Σκυλακάκης: Αχαλίνωτη η κερδοσκοπία στο φυσικό αέριο που εισάγει η Ευρώπη

Στην ανάγκη να δείξει επιτέλους τόλμη η Κομισιόν για να περιοριστεί η «αχαλίνωτη κερδοσκοπία στο εισαγόμενο στην Ευρώπη φυσικό αέριο», ώστε να πέσουν οι τιμές, αναφέρεται στη συνέντευξή του στο Euro2day.gr, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Θόδωρος Σκυλακάκης, εξηγώντας παράλληλα γιατί η πρόταση της Ε.Ε. για μείωση των φόρων δεν έχει νόημα.

«Με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες ο μόνος τρόπος να μειωθούν αυτοί οι φόροι -για την Ελλάδα τουλάχιστον- είναι να μπουν άλλοι φόροι στη θέση τους. Αυτό προφανώς δεν είναι λύση», όπως αναφέρει.

Στον απόηχο των εντυπωσιακών συλλαλητηρίων της Παρασκευής, απαντά ότι «στη μάχη για τις χρόνιες αδυναμίες του κράτους η ευθύνη πέφτει στους ώμους μας» καθώς και ότι «ο δρόμος είναι ένας και μοναδικός, να προχωρήσουμε τολμηρά μπροστά με σοβαρότητα, ορθολογισμό και αψηφώντας τα εμπόδια».

Προαναγγέλει ένα γενναίο πακέτο επιδοτήσεων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που θα ανακοινωθεί τη Πέμπη (μαζί με αυτό για τα νοικοκυριά), εξηγεί πώς θα λειτουργεί το νέο μοντέλο ανταποδοτικών για τα αιολικά, και προβλέπει μεσοπρόθεσμα πτώση των χρεώσεων στο ρεύμα όσο οι ΑΠΕ θα μπαίνουν όλο και πιο δυναμικά στο μείγμα.

Στο ερώτημα για την θέση της κυβέρνησης ως προς τη πυρηνική ενέργεια, όπου η συζήτηση ανοίγει κι άλλο, μετά και τη νίκη Μερτς στη Γερμανία, απαντά: «Εχουμε κάθε λόγο να περιμένουμε να ωριμάσουν οι νέες τεχνολογίες (SMR), να δούμε πώς λειτουργούν και να αποφασίσουμε σε βάθος χρόνου το τι θα κάνουμε».

Πώς αναλύετε τις διαδηλώσεις της Παρασκευής; Πώς εισπράτετε το μήνυμα που έστειλαν μετά και το πόρισμα του ΕΟΔΑΣΑΑΜ και τι είδους δραστικές αποφάσεις χρειάζονται τώρα από τη κυβέρνηση;

Οι πολίτες προσήλθαν με πολύ μεγάλη μαζικότητα, αλλά με διαφορετικές αφετηρίες. Κοινά σημεία η αναζήτηση της αλήθειας για το τι έγινε στα Τέμπη, χωρίς αδιευκρίνιστα σημεία και αμφιβολίες, η ανάγκη να αποδοθεί δικαιοσύνη και προπαντός -πιστεύω- η απέχθειά τους για τις χρόνιες αδυναμίες του ελληνικού κράτους που είναι και η γενεσιουργός αιτία της τραγωδίας.

Στα δύο πρώτα αιτήματα απάντηση θα δώσει τελικά η δικαιοσύνη. Κι έτσι πρέπει. Στη μάχη για τις χρόνιες αδυναμίες του κράτους η ευθύνη πέφτει στους ώμους μας. Και είναι σήμερα πιο βαριά παρά ποτέ γιατί αφού διορθώσαμε στην πρώτη τετραετία εμφανείς χρόνιες αδυναμίες ιδίως στην οικονομική πολιτική, στην ψηφιοποίηση του κράτους, στην εξασφάλιση και αποτελεσματική αξιοποίηση τεράστιων ευρωπαϊκών πόρων, προχωρήσαμε σε πλήθος τομεακές μεταρρυθμίσεις και αντιμετωπίσαμε διαδοχικές πρωτοφανείς κρίσεις με επιτυχία, φτάσαμε τώρα στην καρδιά του προβλήματος. Στον τρόπο που λειτουργεί από την ίδρυσή του το ελληνικό κράτος.

Εδώ οι αντιστάσεις είναι πολλαπλάσιες γιατί τα κράτη δεν λειτουργούν ερήμην των κοινωνιών. Ο δρόμος είναι όμως ένας και μοναδικός. Να προχωρήσουμε τολμηρά μπροστά με σοβαρότητα, ορθολογισμό και αψηφώντας τα εμπόδια. Στο υπόλοιπο πολιτικό σύστημα, όπως είναι σήμερα, κανείς άλλος δεν ενδιαφέρεται καν να παλέψει αυτές τις παθογένειες. Υπάρχει μόνο λαϊκισμός, κενότητα και αδιαφορία για οτιδήποτε πραγματικά μεταρρυθμιστικό. Αν εμείς δεν σηκώσουμε με επιτυχία αυτό το βάρος, παρά τις αντίξοες πολιτικές συνθήκες και παρά το γεγονός ότι πολλοί από τους πολίτες που εκφράστηκαν εκεί μας βλέπουν για διάφορους λόγους αρνητικά, το θεμελιώδες αίτημα των διαδηλώσεων των Τεμπών θα μείνει ανεκπλήρωτο. Αυτή είναι η αντίφαση που ζούμε σήμερα. Είμαι όμως αισιόδοξος ότι θα βρούμε τη δύναμη να την ξεπεράσουμε. Γιατί όλοι ξέρουμε -ακόμα και οι πολιτικοί μας αντίπαλοι, ακόμα και όσοι έχουν απομακρυνθεί από εμάς- ότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι σήμερα ο μόνος πολιτικός ηγέτης που έχει την γνώση, την ικανότητα και την βούληση να φέρει εις πέρας αυτή την αποστολή.

Πως σχολιάζετε το πακέτο μέτρων της Κομισιον για την ενέργεια αλλά και τη κριτική ότι δεν περιλαμβάνει μέτρα άμεσης μείωσης των τιμών; Ποια η γνώμη σας για τη παρότρυνση προς τις κυβερνήσεις να μειώσουν τους φόρους στην ενέργεια;

Με βάση τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες ο μόνος τρόπος να μειωθούν αυτοί οι φόροι -για την Ελλάδα τουλάχιστον- είναι να μπουν άλλοι φόροι στη θέση τους. Αυτό προφανώς δεν είναι λύση. Η δική μας λύση είναι να αυξήσουμε το μερίδιο των ΑΠΕ με ρυθμό πολλαπλάσιο από την αύξηση της ζήτησης ώστε να μειώσουμε την επιρροή του φυσικού αερίου. Παράλληλα όμως μας ενδιαφέρει να περιορίσουμε την αχαλίνωτη κερδοσκοπία στο εισαγόμενο στην Ευρώπη φυσικό αέριο. Από την άποψη αυτή, οι νέες προτάςεις της Επιτροπής έχουν μερικές ενδιαφέρουσες ιδέες, το κλειδί, όμως, είναι η εφαρμογή τους. Ας ελπίσουμε ότι θα γίνει με τόλμη και δυναμισμό.

Ο Φεβρουάριος έκλεισε με τιμή χονδρικής κατά 14% υψηλότερη από εκείνη του Ιανουαρίου. Ταυτόχρονα όμως οι πάροχοι έδειξαν μεγάλη αυτοσυγκράτηση ως προς τις χρεώσεις του Μαρτίου. Τι σημαίνουν όλ' αυτά για τις επιδοτήσεις;

Οι πάροχοι τον Μάρτιο έδειξαν τεράστια αυτοσυγκράτηση με τη βοήθεια των εξαγωγών που έκαναν (οι καθετοποιημένοι), καθώς χάρη στην πολιτική μας της ραγδαίας ανάπτυξης των ΑΠΕ η Ελλάδα έγινε από εισαγωγική χώρα, εξαγωγική στο ηλεκτρικό ρεύμα. Έτσι οι οικιακοί καταναλωτές προστατεύονται σε πολύ μεγάλο βαθμό από αυτή την μίνι πανευρωπαϊκή κρίση στο ηλεκτρικό ρεύμα χάρη στο συνδυασμό αυτό, της αυτοσυγκράτησης και των επιδοτήσεων που θα ανακοινωθούν τη Πέμπτη και θα διασφαλίζουν, όπως και τους προηγούμενους μήνες, μια λογική τιμή για τα νοικοκυριά. Για τη μεγάλη πλειοψηφία των καταναλωτών με τη βοήθεια των επιδοτήσεων και της αυξημένης εισαγωγής των ΑΠΕ κρατάμε τις τιμές κάτω από αυτές του τέλους του 2023, παρά τις εξαιρετικά αντίξοες διεθνείς συνθήκες. Προστασία θα έχουν όμως και οι μικρές επιχειρήσεις με ένα γενναίο πακέτο επιδοτήσεων που θα ανακοινωθεί στις επόμενες μέρες. Οι επιδοτήσεις αυτές θα καλύπτουν όλες τις επιχειρήσεις (και επαγγελματίες) με ετήσιο τζίρο μέχρι ένα εκατομμύριο ευρώ καθώς και τις πιο ενεργοβόρες μικρές επιχειρήσεις που ξεπερνούν το όριο αυτό.

Η συζήτηση για στροφή στη πυρηνική ενέργεια ανοίγει όλο και περισσότερο στην Ευρώπη, μετά και τη νίκη Μερτς στη Γερμανία. Στην Ελλάδα, ο ίδιος ο Πρωθυπουργός έχει πει, σχετικά με τους μικρούς αρθρωτούς αντιδραστήρες (SMR) ότι θα μας ενδιέφερε να ακολουθήσουμε αυτή την τεχνολογία για να δούμε πού μπορεί να μας οδηγήσει. Που βρισκόμαστε;

Η Ελλάδα έχει το διπλάσιο ήλιο από τη Γερμανία και πολύ περισσότερο αέρα από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Έχει δηλαδή ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, γι’ αυτό άλλωστε και έχουμε σταματήσει τις επιδοτήσεις στις ΑΠΕ. Ταυτόχρονα η Ελλάδα δρομολογεί ένα μεγάλο κύκλο διασυνδέσεων. Ακολουθούμε δηλαδή μια διαφορετική διαδρομή από τη μέση ευρωπαϊκή χώρα, η οποία έχει περισσότερο ανάγκη την πυρηνική ενέργεια, καθώς δεν διαθέτει τόσο πολύ τα ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα του ήλιου και του αέρα. Επίσης η Ελλάδα έχει γείτονες που ιστορικά παρήγαγαν και παράγουν πυρηνική ενέργεια, όπως η Βουλγαρία. Έχουμε δηλαδή ήδη πρόσβαση στη πυρηνική ενέργεια μέσω των εισαγωγών. Αλλά η πυρηνική ενέργεια είναι ενέργεια βάσης, και όχι ευέλικτη όπως αυτή που προσφέρουν οι μονάδες φυσικού αερίου. Επομένως ένα σύγχρονο σύστημα δεν μπορεί να στηριχθεί πάνω της, παρά μόνο αν αυτή η ενέργεια είναι αρκετά φθηνότερη από εκείνη που παράγεται μέσω ΑΠΕ. Αρα, έχουμε κάθε λόγο να περιμένουμε να ωριμάσουν οι νέες τεχνολογίες (SMR), να δούμε πώς λειτουργούν και να αποφασίσουμε σε βάθος χρόνου το τι θα κάνουμε.

Οι προσδοκίες τερματισμού του πολέμου στην Ουκρανία έχουν οδηγήσει τις τιμές του αερίου από τα επίπεδα των 59 ευρώ /Μεγαβατώρα (10 Φεβρουαρίου) γύρω στα 45 ευρώ. Αλλά και πάλι, η Ευρώπη, όπως και η Ελλάδα εισάγουν πολύ ακριβά το αμερικανικό LNG. Πώς θα αντιμετωπιστεί αυτή η ανισορροπία;

Σήμερα οι spot τιμές για το αμερικανικό φυσικό αέριο στο Henry hub της Λουζιάνα κινούνται πέριξ των 4 δολαρίων/Million Btu. Στη πράξη αυτό μεταφράζεται σε 14 δολάρια/MWh και μαζί με τα μεταφορικά προς την Ευρώπη φτάνει στα 23-25 ευρώ/ MWh. Το ίδιο αέριο πωλείται από τους traders στη τρέχουσα τιμή του TTF, δηλαδή προς 44 -45 ευρώ MWh, με βάση τη τελευταία διακύμανση. Αυτή είναι μια άγρια κερδοσκοπία και αυτός που ευθύνεται κατά κύριο λόγο είναι η ίδια η Ευρωπαική Ενωση.

Δεν έχει ποτέ ρίξει το βάρος της στις τιμές του αμερικανικού, του νορβηγικού ή κάθε άλλης προέλευσης LNG που φτάνει στην Ευρώπη. Ασχολούμαστε τόσα χρόνια - και ορθώς- με την απορωσοποίηση της αγοράς, αλλά το κάνουμε χωρίς να μας απασχολεί πώς θα παίρνουμε φορτία σε καλές τιμές από τη διεθνή αγορά. Επιτέλους η Ευρώπη φαίνεται ότι αντιδρά. Δείχνει διατεθειμένη να ψάξει να δει τι συμβαίνει στην αγορά του φυσικού αερίου και δεύτερον να δώσει εργαλεία στους ευρωπαίους εισαγωγείς για να συνάψουν μακροχρόνια συμβόλαια με αξιόπιστους παραγωγούς τρίτων χωρών, ώστε να περιοριστεί η κερδοσκοπία.

Τι θα σήμαιναν στη πράξη αυτά τα μακροχρόνια συμβόλαια; Κατάρρευση των τιμών;

Η κερδοσκοπία ανθεί με το λίπασμα της αβεβαιότητας. Άπαξ και μειωθεί η αβεβαιότητα μαραίνεται και η κερδοσκοπία. Και το πρόβλημα της ΕΕ δεν είναι τα θεμελιώδη του αμερικανικού αέριου, το οποίο έχει πολύ χαμηλές τιμές. Το πρόβλημα της Ευρώπης είναι αν θα μπορέσει να το προμηθευτεί με λογικές τιμές μέσα από το διεθνές σύστημα. Στο ερώτημα αν θα καταρρεύσουν οι τιμές, η απάντηση εξαρτάται από τις εξελίξεις στην Ουκρανία. Ζούμε σε ένα κόσμο εντελώς απρόβλεπτο και δεν μπορεί να γίνει καμία ασφαλή εκτίμηση για το βηραχυπρόθεσμο μέλλον. Μακροπρόθεσμα, όταν θα μπουν στην αγορά οι νέες ποσότητες LNG από Κατάρ και ΗΠΑ, πράγματι η πρόβλεψη είναι ότι οι τιμές θα πέσουν. Πιθανότατα θα πέσουν πολύ, αλλά το ποια στιγμή θα γίνει αυτό δεν μπορώ να το προβλέψω.

Αυτό ωστόσο που μπορώ με ασφάλεια να προβλέψω είναι ότι η ελληνική αγορά, στην οποία μπαίνει πλέον ενέργεια από ΑΠΕ, με ρυθμό 2 GW το χρόνο, θα επηρεάζεται όλο και λιγότερο από τις τιμές του αερίου. Το καλώδιο με τη Βουλγαρία θα γεμίζει όλο και περισσότερους μήνες και ως γνωστόν όταν γεμίζει η χωρητικότητα των διασυνδέσεων, οι αγορές αποσυνδέονται. Και κάποια στιγμή μέσα στο 2026, αυτή η αποσύνδεση θα γίνεται όλο και πιο συχνά, καθώς θα έχουμε πλεόνασμα προσφοράς. Τόσο λόγω των δύο νέων μονάδων φυσικού αερίου που θα μπουν σύντομα σε πλήρη λειτουργία, όσο και λόγω των νέων ΑΠΕ, η παραγόμενη ενέργεια των οποίων θα αφορά κυρίως εξαγωγές, καθώς στην Ελλάδα δεν έχουμε αύξηση ζήτησης. Η πρόβλεψη δηλαδή δείχνει πτώση τιμών στο ρεύμα. Καθώς οι ΑΠΕ θα καθορίζουν όλο και περισσότερες ώρες τις τιμές και θα περιοριστεί ο αριθμός των ωρών που αυτές καθορίζονται από το αέριο.

Σας ανησυχεί ο κίνδυνος να βρεθεί το ηλεκτρικό σύστημα κατά τη πασχαλινή περίοδο, ξανά, όπως και πέρυσι, αντιμέτωπο με το κίνδυνο ενός μπλακ άουτ, λόγω της ολοένα μεγαλύτερης παραγωγής φωτοβολταϊκών και της παραδοσιακά χαμηλής ζήτησης για ρεύμα;

Προφανώς απαιτείται μεγάλη προσοχή, παρακολουθούμε από κοντά τη κατάσταση στο ηλεκτρικό σύστημα και τις επόμενες ημέρες η ΡΑΕΕΥ θα λάβει μια κρίσιμη απόφαση ενόψει της επίμαχης εβδομάδας 14 - 20 Απριλίου. Είναι η μεθοδολογία περικοπών σε περιπτώσεις υπερφόρτωσης δικτύου λόγω της χαμηλής ζήτησης. Το πρόβλημα είναι ότι εκείνες της ημέρες, ανάλογα φυσικά της μείωσης της κατανάλωσης, και επειδή οι εξαγωγές προς Ιταλία θα είναι λιγότερες (σσ: το Πάσχα των Ορθοδόξων συμπίπτει φέτος με των Καθολικών), μπορεί να χρειαστεί να περικοπεί μεγαλύτερη πράσινη παραγωγή από το χαρτοφυλάκιο των έργων όπου σήμερα αυτό είναι τεχνικά εφικτό. Πέραν δηλαδή των έργων που είναι συνδεδεμένα στο δίκτυο του ΑΔΜΗΕ, ίσως να απαιτηθούν περικοπές και στα μικρότερα φωτοβολταϊκά πάνω στο δίκτυο του ΔΕΔΔΗΕ, όπου μέχρι σήμερα δεν γίνονται απορρίψεις, καθώς δεν διαθέτουν σύστημα τηλεχειρισμού.

Αν και ο σχετικός νόμος ψηφίστηκε το Μάιο του 2024, ελάχιστα έργα έχουν εγκαταστήσει μέχρι σήμερα το σχετικό εξοπλισμό, αν και ευτυχώς τις τελευταίες μέρες αυτό φαίνεται ότι αρχίζει να αλλάζει. Αναγνωρίζουμε πάντως ότι υπάρχουν δυσκολίες και από πλευράς των εγκαταστατών, καθώς και ότι η αγορά προσπαθεί να ανταποκριθεί. Την πιέζουμε στο μέγιστο βαθμό. Ανακοινώσαμε «πέναλτι» στην ταρίφα για τους κατόχους των σταθμών ΑΠΕ άνω των 400 KW εφόσον αυτοί δεν σπεύσουν να εγκαταστήσουν συστήματα τηλεδιαχείρισης. Και παράλληλα με τον κανονισμό περικοπών από πλευράς ΡΑΕΕΥ, θα πάρουμε οποιοδήποτε άλλο μέτρο χρειαστεί. Στο τραπέζι υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο των αποκοπών.

Στο θέμα των αιολικών, όπου οι αντιδράσεις αυξάνονται και η κοινωνική αποδοχή είναι χαμηλή, τι είδους μέτρα σκέφτεστε για να τα ενισχύσετε;

Σύντομα πρόκειται να ανακοινώσουμε μαζί με το Χωροταξικό των ΑΠΕ μια ριζική μεταρρύθμιση στα ανταποδοτικά τέλη. Στο εξής οι κάτοικοι των οικείων Δήμων θα τα λαμβάνουν ακόμη και προκαταβολικά, δηλαδή προτού το νέο αιολικό μπει στη πρίζα. Αμέσως μόλις πάρει άδεια εγκατάστασης, που αποτελεί ένα από τα τελικά βήματα πριν την έναρξη λειτουργίας του, οι δικαιούχοι θα λαμβάνουν τα πρώτα ανταποδοτικά. Είτε απευθείας στο τραπεζικό τους λογαριασμό, είτε με μείωση της δαπάνης τους σε ρεύμα. Σήμερα τα λαμβάνουν με καθυστέρηση 1,5 - 2 ετών ή και περισσότερο.

Το μοντέλο θα προβλέπει δύο στάδια. Το ένα θα αφορά τη καταβολή των ανταποδοτικών προκαταβολικά, με βάση την ονομαστική ισχύ του κάθε αιολικού. Το δεύτερο, την καταβολή των ανταποδοτικών με βάση τη παραγωγή του και μετά από εκκαθάριση των ποσών που δόθηκαν ως προκαταβολή, ώστε τελικά ο καθοριστικός παράγων στο σύνολο της περιόδου να είναι η πραγματική παραγωγή. Εν προκειμένω, οι κάτοικοι θα παίρνουν τα ποσά στην αρχή κάθε χρόνου, ωστόσο καθιερώνουμε ένα μηχανισμό διόρθωσης με βάση τη πραγματική παραγωγή του αιολικού. Και από τη δεύτερη χρονιά και μετά, ο αλγόριθμος αυτός θα κάνει μια εκκαθάριση. Κάποιοι που έλαβαν λιγότερα χρήματα τη προηγούμενη χρονιά, θα εισπράττουν τη διαφορά. Αν πάλι έλαβαν περισσότερα χρήματα, από τη δεύτερη χρονιά και μετά θα έχουν παρακράτηση.

Στα υπεράκτια αιολικά, παρά τις προσδοκίες που κι εσείς ο ίδιος είχατε καλλιεργήσει, το Εθνικό Σχέδιο Ανάπτυξης ακόμη αγνοείται παρ’ ότι έχουν παρέλθει 14 μήνες από τότε που παρουσιάστηκε. Έχει αλλάξει ο σχεδιασμός;

Στις νέες τεχνολογίες, όπως τα πλωτά αιολικά τα οποία μας ενδιαφέρουν, το κλειδί είναι να πετύχεις το κατάλληλο τάιμινγκ της μαζικής τους ανάπτυξης, που θα ρίξει και τα κόστη. Στο θέμα επομένως των offshore, τρέχουμε ήδη τα πιλοτικά στο Θρακικό Πέλαγος που θα μας επιτρέψουν να μπούμε στο παιχνίδι.To focus μας βρίσκεται εκεί. Στα πλωτά αιολικά συνεχίζουμε τη δουλειά και ωριμάζουμε το πλαίσιο, αλλά η προκήρυξη των διαγωνισμών πρέπει να γίνει τη σωστή στιγμή.