Ισχυρό πλήγμα δέχεται ο προϋπολογισμός από την επιταχυνόμενη καθίζηση των εσόδων από την έμμεση φορολογία, απόρροια του περιορισμού της κατανάλωσης και γενικότερα της άπνοιας που επικρατεί στην αγορά.

Μπορεί τα στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους να δείχνουν, σε τελική ανάλυση, πρωτογενές πλεόνασμα 520 εκατ. ευρώ, το πρώτο τρίμηνο του έτους, ωστόσο οι εξελίξεις στο μέτωπο των εισπράξεων, και ιδιαίτερα στην έμμεση φορολογία, είναι άκρως ανησυχητικές και αργά ή γρήγορα θα προκαλέσουν προβλήματα στην ομαλή εκτέλεση του προϋπολογισμού, εάν δεν αλλάξει η κατάσταση στην αγορά.

Στο πρώτο τρίμηνο του έτους, η μαύρη τρύπα στους έμμεσους φόρους έφθασε στα 506 εκατ. ευρώ, λόγω των επιπτώσεων της μεγάλης ύφεσης, επηρεάζοντας αρνητικά και τα συνολικά φορολογικά έσοδα, τα οποία ήταν λιγότερα κατά 411 εκατ. ευρώ από αυτά που προέβλεπε ο προϋπολογισμός για το ίδιο διάστημα.

Κατά 217 εκατ. ευρώ υστέρησαν τα έσοδα από τον ΦΠΑ. Το σημαντικότερο πρόβλημα ήταν στον ΦΠΑ των πετρελαιοειδών, όπου η απόκλιση από τον στόχο έφθασε τα 126 εκατ. ευρώ.

Κατά 144 εκατ. ευρώ έναντι του στόχου υποχώρησαν τα έσοδα από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης (ΕΦΚ) στα τσιγάρα και στα άλλα προϊόντα πλην των ενεργειακών. Από τον ΕΦΚ στα ενεργειακά αγαθά η υστέρηση ήταν της τάξεως των 55 εκατ. ευρώ. Πάντως, το υπουργείο Οικονομικών σημειώνει ότι τα έσοδα από τον ΕΦΚ των καπνικών ειδών «φαίνεται να ανακάμπτουν σταδιακά και η απόκλιση από τον στόχο έχει περιοριστεί στο 19,8% έναντι 33,2% του πρώτου διμήνου».

Αντιθέτως, στους άμεσους φόρους η εικόνα είναι καλύτερη. Τα έσοδα αυξήθηκαν κατά 95 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω των αυξημένων φόρων στην περιουσία κατά 101 εκατ. ευρώ.

Πάντως, τα έσοδα από τους φόρους εισοδήματος φυσικών προσώπων έχουν αρχίσει να παρουσιάζουν υστέρηση η οποία φθάνει αυτήν τη στιγμή τα 22 εκατ. ευρώ και αναμένεται να διευρυνθεί τους επόμενους μήνες εξαιτίας των συνεχιζόμενων μειώσεων στα εισοδήματα των μισθωτών, των συνταξιούχων και των λοιπών φορολογουμένων.

Συνολικά, τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού (μαζί με το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων) ανήλθαν στο πρώτο τρίμηνο στα 12,3 δισ. ευρώ, όταν ο στόχος ήταν να διαμορφωθούν στα 11,3 δισ. ευρώ. Δηλαδή, υπήρξε υπεραπόδοση της τάξεως των 985 εκατ. ευρώ, η οποία, όμως, αποδίδεται στη μη επιστροφή φόρων (δεν έγιναν επιστροφές 467 εκατ. ευρώ) και στη μεγάλη αύξηση των εσόδων του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ) που έφθασαν στο 1,6 δισ. ευρώ αντί στόχου 790 εκατ. ευρώ.

Η κακή πορεία των εσόδων αποτυπώνεται και στην τρύπα των 348 εκατ. ευρώ στο προ επιστροφών φόρων έσοδα.

Στο σκέλος των δαπανών, παρατηρείται μεγάλη συγκράτηση των πρωτογενών δαπανών κατά 1,09 δισ. ευρώ. Στο πρώτο τρίμηνο διαμορφώθηκαν στα 11,1 δισ. ευρώ, με τον στόχο που είχε τεθεί να είναι 12,2 δισ. ευρώ. Παράλληλα, οι δαπάνες του ΠΔΕ ήταν κατά 671 εκατ. ευρώ λιγότερες από ό,τι προβλεπόταν, με αποτέλεσμα συνολικά οι δαπάνες να είναι κατά 1,8 δισ. ευρώ λιγότερες από τους στόχους.


Πώς ήρθε το πρωτογενές πλεόνασμα

Παρά τις αρνητικές εξελίξεις στα φορολογικά έσοδα, η συνολική εκτέλεση του προϋπολογισμού είναι θετική, καθώς καταγράφεται πρωτογενές πλεόνασμα 520 εκατ. ευρώ, τη στιγμή που το Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής προέβλεπε για το πρώτο τρίμηνο του έτους πρωτογενές έλλειμμα 2,33 δισ. ευρώ.

Γιατί πλεόνασμα; Επειδή:
- δεν πληρώθηκαν δαπάνες ύψους 1,1 δισ. ευρώ,
- δεν καταβλήθηκαν επενδυτικές δαπάνες ύψους 671 εκατ. ευρώ, 
- δεν επιστράφηκαν φόροι 467 εκατ. ευρώ.

Το συνολικό ισοζύγιο του κρατικού προϋπολογισμού ήταν ελλειμματικό κατά 1,3 δισ. ευρώ, όταν ο στόχος ήταν να υπάρχει έλλειμμα 4,1 δισ. ευρώ.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχουν τα στοιχεία για τις πληρωμές τόκων. Ενώ στο πρώτο τρίμηνο του 2012 η Ελλάδα είχε πληρώσει σε τόκους 6,9 δισ. ευρώ, φέτος, στο ίδιο διάστημα, οι καταβολές τόκων ανήλθαν μόλις στο 1,8 δισ. ευρώ λόγω των θετικών επιδράσεων από το «κούρεμα» του χρέους (PSI).


«Έφαγαν» τις επιχορηγήσεις

Εν τω μεταξύ, η κακή κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει τα ασφαλιστικά ταμεία λόγω των απολύσεων, των μειώσεων των μισθών και της αύξησης του αριθμού των συνταξιούχων, αυξάνει αλματωδώς τις ανάγκες επιχορήγησης από τον κρατικό προϋπολογισμό.

Κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013, απορροφήθηκε ήδη από τα ασφαλιστικά ταμεία το 29,6% του συνολικού ποσού που προβλέπεται να διατεθεί σε αυτά με τη μορφή επιχορηγήσεων (καταβλήθηκαν τα 3,731 δισ. ευρώ από τα 12,604 δισ. που προβλέπεται να εκταμιευτούν).

Αυξημένες ανάγκες στο πρώτο τρίμηνο είχε το ΙΚΑ, που απορρόφησε ήδη το 34,4% της ετήσιας επιχορήγησης, ο ΟΓΑ που απορρόφησε το 30,3%, το ΝΑΤ που έλαβε ήδη το 35%, ο ΟΑΕΕ που απορρόφησε το 39,2% και το ΤΑΠ ΟΤΕ που έλαβε ήδη το 47,7% της ετήσιας επιχορήγησης.

Σε καλύτερη κατάσταση φαίνεται να είναι ο ΕΟΠΥΥ που κατά το πρώτο τρίμηνο του 2013 έχει αντλήσει το 24,9% της ετήσιας επιχορήγησής του.