Ο τουρισμός μπορεί κάλλιστα να αναδειχθεί σε κλάδο στρατηγικής σημασίας και να παίξει τον ρόλο της ατμομηχανής που οδηγεί το τραίνο της εθνικής οικονομίας προς τα εμπρός. Κάτι που δεν έγινε στην δεκαετία του 2000, αναφέρει η Alpha σε ειδική μελέτη για τον κλάδο.

Οι προσπάθειες των Αρχών τουριστικής πολιτικής δυστυχώς περιορίσθηκαν κυρίως στην διαχείριση διαφημιστικών κονδυλίων στον χώρο του τουρισμού, αν και έγιναν και διάφορες παρεμβάσεις στο θεσμικό πλαίσιο, περιορισμένης όμως επιπτώσεως στην ανάπτυξη των δυνατοτήτων μεγεθύνσεως του τουριστικού προϊόντος από την πλευρά της προσφοράς. Η βαριά βιομηχανία της Ελλάδος αποδεικνύεται ότι είναι όχι μόνο βαριά, αλλά και δυσκίνητη, χωρίς δυναμισμό και καινοτομία.

Η επανατοποθέτηση, λοιπόν, του τουριστικού προϊόντος της χώρας σε νέα, και καθοριστική για την ανάπτυξη, βάση δεν συμβαδίζει με δράσεις οριακού χαρακτήρα που αυξάνουν την προστιθέμενη αξία στον τουρισμό grosso modo με τους ίδιους ρυθμούς που επεκτείνεται η υπόλοιπη οικονομία. Η άμεση και έμμεση επίδραση του τουρισμού στην οικονομία, μετά την έξοδο από την κρίση, μπορεί να επανέλθει στο 17% του ΑΕΠ που ήταν το 2000, από 15% του ΑΕΠ που είναι περίπου σήμερα. Αυτό δεν είναι, όμως, αρκετό, τονίζει η Alpha.

Για να αυξηθεί η συμμετοχή του τουρισμού στην οικονομία στα επόμενα χρόνια και να αναδειχθεί ο τουρισμός σε κυρίαρχο στόχο του αναπτυξιακού προτύπου, θα πρέπει αφενός οι τοπικές κοινωνίες να συστρατευθούν στην επιδίωξη, και να εναρμονισθούν με τις ανάγκες, ενός πιο εξωστρεφούς τρόπου οργανώσεως και λειτουργίας της οικονομίας, και αφετέρου το κέντρο να αλλάξει φιλοσοφία παραγωγής και προωθήσεως του τουριστικού προϊόντος.

Για να απογαλακτισθούν, λοιπόν, οι τοπικές κοινωνίες και να αρχίσουν να βλέπουν τις ευκαιρίες στα προβλήματα και όχι το ανάποδο, θα μπορούσαν να αποκτήσουν το δικαίωμα, εντός κάποιων ορίων, να αποφασίζουν οι ίδιες για το είδος του χωροταξικού σχεδιασμού που θα ήθελαν να εφαρμόσουν.

Ας αναλάβουν την ευθύνη για το περιβάλλον στο οποίο θέλουν να ζήσουν και το είδος των οικιστικών και επιχειρηματικών μονάδων που θέλουν να προσελκύσουν στην περιοχή τους, αναφέρει η Alpha Bank.
 

Ελλάδα ως κόμβος υψηλού επιπέδου διαβιώσεως και αναψυχής

Η Ελλάδα μπορεί να γίνει όλο τον χρόνο πόλος έλξεως ευκατάστατων Ευρωπαίων, αλλά και άλλων κατοίκων της ευρύτερης περιοχής, ως τόπος υψηλού επιπέδου διαβιώσεως, μορφώσεως, ψυχαγωγίας, διασκεδάσεως και αναψυχής. Είναι απαραίτητο, βεβαίως, να δημιουργηθούν οι υποδομές αεροδρομίων και λιμανιών για να υποδέχονται τα αεροπλάνα των μεγάλων αεροπορικών εταιριών και τα κρουαζιερόπλοια, καθώς και τα υδροπλάνα, τα ιδιωτικά jets και τα σκάφη αναψυχής.

Είναι εξίσου αναγκαίο να βελτιωθούν όλες οι υποδομές παροχής υπηρεσιών συγκοινωνιών, μεταφορών, επικοινωνιών, υγείας, εκπαιδεύσεως, μεταφορών, αθλήσεως, πολιτισμικής επικοινωνίας και διασκεδάσεως. Εκ των ου άνευ, βεβαίως, είναι να μπορούν ανεμπόδιστα και με ασφάλεια νόμου να κτίζονται και να πωλούνται κατοικίες.

Θα μπορούσαν, επίσης, να οριοθετηθούν χωροταξικά και να πολεοδομηθούν περιοχές κοντά σε αστικά κέντρα, για την εγκατάσταση εταιριών υψηλής τεχνολογίας ή παροχής χρηματοπιστωτικών και άλλων υπηρεσιών, μαζί με πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, κ.ο.κ.

Όλες οι πιο πάνω υποδομές μπορούν να γίνουν είτε με συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα είτε αμιγώς από τον ιδιωτικό τομέα, στον βαθμό, βέβαια, που συνδέονται με επενδυτικά σχέδια ευρύτερης εμβέλειας, όπως οικιστικές αναπτύξεις για την τρίτη ηλικία, θέρετρα θεματικού τουρισμού, ξενοδοχειακά συγκροτήματα, τεχνολογικά πάρκα, αστικές και βιομηχανικές αναπτύξεις, κ.ο.κ. Με τον τρόπο αυτό επενδύουμε «και σε μπετά και σε μυαλά».


Το χωροταξικό ως το κύριο εμπόδιο για την ανάπτυξη του τουρισμού

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, για να γίνουν επενδύσεις στον τουρισμό στην δύσκολη οικονομική συγκυρία στην οποία ευρισκόμαστε, θα πρέπει να αποδομηθεί το περιοριστικό πλαίσιο που επιβάλλει το εθνικό χωροταξικό σχέδιο για τον τουρισμό, σε συνδυασμό με τις ισχύουσες πολεοδομικές ρυθμίσεις.

Είναι πολυτέλεια, αν όχι πρόκληση, στην σημερινή εικόνα κατάρρευσης της οικονομικής δραστηριότητας και της κοινωνικής συνοχής, να τίθενται εμπόδια στις επενδύσεις, πολλές φορές καθαρά για λόγους προστασίας κατεστημένων συμφερόντων, τονίζει η Alpha.

Η Πολιτεία δεν είναι δυνατόν να παίζει τον ρόλο διαχειριστή, προσπαθώντας να εξισορροπεί τα διάφορα οικονομικά συμφέροντα μεταξύ τοπικών τουριστικών και εργολαβικών επιχειρήσεων από την μία μεριά, και μεγάλων ελληνικών ή ξένων κατασκευαστικών και ξενοδοχειακών ομίλων από την άλλη.

Για την αναμόρφωση, λοιπόν, εκ βάθρων του καθοριστικού για την ανάπτυξη του τουρισμού θεσμικού πλαισίου πρέπει πρώτα να ληφθεί η αμετάκλητη απόφαση ότι ο τουρισμός είναι βιομηχανία εθνικής σημασίας, και ως εκ τούτου, τομέας εθνικής αναπτυξιακής στρατηγικής, και όχι διαχειρίσεως τοπικών μικροσυμφερόντων. Στο πλαίσιο αυτό, η όποια στήριξη του τουρισμού με επενδυτικά κίνητρα δεν θα πρέπει να αναπαράγει τις δομές ενός προϊόντος που είναι εξαρτώμενο από τον οργανωμένο μαζικό τουρισμό, δηλαδή χαμηλές εισπράξεις, υψηλή εποχικότητα και γεωγραφική συγκέντρωση, αναφέρει η Alpha.

Προτάσεις που βλέπουν το φως της δημοσιότητας για επικείμενες ρυθμίσεις είτε στο χωροταξικό σχέδιο του τουρισμού είτε στο πλαίσιο αναπτυξιακών κινήτρων, είναι ενδεικτικές των φιλότιμων, αλλά μάλλον ατελέσφορων εκ των πραγμάτων, προσπαθειών που καταβάλλονται για να αντιμετωπισθεί η τρέχουσα δυσπραγία στην επίτευξη αποτελέσματος.

Στον μεν υπό διαμόρφωση αναπτυξιακό νόμο φαίνεται ότι θα δοθούν κίνητρα για επενδύσεις ειδικής τουριστικής υποδομής (όπως συνεδριακά κέντρα, κέντρα θαλασσοθεραπείας, κέντρα αποκαταστάσεως και εν γένει εγκαταστάσεις τουρισμού υγείας, θεματικά πάρκα, τουριστικοί λιμένες σκαφών αναψυχής, γήπεδα γκολφ, ιαματικές πηγές, χιονοδρομικά κέντρα, κέντρα αθλητικού τουρισμού, αυτοκινητοδρόμια, κ.λπ.).

Στο δε υπό διαμόρφωση ειδικό χωροταξικό πλαίσιο τουρισμού, φαίνεται ότι προωθείται η δυνατότητα δημιουργίας οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων και συνθέτων τουριστικών καταλυμάτων, με διαφοροποιημένες ρυθμίσεις για αναπτυσσόμενες περιοχές, περιοχές με περιθώρια αναπτύξεως ειδικού και εναλλακτικού τουρισμού, ορεινές περιοχές και νησιά.

Ειδικά, για τα νησιά άνω των 90 χλμ2., όπου και επιτρέπονται οργανωμένοι υποδοχείς και σύνθετα καταλύματα, αναμένεται να αυξηθεί ο συντελεστής δόμησης ενώ ενδεχομένως να αρθούν κάποιοι περιορισμοί ως προς την ανώτατη έκταση που μπορούν να καταλάβουν τέτοιες αναπτύξεις σε ένα νησί. Παράλληλα, για την ενίσχυση της βιωσιμότητας των σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων, και ιδίως αυτών που διαθέτουν γκολφ, αναμένεται να αυξηθεί το ποσοστό των κατοικιών προς πώληση ή εκμίσθωση.

Όλα αυτά είναι προς την σωστή κατεύθυνση δημιουργίας μεγαλυτέρων τουριστικών εκμεταλλεύσεων. Αλλά και πάλι απαιτείται αλλαγή φιλοσοφίας και πλεύσεως, πέραν των όποιων αλλαγών επιχειρούνται στο θεσμικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, η ισχύουσα πολεοδομική ρύθμιση για την ελάχιστη απόσταση ενός ξενοδοχειακού καταλύματος από τον αιγιαλό, σε μία χώρα που διαθέτει 19.000 χλμ. ακτογραμμής, συνιστά μία τεράστια σπατάλη πόρων και ευκαιριών, που η χώρα δεν έχει δυστυχώς την πολυτέλεια να χαραμίζει.