Θολό παραμένει το τοπίο αναφορικά με τον ΦΠΑ και ενώ το υπουργείο Οικονομικών βρίσκεται υπό την πίεση της τρόικας αλλά και του χρόνου, προκειμένου να αποσαφηνίσει πού θα βρει επιπλέον έσοδα 1 δισ. ευρώ το 2011.
 
Έχει δύο εβδομάδες μέχρι την κατάθεση του προσχεδίου του προϋπολογισμού στις 4 Οκτωβρίου και λίγες μέρες παραπάνω μέχρι να επανέλθει η τρόικα για τις φθινοπωρινές εξετάσεις που θα ανάψουν το πράσινο φως για την εκταμίευση της τρίτης δόσης του δανείου, οπότε και θα πρέπει να ανοίξει τα χαρτιά της χωρίς μισόλογα και «ήξεις αφήξεις», αλλά με ξεκάθαρες και πειστικές λύσεις.
 
Τις τελευταίες μέρες, πάντως, το κουβάρι των φόρων αντί να ξετυλίγεται μπερδεύεται περαιτέρω.

Μετά το προσωρινό πάγωμα της εξίσωσης των φόρων σε πετρέλαιο θέρμανσης και κίνησης (το θέμα φαίνεται να μεταφέρεται για τον Οκτώβριο του 2011), ο υπουργός Οικονομικών κ. Γ. Παπακωνσταντίνου ούτε λίγο ούτε πολύ άναψε το πράσινο φως για αύξηση του χαμηλού συντελεστή ΦΠΑ από το 11% στο 13% (με δηλώσεις του στη Βουλή), χωρίς να αποκλείει και παράλληλη μετάταξη περιορισμένου αριθμού αγαθών (όπως το χαβιάρι ή τα προϊόντα ντελικατέσεν που θεωρούνται είδη πολυτελείας) από τον χαμηλό συντελεστή στο 23%.

Στη συνέχεια, όμως, η παρερμηνεία των δηλώσεων του πρωθυπουργού κ. Γ. Παπανδρέου στο Reuters («υπήρξε, βεβαίως, η πιθανότητα περαιτέρω αύξησης του φόρου σε κάποια προϊόντα, αλλά κοιτάμε εάν μπορούμε να βρούμε άλλους τρόπους να έχουμε έσοδα αντί να τον αυξήσουμε περισσότερο», είπε ο κ. Παπανδρέου, για να προσθέσει στη συνέχεια ότι «δεν θα αυξήσουμε τον ΦΠΑ») έδωσε την εντύπωση ότι το θέμα ΦΠΑ κλείνει.

Όπως διευκρινιζόταν στη συνέχεια από το υπουργείο Οικονομικών, με τη δήλωση του πρωθυπουργού έκλεισε το θέμα της μαζικής μετάταξης προϊόντων και υπηρεσιών από το 11% στο 23% και όχι και το εναλλακτικό σενάριο της αύξησης του χαμηλού συντελεστή στο 13%.

Ακόμα όμως η κυβέρνηση δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά της και το πρόβλημα εξεύρεσης ενός δισ. ευρώ παραμένει. Παράλληλα, η κυβέρνηση θα πρέπει να αποκαλύψει με ποιον τρόπο το Δημόσιο θα μαζέψει 800 εκατ. ευρώ από τον φόρο αυθαιρέτων, ο οποίος επίσης βάσει μνημονίου θα πρέπει να επιβληθεί το 2011, αλλά και 400 εκατ. ευρώ από τα επονομαζόμενα «πράσινα τέλη», για τα οποία επίσης το υπουργείο Οικονομικών δεν έχει ανοίξει τα χαρτιά του.
 
Το ίδιο ισχύει και για τις αντικειμενικές αξίες ακινήτων οι οποίες διά του μνημονίου προβλέπεται ότι θα αυξηθούν το 2011 ώστε να αποδώσουν πρόσθετα έσοδα 400 εκατ. ευρώ, αλλά στο μέτωπο αυτό στην Καραγεώργη Σερβίας η προεργασία έχει αρχίσει εδώ και καιρό και εκτιμάται ότι οι νέες αντικειμενικές θα είναι «έτοιμες στην ώρα τους».

Τα κυβερνητικά... μπρος-πίσω στο θέμα ΦΠΑ εξηγούνται εύκολα. Από τη μία πλευρά υπάρχει η πίεση της τρόικας για έσοδα, από την άλλη πλευρά το πολιτικό κόστος, ιδίως εν όψει δημοτικών εκλογών, και η απόλυτη κατανόηση του γεγονότος ότι μαζική μετάταξη προϊόντων και υπηρεσιών από το 11% στο 23% θα «τσάκιζε την αγορά», όπως λέει και ο ίδιος ο υπουργός Οικονομικών. Δραματικές επιπτώσεις όμως φαίνεται να έχει και το σενάριο αύξησης του χαμηλού συντελεστή στο 13%.

Πράγματι, μελέτη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου υπολογίζει σε 1,04 δισ. ευρώ την επιβάρυνση των καταναλωτών σε περίπτωση τελικά που το υπουργείο Οικονομικών αποφασίσει να αυξήσει τον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ από 11% που είναι σήμερα σε 13%.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΕΣΕΕ και με βάση τους τζίρους του 2008, η επιβάρυνση από την αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα στο 13% θα είναι 568.414.198,9 ευρώ στη χονδρική και 473.790.689,28 ευρώ στη λιανική, συνολικά δηλαδή 1.042.204.888,19 ευρώ.

Αξίζει να σημειωθεί, άλλωστε, ότι από την αύξηση του ΦΠΑ από το 10% στο 11% που είναι σήμερα η επιβάρυνση για τον καταναλωτή υπολογίζεται σε 805.309.543 ευρώ. Εξάλλου, συνολικά η επιβάρυνση από την τελευταία αύξηση των συντελεστών του ΦΠΑ σε 11% και 23% με βάση τους τζίρους στο λιανεμπόριο καθώς και στο εμπόριο αυτοκινήτων ανέρχεται, σύμφωνα με την ΕΣΕΕ, σε 1,044 δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ συνολικά η επιβάρυνση από τις δύο συνεχόμενες αυξήσεις του ΦΠΑ υπολογίζεται σε 3 δισ. ευρώ.

Πολύ μεγαλύτερη, φυσικά, θα είναι η επιβάρυνση για τους καταναλωτές εάν η κυβέρνηση ακολουθήσει το άλλο σενάριο, της επιβάρυνσης με συντελεστή 23% των κατηγοριών προϊόντων και υπηρεσιών που σήμερα έχουν συντελεστή 11%.

Σύμφωνα πάντα με τους υπολογισμούς των εμπόρων, η επιβάρυνση μόνο από την αύξηση του ΦΠΑ στα τρόφιμα θα ήταν για τους καταναλωτές συνολικά 6,2 δισ. ευρώ. Σε περίπτωση αύξησης του χαμηλού συντελεστή κατά 3 μονάδες, από 11% σε 14%, τότε η επιβάρυνση για τον καταναλωτή εκτιμάται ότι θα υπερβεί το 1,5 δισ. ευρώ.

Η ΕΣΕΕ έχει επίσης υπολογίσει τις συνέπειες από την καθιέρωση ενός ενιαίου συντελεστή ΦΠΑ για όλα τα προϊόντα και υπηρεσίες. Εάν, για παράδειγμα, καθιερωνόταν ενιαίος συντελεστής 15%, τότε το συνολικό όφελος για τον καταναλωτή θα ήταν 7,8 δισ. ευρώ. Ωστόσο, ειδικά στα τρόφιμα θα προέκυπτε επιβάρυνση της τάξης των 2,8 δισ. ευρώ.

Οι υπολογισμοί και τα αποτελέσματά τους δεν αφήνουν περιθώρια παρερμηνειών. Σε μια αγορά σε πλήρη καθίζηση, με την κατανάλωση στο ναδίρ, τον τζίρο σε ελεύθερη πτώση και τη ρευστότητα σε ανύπαρκτα επίπεδα, μια νέα αύξηση του ΦΠΑ θα έδινε τη χαριστική βολή.

Το αν η κυβέρνηση θα εξαναγκαστεί να δώσει αυτήν τη … χαριστική βολή ή αν θα καταφέρει να την αποφύγει θα κριθεί τον Νοέμβριο με το τελικό κείμενο του προϋπολογισμού, αφού, όπως προκύπτει, το προσχέδιο δεν θα μας κάνει… σοφότερους.

Σύμφωνα με αρμόδιο στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, «το προσχέδιο δεν θα έχει εκπλήξεις, θα περιλαμβάνει τους στόχους και τα μέτρα του μνημονίου», τα οποία όμως άλλες πηγές λένε ότι θα αλλάξουν διά χειρός τρόικας με το τελικό κείμενο του προϋπολογισμού.