Η επανεξέταση φόρων που συνεπάγονται υψηλό κόστος είσπραξης, αλλά αποφέρουν χαμηλά έσοδα, η επανεξέταση των φοροαπαλλαγών, η επίσπευση της εκδίκασης φορολογικών υποθέσεων αλλά και η ηλεκτρονική παρακολούθηση των περιουσιακών στοιχείων, των καταναλωτικών δαπανών και των οφειλών κάθε φορολογουμένου είναι ορισμένες από τις 12 παρεμβάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής που προτείνει μελέτη της Τράπεζας της Ελλάδος.

Σύμφωνα με τη μελέτη του στελέχους της Διεύθυνσης Οικονομικών Μελετών της ΤτΕ κας Μ. Βασαρδάνη, για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του πολύπλοκου φαινομένου της φοροδιαφυγής πρέπει να ληφθούν τα ακόλουθα μέτρα:

* Επανεξέταση των φόρων που συνεπάγονται υψηλό κόστος βεβαίωσης και είσπραξης, αλλά αποφέρουν χαμηλά έσοδα.

* Επανεξέταση των 980 φοροαπαλλαγών που ισχύουν επί του παρόντος.

* Αναθεώρηση της μεθοδολογίας προσδιορισμού του φορολογητέου εισοδήματος. Για παράδειγμα, για τα επαγγέλματα με υψηλή ετήσια διακύμανση εισοδήματος, όπως οι καλλιτέχνες, οι αθλητές ή οι χρηματιστές, τα οποία επί του παρόντος υπάγονται σε ειδικά καθεστώτα φορολόγησης, θα μπορούσαν να εφαρμοστούν η τεχνική του εισοδηματικού μέσου όρου (income averaging) και η ένταξή τους στα κλιμάκια φορολογίας.

* Επίσπευση της εκδίκασης φορολογικών υποθέσεων με αυστηρότερες και άμεσα αποδιδόμενες ποινικές κυρώσεις.

* Ηλεκτρονική παρακολούθηση των περιουσιακών στοιχείων, των καταναλωτικών δαπανών και των οφειλών κάθε φορολογουμένου έναντι του ελληνικού δημοσίου, με τη σύνδεση διαφόρων αρχών και υπηρεσιών, όπως της Αρχής Κτηματολογίου, του υπουργείου Μεταφορών, των ασφαλιστικών εταιριών κ.λπ., απευθείας με το σύστημα Elenxis της εφορίας.

* Εισαγωγή και ευρεία χρήση ενός «μοναδικού προσωπικού αριθμού ταυτοποίησης» κάθε πολίτη, κατά τα πρότυπα του «αριθμού κοινωνικής ασφάλισης».

* Απόλυση των ελεγκτών οι οποίοι εμπλέκονται σε χρηματισμό και άμεση άσκηση ποινικής δίωξης (αντί μετάθεσής τους όπως συνηθίζεται μέχρι τώρα).

* Πλήρης διαχωρισμός των φοροελεγκτικών αρχών από τις φοροεισπρακτικές υπηρεσίες και παρακολούθηση του έργου και των δύο από τρίτο, ανεξάρτητο σώμα.

* Περιορισμός του μεγάλου αριθμού των τοπικών εφοριών με ταυτόχρονη ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των κεντρικών υπηρεσιών.

* Πλήρης αυτοματοποίηση της εγγραφής των φορολογουμένων και της υποβολής δηλώσεων.

* Αυτοματοποίηση της απόδοσης του ΦΠΑ σε πραγματικό χρόνο (real time), δηλαδή κατά την πραγματοποίηση της συναλλαγής.

* Πληρωμή των ελεύθερων επαγγελματιών (όπως ιατρών, δικηγόρων, ηλεκτρολόγων κ.λπ.) με διαμεσολάβηση ιδιωτικής λογιστικής εταιρίας για την έκδοση του λογαριασμού και με αποκλειστική χρήση τραπεζικού λογαριασμού για την εξόφληση, ανεξάρτητα από το ποσό της οφειλής.

Από τη μελέτη προκύπτει ακόμα ότι:

- Το μέγεθος της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα έχει εκτιμηθεί στο παρελθόν σε περίπου 4% του ΑΕΠ, δηλαδή ανέρχεται σε 9,2 δισ. ευρώ ετησίως.

- Το συνολικό εισόδημα που αποκτήθηκε το 2008 ανήλθε σε 115,1 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 98,4 δισ. ευρώ (ή 85%) αφορούσαν σε εισόδημα φυσικών προσώπων και τα υπόλοιπα 16,7 δισ. ευρώ (ή 15%) σε κέρδη νομικών προσώπων.

- Το 76% του συνολικού δηλωθέντος εισοδήματος των φυσικών προσώπων προήλθε από μισθωτές υπηρεσίες και συντάξεις. Η συμμετοχή των άλλων πηγών εισοδήματος στο συνολικό δηλωθέν εισόδημα υπολειπόταν σημαντικά, με ποσοστά που διαμορφώνονται σε 9% για τις εμπορικές και βιομηχανικές επιχειρήσεις, 9% για τις οικοδομές, 4% για τα ελεύθερα επαγγέλματα και 2% για τις γεωργικές επιχειρήσεις, τις κινητές αξίες και τα εισοδήματα από την αλλοδαπή.

- Οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι επωμίστηκαν το 52,59% του συνολικού φορολογικού βάρους (φυσικών και νομικών προσώπων), ενώ οι λοιποί φορολογούμενοι - φυσικά πρόσωπα μόνο το 16,62%. Οι ελεύθεροι επαγγελματίες επωμίστηκαν το 6,81% του συνολικού φορολογικού βάρους, οι έμποροι - βιομήχανοι - βιοτέχνες - επιτηδευματίες το 6,32%, οι εισοδηματίες το 2,33% και οι αγρότες το 1,16%. Στα νομικά πρόσωπα αναλογούσε το υπόλοιπο 30,79% του συνολικού φόρου.

- Από τα 8 εκατ. φορολογούμενα άτομα, τα 5 εκατ. (ή το 63%) φορολογήθηκαν ως μισθωτοί - συνταξιούχοι και τα υπόλοιπα 3 εκατ. (ή το 37%) ως μη μισθωτοί - μη συνταξιούχοι με βάση την κύρια πηγή προέλευσης του εισοδήματός τους.

- Από τα 5 εκατ. των μισθωτών και συνταξιούχων, το 53% (ή τα 2,8 εκατ. άτομα) δήλωσε ατομικό εισόδημα κάτω του βασικού αφορολόγητου ορίου των 12.000 ευρώ. Από τα 3 εκατ. των μη μισθωτών και μη συνταξιούχων, το 83% (ή τα 2,5 εκατ. άτομα) δήλωσε ατομικό εισόδημα κάτω των 10.000 ευρώ. Το αφορολόγητο όριο για τους μη μισθωτούς φορολογουμένους ανερχόταν το 2009 σε 10.500 ευρώ. Στο σύνολο των φορολογουμένων, το 64% δήλωσε εισόδημα κάτω από το κατά περίπτωση αφορολόγητο όριο.

- Πάνω από 900.000 ευρώ ετήσιο ατομικό εισόδημα δήλωσαν μόλις 33 μισθωτοί και άλλοι 27 φορολογούμενοι λοιπών κατηγοριών. Ετήσιο ατομικό εισόδημα μεγαλύτερο από 100.000 ευρώ δήλωσαν συνολικά 18.942 άτομα, από τα 8.342.160 που υπέβαλαν φορολογικές δηλώσεις, δηλαδή το 0,23% του συνόλου.