αναμένεται να αυξηθεί τα επόμενα χρόνια (+20% υψηλότερη το 2026 έναντι του 2024, λόγω και του υψηλού ανεκτέλεστου έργων), ωστόσο διατυπώθηκαν και επιφυλάξεις σε ό,τι αφορά το διάστημα μετά το 2027, όταν θα έχει ολοκληρωθεί το πρόγραμμα επιδοτήσεων και δανείων του ΤΑΑ, ενόψει δε και απουσίας παραγωγής δημοπρατήσεων έργων «νέας γενιάς».

Οι δημόσιες επενδύσεις σε έργα αφορούν περίπου το 50% των κεφαλαίων ύψους 8,73 δισ. ευρώ που θα κινητοποιηθούν την περίοδο 2025-2026.

Ασφαλώς η δραστηριότητα του τομέα έχει γνωρίσει άνθηση από το 2019 έως σήμερα, σύμφωνα με τη μελέτη, ωστόσο υπολείπεται σημαντικά των δεδομένων των αρχών της χιλιετίας, όπου οι ετήσιες επενδύσεις -δημόσιες και ιδιωτικές- ανέρχονταν σε 50-60 δισ. ευρώ ετησίως και καταλάμβαναν σημαντικό μέρος του εγχώριου ΑΕΠ. Σήμερα, ακόμη και μετά την επανεκκίνηση του τομέα, η συνεισφορά του στο ΑΕΠ παραμένει χαμηλότερη από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο.

Σύμφωνα δε με το σχόλιο του Ν. Βέττα, Γενικού Διευθυντή του ΙΟΒΕ, «είναι εκτός συζήτησης να περιμένουμε επαναφορά της αγοράς σε εκείνα τα επίπεδα».

Είναι επίσης χαρακτηριστική στη μελέτη η καταγραφή της χαμηλής παραγωγικότητας εργασίας του τομέα, παρά το γεγονός του ότι εξακολουθούν να λείπουν εργαζόμενοι (υπολογίστηκε ότι σήμερα χρειάζονται 25.000 εργαζόμενοι, μέγεθος χαμηλότερο πάντως σε σχέση με τις εκτιμήσεις του ΙΟΒΕ το 2022) από τον κλάδο.

Η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη επίδοση στην Ε.Ε. σε αυτό τον δείκτη, γεγονός που οδηγεί και σε χαμηλότερους μισθούς για τους εργαζόμενους στον κατασκευαστικό τομέα σε σχέση με τους συναδέλφους τους στις 27 χώρες της Ε.Ε.

Σε ερώτηση του Εuro2day.gr σχετικά με την εξήγηση αυτού του δείκτη και παρά το γεγονός του ότι το σύνολο της αγοράς κατασκευών προτάσσει ως πρόβλημα την εξεύρεση εργαζομένων, τόσο ο υπεύθυνος της έρευνας Γ. Μανιάτης όσο και ο κ. Βέττας παρέπεμψαν στη χαμηλή επενδυτική δραστηριότητα των εταιρειών του τομέα τα προηγούμενα χρόνια, αλλά και στο γεγονός του ότι η κερδοφορία τους παραμένει χαμηλή.

Το μικτό περιθώριο κέρδους διαμορφώθηκε το 2024 σε 12,5% έναντι 32% στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 2000.