Με συνυπολογισμό τριών βασικών κριτηρίων και όχι μόνο με αυτό της χαμηλότερης τιμής, όπως ισχύει σήμερα, θα επιλέγονται στο εξής ανάδοχοι δημοσίων έργων, ενώ θεσπίζονται πρόστιμα για εκείνους τους αναδόχους που δεν θα τηρούν τους όρους -χρονικούς και οικονομικούς- βάσει των οποίων ανέλαβαν μια σύμβαση.

Με αρκετούς μήνες καθυστέρηση, γεγονός εξάλλου που προκάλεσε τις αντιδράσεις των εργοληπτικών οργανώσεων (μόλις χθες οι πέντε οργανώσεις του κλάδου με κοινή επιστολή τους προς τον υπουργό ΥΠΟΜΕΔΙ, κ. Δημήτρη Ρέππα, διαμαρτυρήθηκαν για τη σοβαρή καθυστέρηση στην προώθηση του νέου νομοθετικού πλαισίου), το υπουργείο Υποδομών θέτει από σήμερα σε δημόσια διαβούλευση το σχέδιο νόμου για την αναμόρφωση του συστήματος δημοπράτησης, ανάθεσης και παραγωγής δημοσίων έργων.

Η διαβούλευση θα διαρκέσει περίπου μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου, ενώ εντός της άνοιξης αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το νέο σύστημα επιλογής αναδόχων.

Σύμφωνα με το σχέδιο νόμου, το οποίο παρουσίασε στο χθεσινό υπουργικό συμβούλιο ο κ. Ρέππας, για τα μεγάλου προϋπολογισμού δημόσια έργα, και συγκεκριμένα γι' αυτά των οποίων το κόστος υπερβαίνει τα 4,8 εκατ. ευρώ, ανάδοχος θα αναδεικνύεται εκείνη η κατασκευαστική εταιρία ή η κοινοπραξία που θα προσφέρει την πλέον συμφέρουσα οικονομική προσφορά.

Για τον προσδιορισμό της περισσότερο συμφέρουσας οικονομικής προσφοράς θα λαμβάνονται υπόψη η έκπτωση επί του προϋπολογισμού του έργου, ο χρόνος ολοκλήρωσής του και το διάστημα για το οποίο ο ανάδοχος θα εγγυάται τη σωστή λειτουργία του (διάστημα εγγύησης καλής λειτουργίας του έργου).

Οι τρεις αυτοί παράγοντες θα συνυπολογίζονται μέσω ενός μαθηματικού τύπου με διαφορετικό συντελεστή βαρύτητας για τον καθέναν (οι συντελεστές θα προσδιορίζονται στη διακήρυξη του έργου και θα κινούνται εντός του εύρους που θα καθορίζει ο υπουργός ΥΠΟΜΕΔΙ), ενώ η εταιρία ή η κοινοπραξία που θα εξασφαλίζει τη μεγαλύτερη βαθμολογία θα κηρύσσεται ανάδοχος.

Για τα έργα χαμηλού προϋπολογισμού (έως 4,8 εκατ. ευρώ) η επιλογή αναδόχου θα γίνεται με βάση το ισχύον σύστημα της χαμηλότερης τιμής (απλή μειοδοσία).

Αξίζει να σημειωθεί πως σε περίπτωση όπου το ποσοστό έκπτωσης επί της τιμής που προσφέρει ο ανάδοχος ξεπερνά το όριο του 12%, τότε αυτόματα η συγκεκριμένη σύμβαση θα τίθεται σε τακτική και σχολαστική παρακολούθηση της πορείας εκτέλεσής της από τον κύριο του έργου.

Μάλιστα, για την εξασφάλιση των ελέγχων κατά τη διάρκεια εκτέλεσης των εργασιών δημοσίων έργων καθιερώνεται η διάθεση ειδικού κονδυλίου, που θα κυμαίνεται από 0,4% (για τα μεγάλα έργα) έως και 2,4% (για τα μικρότερα) επί του ποσού της σύμβασης.

Απευθείας αναθέσεις ή διαγωνισμοί με περιορισμένο αριθμό προσκαλούμενων εταιριών θα γίνονται μόνο για έργα προϋπολογισμού κάτω των 20 χιλιάδων ευρώ, για έργα συντήρησης με προϋπολογισμό μέχρι 40 χιλιάδες ευρώ ή για έργα που χαρακτηρίζονται απόρρητα με απόφαση του πρωθυπουργού.

Το νομοσχέδιο καθιερώνει, επίσης, ενιαίο κανονισμό δημοσίων έργων (για εξαιρέσεις όπως π.χ. για ενεργειακά έργα θα πρέπει προηγουμένως να δίνεται η έγκριση του ΥΠΟΜΕΔΙ) και επιπλέον προβλέπει τη διαπίστωση της ωριμότητας ενός έργου πριν αυτό τεθεί σε διαγωνιστική διαδικασία.

Ως προς το τελευταίο, ο κύριος ενός έργου οφείλει να αναθέτει μέσω διαγωνισμού και ως ανεξάρτητο έργο όλες εκείνες τις εργασίες (απαλλοτριώσεις, αδειοδοτήσεις, μετακινήσεις δικτύων κοινής ωφέλειας, αρχαιολογικές έρευνες, εργασίες διαμόρφωσης χώρων κ.ά.) που εξασφαλίζουν την ομαλή εκτέλεση της βασικής εργολαβίας.

Με το σχέδιο νόμου καθιερώνονται διαδικασία διαβούλευσης με τους κατασκευαστές πριν από τη διακήρυξη του κάθε έργου αλλά και διαδικασία ανταγωνιστικού διαλόγου μεταξύ αυτών που συμμετέχουν στον διαγωνισμό για ένα μεγάλο και περίπλοκο έργο υποδομής.

Εκχώρηση έργων σε τράπεζες

Το υπουργείο Υποδομών επαναφέρει με το σχέδιο νόμου το δικαίωμα των αναδόχων δημοσίων έργων να εκχωρούν στα τραπεζικά ιδρύματα τη σύμβαση που ανέλαβαν μέχρι το ποσό του δανείου που πρόκειται να λάβουν, ώστε αυτοί να μην αντιμετωπίζουν πρόβλημα ρευστότητας κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης του έργου.

Παράλληλα, αν προκύψουν προβλήματα στην εκτέλεση των εργασιών, ο ανάδοχος οφείλει να θέτει τα σχετικά οικονομικά αιτήματα στον κύριο του έργου ενός χρονικού διαστήματος δύο μηνών από την εμφάνιση κάθε προβλήματος.

Με τον τρόπο αυτόν το υπουργείο εκτιμά πως θα αποφευχθούν περιπτώσεις συσσωρευμένων αιτημάτων λίγο πριν από την ολοκλήρωση της σύμβασης, γεγονός που οδηγεί συνήθως σε εκτόξευση του κόστους ενός έργου.

Σχετικά με τους ανακεφαλαιωτικούς πίνακες, σε περίπτωση όπου η υπηρεσία δεν απαντήσει στο αίτημα του αναδόχου εντός τριών μηνών, τότε θεωρείται πως η αίτησή του έχει απορριφθεί.

Επιπλέον, αν διαπιστωθεί υπερπιστοποίηση (πληρωμές για εργασίες που δεν έχουν εκτελεστεί), τότε η υπηρεσία μπορεί να εκδώσει αρνητικό λογαριασμό για τον ανάδοχο.

Σε περίπτωση όπου ο ανάδοχος αδυνατεί να ολοκληρώσει το έργο εντός των προθεσμιών που ο ίδιος έχει προσδιορίσει στην προσφορά του, θα του επιβάλλονται πρόστιμα που μπορούν να ανέλθουν μέχρι το 3% του ποσού της σύμβασης.

Αν ο χρόνος αποπεράτωσης έχει ιδιαίτερη σημασία για τον κύριο του έργου, τα πρόστιμα μπορεί να αγγίξουν ακόμη και το 9%.

Τέλος, προβλέπονται κυρώσεις σε κρατικούς λειτουργούς και σε κατασκευαστές αν διαπιστωθεί ότι χρησιμοποίησαν αθέμιτους τρόπους για την ανάθεση και ανάληψη έργων.

Στο πλαίσιο αυτό οι εμπλεκόμενοι φορείς υπογράφουν το σύμφωνο ακεραιότητας.

Με το νομοσχέδιο συστήνεται, επίσης, η Αρχή Ελέγχου Μελετών και Έργων, η οποία θα είναι υπεύθυνη για τον έλεγχο των συμβάσεων μελετών και έργων καθώς και για την πορεία εκτέλεσής τους.

Αλλαγές και στις μελέτες

Στο ίδιο νομοσχέδιο περιλαμβάνονται διατάξεις και για την αναμόρφωση του συστήματος ανάθεσης μελετών, η κατηγοριοποίηση των οποίων αλλάζει έπειτα από περίπου 35 χρόνια.

Ειδικότερα, καθιερώνονται πλέον 41 επιμέρους και τέσσερις γενικές κατηγορίες μελετών (συγκοινωνιακές, κτιριακές, λιμενικές και υδραυλικές), ενώ τους διαγωνισμούς για την ανάθεσή τους θα διεξάγει στο εξής πενταμελής επιτροπή.

Το ανώτατο πλαφόν έκπτωσης που ισχύει σήμερα (20%) καταργείται και για όσες έχουν προϋπολογισμό άνω των 300 χιλιάδων ευρώ η επιλογή μελετητή θα γίνεται με συνυπολογισμό της τεχνικής αξιολόγησης (θα έχει βαρύτητα 70%) και της οικονομικής προσφοράς (με βαρύτητα 30%).

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην ομάδα του μελετητή θα πρέπει πλέον να συμμετέχει και έμπειρος κατασκευαστής, ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα κατασκευής του έργου.

Όμως, και ο μελετητής θα πρέπει στη συνέχεια να συμμετέχει στην ομάδα του κατασκευαστή που θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου.

Σε περιπτώσεις επείγουσας ανάγκης για την ανάθεση κάποιας μελέτης, γεγονός που συνήθως συμβαίνει εκ μέρους των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης, ο ανάδοχος μελετητής δεν θα επιλέγεται από τον φορέα όπως συμβαίνει σήμερα, αλλά θα διεξάγεται κλήρωση μεταξύ των μελετητικών γραφείων που θα εκδηλώσουν σχετικό ενδιαφέρον.

Ο υπουργός Υποδομών, κ. Δημήτρης Ρέππας, εξέφρασε την άποψη ότι με το νέο σύστημα που καθιερώνει το νομοσχέδιο τίθενται οι βάσεις για ουσιαστικό προγραμματισμό μελετών και δημοσίων έργων, γίνεται ακόμη πιο αντικειμενική η επιλογή αναδόχων κι επίσης εξασφαλίζεται η ομαλή υλοποίηση των συμβάσεων χωρίς υπερβάσεις στον προϋπολογισμό και στον χρόνο περάτωσης.