Είναι συγκλονιστικός ο τρόπος με τον οποίο τα πάντα στην Ελλάδα περνούν από ένα φίλτρο απλούστευσης, προκειμένου να χαίρεται ή να ανατριχιάζει «το κοινό».
Η συμφωνία του Eurogroup για την διάσωση τραπεζών μέσω του ESM, που παρουσίασε αναλυτικά το Euro2day.gr αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Στην ουσία πρόκειται για ένα βήμα, που είναι μεν προς τη σωστή κατεύθυνση, αλλά με σημαντικές ατέλειες.
Εν Ελλάδι έχει περάσει σχεδόν απαρατήρητο ότι το ποσό που πρόκειται να διαθέσει το ESM (της τάξεως των 60 δισ.. ευρώ) είναι κυριολεκτικά... σταγόνα στον ωκεανό, σε σχέση με το τεράστιο μέγεθος των ανοιγμάτων που ενδέχεται να προκύψουν στις Ευρωπαϊκές τράπεζες.
Ο Wolfgang Munchau, ο διεθνούς φήμης δημοσιογράφος και αναλυτής των Financial Times, σε πρόσφατο άρθρο του που δημοσίευσε το Euro2day.gr εκτιμούσε ότι το «επικίνδυνο» ενεργητικό των ευρωπαϊκών τραπεζών, ξεπερνά σε αξία πιθανής ζημίας το 1 τρις. Ευρώ!
Τι δείχνει αυτό; Οτι οι Ευρωπαίοι είτε δεν θέλουν, είτε δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα των τραπεζών στη ρίζα του. Το βάζουν κάτω από το χαλί και αναπαράγουν την κρίση.
Κι όμως κάποιοι εδώ στη χώρα της φαιδράς πορτοκαλέας, εξακολουθούν να διατείνονται ότι τα 50 δισ. ευρώ που απαιτήθηκαν για την ανακεφαλαιοποίηση του ελληνικού τραπεζικού τομέα μπορεί να καλυφθούν «αναδρομικά» από το ESM.
Oπότε, συμπεραίνουμε εμείς, οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, είτε πρόκειται για την Ιρλανδία, που καταστράφηκε κυριολεκτικά εξ αιτίας των τραπεζών της (αντίθετα με την Ελλάδα) είτε για χώρες που ενδέχεται να χρειαστούν βοήθεια στο μέλλον, θα πρέπει να αρκεστούν στα υπόλοιπα...10!
Κι ας μην έγινε «bail in» των μεγαλοκαταθετών ή των ομολογιούχων, στην Ελλάδα, όπως προβλέπουν οι νέοι κανονισμοί διάσωσης.
Πέραν αυτής της φρούδας ελπίδας (στην καλύτερη περίπτωση θα πάρουμε ένα μέρος του ποσού των 50 δισ. και θα είμαστε εξαιρετικά ευχαριστημένοι), άρχισε χθες στην Ελλάδα η καλλιέργεια φόβου για τις μικροκαταθέσεις.
Παρότι μόλις ολοκληρώνεται η διαδικασία της ανακεφαλαιοποίησης των ελληνικών τραπεζών, εξ ολοκλήρου με ξένο χρήμα.
Η αλήθεια είναι ότι προ τριμήνου η – ξεκάθαρα ανόητη και απερίσκεπτη- πρώτη απόφαση του Eurogroup για την Κύπρο, που συμπεριλάμβανε μια μορφή έκτακτης εισφοράς (levy) στις καταθέσεις κάτω των 100.000 ευρώ, άνοιξε τους ασκούς του αιόλου, προκαλώντας αναταραχή στην ευρωπαϊκή κοινή γνώμη.
Αυτός όμως ήταν και ο λόγος που στο δεύτερο γύρο επιβλήθηκε από την τρόικα η σχεδόν ολοσχερής «εξόντωση» των μεγαλοκαταθετών αλλά και η πλήρης ξεθεμελίωση του κυπριακού τραπεζικού συστήματος, χωρίς όμως να θιγούν οι μικροκαταθέσεις.
Κι έγιναν τα αποκαλυπτήρια του σχεδίου διασώσεων που επεξεργαζόταν η Ευρώπη. Αλλωστε οι ξένοι επέμεναν από τότε, ότι η επιβολή εισφοράς στους μικροκαταθέτες ήταν ιδέα της κυπριακής κυβέρνησης, την οποία ανοήτως αποδέχθηκαν στον πρώτο γύρο.
Επειδή το όλο θέμα που αφορά τις τράπεζες και τις καταθέσεις είναι λεπτό, θα επιχειρήσουμε να βάλουμε τα πράγματα στη θέση τους:
1) Η κατάσταση των ευρωπαϊκών τραπεζών, ακόμη και γιγάντων του ευρωπαϊκού Βορρά, ενέχει πολλές αμφιβολίες για τη βιωσιμότητα τους στο ενδεχόμενο μιας σοβαρής κρίσης.
Αυτό οφείλεται κυρίως στα υψηλά επίπεδα μόχλευσης που έχουν. Αν για παράδειγμα το ενεργητικό τους είναι 20 φορές μεγαλύτερο από τα ίδια κεφάλαια τους, τότε αρκεί μια μέση ζημία της τάξεως του 5% επί του ενεργητικού τους για να εκμηδενιστούν αυτά τα κεφάλαια.
2) Η Ευρώπη όπως αναφέραμε, είτε δεν θέλει, είτε δεν μπορεί να αντιμετωπίσει αυτή την πραγματικότητα σε αυτή τη φάση. Οπότε προσποιείται ότι οι ζημιές είναι μικρότερες και σχεδιάζει λύσεις- τσιρότο, όπως αυτή του ESM.
3) Ενας από τους άξονες της προσπάθειας για την τραπεζική ένωση στην Ευρώπη, είναι η παροχή πανευρωπαϊκής εγγύησης καταθέσεων στους μικροκαταθέτες, μέσω της ΕΚΤ.
Προς το παρόν αυτή η περίφημη εγγύηση των καταθέσεων, ΔΕΝ υφίσταται κεντρικά στην Ευρώπη. Παρέχεται από κάθε κράτος ξεχωριστά.
Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αν το κράτος δεν έχει το απαραίτητο χρήμα, (γεγονός που ισχύει σχεδόν στο σύνολο του ευρωπαϊκού Νότου), η εγγύηση δεν έχει ιδιαίτερη αξία- εκτός αν βάλουν το χέρι στην τσέπη κάποιοι άλλοι από το εξωτερικό.
4) Είναι απολύτως ξεκάθαρο ότι όσοι έχουν καταθέσεις πάνω από 100.000 ευρώ, δεν έχουν καμία εγγύηση (ούτε είχαν ποτέ!) για το ποσό κατά το οποίο η κατάθεση τους ξεπερνά τα 100 χιλιάρικα.
5) Η εγγύηση των καταθέσεων έτσι κι αλλιώς ουδέποτε σχετίστηκε με τυχόν πρόσθετους φόρους ή έκτακτες εισφορές που θα επιβληθούν από ένα κράτος, είτε στους ίδιους τους καταθέτες, είτε στις τράπεζες, (που με τη σειρά τους θα βρουν τρόπο να τις μεταφέρουν στον πελάτη τους).
6) Και κάτι ΠΟΛΥ σημαντικό. Η χθεσινή απόφαση του Eurogroup αναφέρεται σε Εθνικά Ταμεία Εκκαθάρισης (που θα πρέπει να φτάσουν να έχουν ως στόχο για τους πόρους τους το 0,8% των συνολικών εγγυημένων καταθέσεων στη χώρα, σε διάστημα... 10 ετών, συνεισφορές των τραπεζών ) και σε υφιστάμενα Ταμεία Εγγύησης Καταθέσεων (όπως το ΤΕΚΕ) που έχει ήδη συμφωνηθεί να έχουν ως πόρους το 0,5% των συνολικών εγγυημένων καταθέσεων.
Αρα ακόμη κι αν υποθέσουμε ότι αυτά τα Ταμεία έβαζαν το σύνολο των αποθεμάτων τους σε μια κρίση, το ποσό αυτό θα αντιπροσώπευε μόλις το 1,3% του συνόλου των εγγυημένων καταθέσεων.
Στην απόφαση του Eurogroup δεν προκύπτει λοιπόν ούτε «παράθυρο» ούτε... πόρτα για την καταστρατήγηση της εγγύησης καταθέσεων, εκτός αν εννοούμε μια επιβάρυνση όλων των καταθετών κατά... 1,3% για την αναπλήρωση του κενού.
Για πολλούς Έλληνες το γεγονός ότι φέτος θα συμπεριληφθούν οι τόκοι στον υπολογισμό της εισφοράς αλληλεγγύης, συνιστά σαφώς μεγαλύτερη επιβάρυνση.
Οπότε προς τι η κινδυνολογία;
Πίσω πόρτες όμως σε εθνικό επίπεδο, για να μπαίνει «χέρι» στις καταθέσεις υπήρχαν εξ αρχής και πάντα θα υπάρχουν. Είτε τις πούμε «έκτακτο φόρο επί των τόκων» (σ.σ. η επιβάρυνση φέτος μέσω εισφοράς αλληλεγγύης είναι χειρότερη), είτε έκτακτη εισφορά, είτε οτιδήποτε.
Και κάτι τελευταίο. Στην περίπτωση που η Ευρωζώνη βρεθεί σε φάση «τρώει η μύγα σίδερο και το κουνούπι ατσάλι», η κατάσταση θα είναι πολύ δύσκολη για την ίδια την Οικονομία και το βιοτικό επίπεδο των κατοίκων της, άσχετα από κουρέματα και άλλα τινά.
Γιατί; Διότι το συνολικό ενεργητικό των ευρωπαϊκών τραπεζών, είναι 26,7 τρισ. ευρώ, όταν το συνολικό ΑΕΠ της Ευρωζώνης ήταν στο τέλος του 2012 12,9 τρισ. ευρώ.
Οσο κι αν φαίνεται παράξενο, η κατάσταση είναι ακόμη χειρότερη σε μεγάλες χώρες της Ευρωζώνης. Στη Γαλλία (στοιχεία 2012) το συνολικό ενεργητικό των τραπεζών αντιπροσωπεύει ποσοστό 421% του ΑΕΠ της χώρας και στη Γερμανία το 332%, με την Ιταλία να βρίσκεται στο 246%. Η ίδια η Ελλάδα κινείτο μεταξύ 185-200% και η Κύπρος στο... 700%.
Ολα αυτά, όταν στις Ηνωμένες Πολιτείες, στην «καρδιά» του Δυτικού Καπιταλισμού, η σχέση είναι μόλις 117%. Κι αυτός ήταν ένας από τους λόγους που αντιμετώπισε την τραπεζική της κρίση (μην ξεχνάμε ότι από εκεί ξεκίνησε η διεθνής τραπεζική κρίση του 2008) με μεγαλύτερη ευκολία.