Εισοδήματα που ξεπερνούν τα 17 δισ. ευρώ και τα οποία φορολογούνται σήμερα με αυτοτελή τρόπο επιθυμεί να εντάξει, μερικώς ή εν τω συνόλω, στην κλίμακα το υπουργείο Οικονομικών, προσδοκώντας έσοδα που θα αγγίζουν τα 2 δισ. ευρώ.

Πρόκειται για αμοιβές που φορολογούνται στην "πηγή" με συντελεστές οι οποίοι συνήθως κυμαίνονται από 5% έως και 20%. Την ίδια στιγμή, οι μισθοί και οι συντάξεις του 2008 εφόσον δεν ξεπερνούν τα 30.000 ευρώ φορολογούνται με συντελεστή 27%, ο οποίος φέτος θα μειωθεί στο 25%.

Παράλληλα, τα αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα δεν αθροίζονται στην κλίμακα και αυτό σημαίνει ότι ο φορολογούμενος ο οποίος τα εισπράττει καταφέρνει να γλιτώσει από τον συντελεστή 37% για το κομμάτι του εισοδήματος από 30.000 μέχρι και 75.000 ευρώ ή ακόμα και το 40% εάν ξεπερνά τα 75.000 ευρώ.

Το συγκεκριμένο καθεστώς, όπως είναι φυσικό, δημιουργεί αίσθημα άνισης μεταχείρισης των φορολογουμένων, ειδικά εάν σκεφτεί κανείς ότι στην κατηγορία της αυτοτελούς φορολόγησης εντάσσονται συνήθως κάποιες "εύπορες" επαγγελματικές κατηγορίες, όπως είναι οι γιατροί, το ιπτάμενο προσωπικό, οι εφοριακοί, οι τελωνειακοί, οι αθλητές, τα υψηλόβαθμα στελέχη επιχειρήσεων κ.ά.

Πιο αναλυτικά, στον κατάλογο με τα αυτοτελώς φορολογούμενα εισοδήματα περιλαμβάνονται:

* Τα επιδόματα που καταβάλλονται σε εφοριακούς (επίδομα ΔΙΒΕΕΤ), σε τελωνειακούς (επίδομα ΔΕΤΕ) και σε υπαλλήλους του Γενικού Χημείου του Κράτους (επίδομα ΔΕΧΕ).

* Τα ειδικά επιδόματα επικίνδυνης εργασίας που καταβάλλονται στο προσωπικό των Ενόπλων Δυνάμεων (π.χ. πτητικό, καταδυτικό κ.λπ.).

* Οι εκτός έδρας αποδοχές των υπαλλήλων σε δημόσιες επιχειρήσεις και σε οργανισμούς, των δημάρχων και των νομαρχών.

* Η ειδική αποζημίωση που λαμβάνουν οι γιατροί, τα πληρώματα ασθενοφόρων και το νοσηλευτικό προσωπικό του Εθνικού Κέντρου Άμεσης Βοήθειας, που εκτελούν υπηρεσία με αεροπορικά μέσα για την παροχή πρώτων βοηθειών.

* Τα ειδικά επιδόματα που παίρνουν οι εκπαιδευτικοί οι οποίοι εργάζονται σε ελληνικά σχολεία της Γερμανίας.

* Οι αποδοχές του ιπτάμενου προσωπικού της πολιτικής αεροπορίας.

* Οι καθαρές αμοιβές που λαμβάνουν οι γιατροί του ΕΣΥ και του IKA για τις πάνω από δύο ανά μήνα εφημερίες που πραγματοποιούν.

* Οι αποδοχές των αθλητών (ποδοσφαιριστών, καλαθοσφαιριστών κ.ά.) και των προπονητών.

* Οι παροχές που χορηγούνται σε όσους εκλέγονται στον πρώτο και δεύτερο βαθμό τοπικής αυτοδιοίκησης.

* Τα κέρδη από τα κρατικά λαχεία, από τα παιχνίδια του ΟΠΑΠ, τον ιππόδρομο κ.ά.

* Τα μερίσματα και οι τόκοι των καταθέσεων.

* Οι αμοιβές που λαμβάνουν όσοι συμμετέχουν σε διοικητικά συμβούλια επιχειρήσεων.

Τρία τα σενάρια εφαρμογής

Οι αλλαγές που θα επέλθουν στο καθεστώς της αυτοτελούς φορολόγησης αναμένεται να οριστικοποιηθούν στα τέλη του καλοκαιριού, ώστε να συμπεριληφθούν στο φορολογικό νομοσχέδιο το οποίο θα κατατεθεί το φθινόπωρο μαζί με τον προϋπολογισμό του 2010 και θα ισχύσει για τα εισοδήματα του επόμενου έτους.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα σενάρια που εξετάζονται στο υπουργείο Οικονομικών είναι τρία: Το πρώτο προβλέπει την αύξηση των συντελεστών αυτοτελούς φορολόγησης κατά τουλάχιστον 5 έως 10 μονάδες, ώστε να προσεγγίσει τα ισχύοντα στην κλίμακα των μισθωτών και των συνταξιούχων.

Πρόκειται για σχετικά ήπιο σχέδιο που συγκεντρώνει τις περισσότερες πιθανότητες εφαρμογής. Η εκτίμηση των στελεχών του υπουργείου είναι ότι τα έσοδα που θα μπορούσαν να προκύψουν από μια τέτοια αλλαγή είναι της τάξης του 1 δισ. ευρώ ή και λίγο παραπάνω.

Το δεύτερο σενάριο προβλέπει την κατάργηση της αυτοτελούς φορολόγησης και την ένταξη όλων των εισοδημάτων στην κλίμακα, η οποία άλλωστε οδεύει προς το 20% μέχρι το 2014 και συνεπώς δεν θα υπάρξει ιδιαίτερη επιβάρυνση για ορισμένες κατηγορίες. Θεωρείται ελαφρώς βαρύτερο σε σχέση με το προηγούμενο σχέδιο και σε περίπτωση που υιοθετηθεί υπολογίζεται ότι θα φέρει έσοδα πάνω από 2 δισ. ευρώ.
 
Το τρίτο σενάριο είναι ουσιαστικά συνδυασμός των δύο πρώτων, καθώς προτείνεται αφενός να αυξηθούν οι συντελεστές στα επαγγέλματα όπου είναι χαμηλοί και αφετέρου να ενταχθούν στην κλίμακα όσες κατηγορίες έχουν συντελεστή κοντά στο 20%. Όπως λένε στο οικονομικό επιτελείο, πρόκειται μεν για ευέλικτο σχέδιο, αλλά ενδέχεται να προκαλέσει γκρίνιες περί προνομιούχων και μη.

Σύμφωνα με πηγές του υπουργείου Οικονομικών, όποιο από τα τρία σενάρια κι αν επιλεγεί, το πιθανότερο είναι ότι δεν θα ενταχθούν στην κλίμακα οι τόκοι των καταθέσεων (ίσως να αυξηθεί ο συντελεστής στο 15%), οι αποδόσεις των ομολόγων, τα μερίσματα και τα κέρδη από λαχεία, ΠΡΟΠΟ κ.ά.

Με τις τομές που σχεδιάζει το υπουργείο Οικονομικών (και οι οποίες αποτελούν προτάσεις και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου) θέλει να πετύχει έναν διπλό στόχο: αφενός να ενισχύσει το αίσθημα φοροδοτικής δικαιοσύνης και αφετέρου να τονώσει τα έσοδα στη μάχη κατά του ελλείμματος. Αξίζει να αναφερθεί ότι με βάση τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών τα αυτοτελώς φορολογηθέντα εισοδήματα ανέρχονταν συνολικά στα 17,14 δισ. ευρώ από τα οποία:

* 2,89 δισ. ευρώ ή 5.014 ευρώ κατά μέσο όρο δηλώνουν οι εισοδηματίες.
* 4,07 δισ. ευρώ ή 5.866 ευρώ κατά μέσο όσο εμφανίζουν στη φορολογική τους δήλωση οι εμποροβιοτέχνες.
* 1,75 δισ. ευρώ ή 4.409 ευρώ κατά μέσο όρο δηλώνουν οι αγρότες.
* 4,88 δισ. ευρώ ή 2.439 ευρώ κατά μέσο όρο εμφανίζουν στη φορολογική τους δήλωση οι μισθωτοί.
* 1,67 δισ. ευρώ ή 4.837 ευρώ κατά μέσο όρο προέρχεται από τους ελεύθερους επαγγελματίες.
* 1,88 δισ. ευρώ ή 1.239 ευρώ κατά μέσο όρο δηλώνουν οι συνταξιούχοι. 

---Σκέψεις για επανεξέταση φοροαπαλλαγών και κατάργηση αφορολογήτου

Στο τραπέζι των συζητήσεων για τις αλλαγές στο φορολογικό σύστημα υπάρχουν δύο ακόμα προτάσεις:

Η πρώτη, που θεωρείται και πιο ήπια, προβλέπει την επανεξέταση του συνόλου των φοροαπαλλαγών που υπολογίζεται ότι κοστίζουν στα έσοδα περίπου 7 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Η δεύτερη πρόταση, η οποία προκάλεσε σοκ όταν ακούστηκε για πρώτη φορά αλλά πάντως δεν έχει αποσυρθεί, περιλαμβάνει την κατάργηση του αφορολογήτου τόσο για τους μισθωτούς όσο και για τους επαγγελματίες.

Κατ’ αρχάς, σε αντιστάθμισμα προτείνεται να εφαρμοστεί ένας χαμηλός συντελεστής γύρω στο 5% για τα πρώτα 15.000 ευρώ. Παράλληλα, σύμφωνα με τους υποστηρικτές της πρότασης, θα πρέπει να ενταχθούν στον κατάλογο με τις εκπιπτόμενες δαπάνες όλες οι κατηγορίες των υπηρεσιών ή της αγοράς αγαθών ώστε να υπάρχει ένα επιπλέον κίνητρο για τον φορολογούμενο να συγκεντρώνει αποδείξεις.

Σε ό,τι αφορά την επαναφορά των τεκμηρίων, στο υπουργείο Οικονομικών υποστηρίζουν ότι θα περιλαμβάνονται ακίνητα, οχήματα, σκάφη και δαπάνες ιδιωτικών σχολείων, ενώ θα σχετίζονται μόνο με τις κραυγαλέες περιπτώσεις πολυτελούς διαβίωσης που δεν συμβαδίζουν με τα δηλούμενα εισοδήματα. Επίσης υπάρχει η δέσμευση ότι δεν θα αφορούν σε όσους έχουν εισοδήματα αποκλειστικά από συντάξεις.