Κλίμα έντονης αντιπαράθεσης διαμορφώνεται για το νέο μοντέλο με βάση το οποίο θα λειτουργεί η αγορά ηλεκτρικής ενέργειας. 

Η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας έχει καταλήξει σε αρχικές προτάσεις για ένα μοντέλο το οποίο θα είναι βασισμένο στο γαλλικό ΝΟΜΕ. Οι ανεξάρτητοι παραγωγοί και οι μεγάλοι καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας εξετάζουν διαδοχικά σενάρια για να προσδιορίσουν τις ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στο προτεινόμενο μοντέλο να είναι αποτελεσματικό στα ελληνικά δεδομένα. Την ίδια στιγμή, όμως, η ΔΕΗ το απορρίπτει.

Από την άλλη πλευρά, σύγκρουση είναι πολύ πιθανό να προκύψει από τη διάσταση απόψεων μεταξύ ΔΕΗ - ΡΑΕ ή ΔΕΗ - ανεξάρτητων παραγωγών.

Το βασικό πρόβλημα είναι η έλλειψη ρευστότητας. Τα ελλείμματα του λειτουργού μέχρι το τέλος του χρόνου θα φτάσουν το 1 δισ. ευρώ, από 800 εκατομμύρια τον Οκτώβριο.

Αρκεί να σημειωθεί ότι με στοιχεία Οκτωβρίου ο λειτουργός της αγοράς χρωστά στους ανεξάρτητους παραγωγούς 394 εκατ. ευρώ και οι τελευταίοι στη ΔΕΠΑ από αγορές καυσίμου περίπου 350 εκατομμύρια.

Από την άλλη πλευρά, η ΔΕΗ, παρότι απορροφά όλη τη ρευστότητα της αγοράς μέσα από τους λογαριασμούς ηλεκτρικού, λόγω του μεγάλου ύψους διακανονισμών, απλήρωτων λογαριασμών και επισφαλών απαιτήσεων, έχει και η ίδια ανάγκη ενέσεων ρευστότητας μέσω δανεισμού!

Το περίφημο δάνειο των 450 εκατ. από την ΕΤΕπ μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί τρόπος να εκταμιευθεί, λόγω απαιτήσεων της τράπεζας. Έτσι μόλις λήξουν οι εκκρεμότητες με το μνημόνιο, αναμένεται με το θέμα να ασχοληθεί η πολιτική ηγεσία του ΥΠΟΙΚ λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης.

Οι κόντρες

Αναφορικά με τα προτεινόμενα μοντέλα λειτουργίας της αγοράς, σύμφωνα με όσα γνωρίζει το euro2day, η Αρχή έχει καταλήξει στην εφαρμογή ενός συστήματος που θα βασίζεται σε διμερείς συμβάσεις μεταξύ παραγωγών, από τη μία πλευρά, και προμηθευτών ή μεγάλων καταναλωτών από την άλλη.

Οι συμβάσεις αυτές θα αφορούν «πακέτα» ηλεκτρικής ενέργειας, η διαμόρφωση των οποίων (είδος μονάδων, χρησιμοποιούμενο καύσιμο κ.λπ.) θα πρέπει να καλύπτει τις ανάγκες συγκεκριμένων κατηγοριών προμηθευτών ή καταναλωτών.

Επιπλέον, οι τιμές με τις οποίες θα πωλούνται τα «πακέτα» από τους παραγωγούς θα έχουν ένα κατώτατο σημείο-«κατώφλι», το οποίο θα είναι ρυθμιζόμενο από τη ΡΑΕ και θα προσφέρει ένα λογικό κέρδος στον παραγωγό.

Για τον προσδιορισμό της κατώτατης τιμής, η Αρχή θα αναθέσει μετά από διαγωνισμό μελέτη σε εξειδικευμένο οίκο για την ανάλυση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής ανά μονάδα και καύσιμο (λιγνίτης, φυσικό αέριο, νερά).

Έτσι εκτιμάται ότι στις αρχές του 2013 θα έχει ολοκληρωθεί η μελέτη για το κόστος ηλεκτροπαραγωγής και από τον Ιούλιο θα γίνουν οι πρώτες διμερείς συμβάσεις.

Αναφορικά με τους προσωρινούς μηχανισμούς που υφίστανται σήμερα, όπως της ανάκτησης μεταβλητού κόστους στις μονάδες φυσικού αερίου, οι εκτιμήσεις είναι ότι θα διατηρηθούν σε μικρό ποσοστό, και έως ότου λειτουργήσει πλήρως το νέο σύστημα, προκειμένου έτσι να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα των μονάδων αυτών.

Σε ό,τι αφορά τους αποδέκτες των «πακέτων», σε αυτά θα έχουν πρόσβαση εκτός από τους προμηθευτές και τους μεγάλους καταναλωτές και ανεξάρτητοι παραγωγοί.

Ωστόσο, για τους τελευταίους θα υπάρχει όρος να διατίθενται αποκλειστικά σε εγχώριους καταναλωτές.

Με τη λειτουργία του συγκεκριμένου μηχανισμού, η ΡΑΕ εκτιμά ότι θα υπάρξει εξορθολογισμός στη χονδρεμπορική αγορά με τιμές που θα αντανακλούν το πραγματικό κόστος (σήμερα η χονδρεμπορική αγορά προσδιορίζεται από την Οριακή Τιμή του Συστήματος, η οποία είναι εύκολα χειραγωγήσιμη και μόνο σε σπάνιες περιπτώσεις αντανακλά το πραγματικό κόστος, ή την προσφορά και ζήτηση), ενώ ταυτόχρονα θα ανοίξει και η αγορά προμήθειας, καθώς ανεξάρτητοι παραγωγοί θα μπορούν να προμηθεύονται και να πωλούν ηλεκτρική ενέργεια με όρους πραγματικής αγοράς.


Αντιδρά η ΔΕΗ

Τα παραπάνω στο μεγαλύτερο μέρος τους, όπως και τη λογική του ΝΟΜΕ, απορρίπτει η ΔΕΗ, θεωρώντας ότι διμερείς συμβάσεις πώλησης ενέργειας με ρυθμιζόμενο «κατώφλι» συνιστούν παραβίαση των κανόνων της αγοράς. Η ΔΕΗ, όπως τόνισε και ο επικεφαλής της Αρθούρος Ζερβός, στο πρόσφατο συνέδριο του ΙΕΝΕ, εμμένει στον μηχανισμό δημοπρασιών ενέργειας από «εικονικές μονάδες παραγωγής» (τα λεγόμενα Virtual Power Plants - VPPs).

Σύμφωνα με τον ίδιο, έχουν εφαρμοστεί και εξακολουθούν να εφαρμόζονται ευρύτατα σε πολλές χώρες της Ε.Ε., άρα υπάρχει σήμερα μεγάλη πείρα ως προς την εφαρμογή και τα αποτελέσματά του, ενώ αντίθετα το ΝΟΜΕ εφαρμόζεται μόνο στη Γαλλία, και μάλιστα υφίσταται έντονη κριτική.

Η ΔΕΗ θεωρεί απαραίτητη προϋπόθεση να υπάρχει κατώφλι τιμής στις δημοπρασίες το οποίο να εξασφαλίζει ότι ο παραγωγός δεν θα πωλεί ενέργεια κάτω του κόστους, συν ένα εύλογο περιθώριο κέρδους. Ωστόσο, το ερώτημα που τίθεται είναι ποιος καθορίζει το κατώφλι και σε τι βαθμό αυτό θα αντικατοπτρίζει πραγματικό κόστος, ή θα είναι επιβαρημένο και από κόστος που προκύπτει από την αναποτελεσματική λειτουργία της επιχείρησης, ιδίως όταν αξιοποιεί μη ανανεώσιμους εθνικούς πόρους, όπως είναι ο λιγνίτης.

Ας σημειωθεί εδώ ότι η ΔΕΗ όταν επρόκειτο να συνάψει προγραμματικές συμβάσεις με προμηθευτές της προχωρούσε σε λεπτομερή ανάλυση του παραγωγικού τους κόστους. Ωστόσο, η ίδια ποτέ δεν έχει αποδεχτεί κοστολογικούς ελέγχους για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από λιγνίτη, που αποτελεί το πλέον φθηνό καύσιμο του οποίου συνεχίζει να έχει και την αποκλειστική χρήση, έστω για λόγους για τους οποίους δεν ευθύνεται η ίδια.