Alpha Bank: Κάνει λάθος το ΔΝΤ

Οι όποιες αμφισβητήσεις υπήρχαν για την πορεία υλοποίησης του προϋπολογισμού (Π2013), ο οποίος εκτελείται συστηματικά και αναμφισβήτητα καλύτερα από τους προγραμματισμένους στόχους από την αρχή του έτους, φαίνεται ότι υποβαθμίζονται ουσιαστικά μετά και τα στοιχεία για την πορεία των εσόδων του προϋπολογισμού της κεντρικής κυβέρνησης τον Ιούλιο του 2013, εκτιμά η Alpha Bank. 

Τα στοιχεία έως τώρα επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις για την επίτευξη σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος στη γενική κυβέρνηση το 2013 και για τη σημαντική αύξηση αυτού του πλεονάσματος το 2014. Με μόνη προϋπόθεση τη συνέχιση της εφαρμογής των μέτρων αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών που έχουν ήδη θεσπιστεί και εφαρμόζονται με ικανοποιητικό τρόπο έως σήμερα. Κανένα νέο μέτρο δεν είναι αναγκαίο, ιδιαίτερα αν η διαδικασία είσπραξης των δημοσίων εσόδων βελτιωθεί ουσιαστικά στους επόμενους μήνες, όπως επίσης αναμένεται.

Δεν υπάρχουν «κενά»

Με την αναμενόμενη υλοποίηση του Π2013 με πρωτογενές πλεόνασμα στη Γενική Κυβέρνηση (ΓΚ) και με την ήδη εμφανή επιτάχυνση της πορείας ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας από τις αρχές του 2014, με πτώση του ΑΕΠ χαμηλότερη από το -4,0% το 2013, η χρηματοδότηση του ελληνικού δημοσίου και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα είναι ήδη ουσιαστικά εξασφαλισμένη έως το 2020, εκτιμά η Alpha Bank. 

Ειδικότερα, με την αναμενόμενη ανάκαμψη της οικονομίας από το α΄ 3μηνο του 2014 και με την επίσης αναμενόμενη πορεία βελτίωσης στην είσπραξη των εσόδων της ΓΚ στα επόμενα 3μηνα και έτη και, επίσης, με την προωθούμενη ταχύτερη είσπραξη και των εσόδων που έχει εξασφαλίσει η χώρα από τα διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε., μπορεί να διασφαλιστεί η επίτευξη του σημαντικού πρωτογενούς πλεονάσματος στη ΓΚ το 2013 και το 2014, όπως προαναφέρθηκε. Η εξέλιξη αυτή θα αδρανοποιήσει ακόμη περισσότερο τις συνεχείς αμφισβητήσεις περί αδυναμίας της Ελλάδας να αποκαταστήσει σε σταθερή ισορροπία τα δημόσια οικονομικά της και περί μη βιωσιμότητας του χρέους της.

Όπως προαναφέρθηκε, με τα σημερινά δεδομένα δεν προκύπτουν δημοσιονομικά ή και χρηματοδοτικά κενά για την Ελλάδα έως το 2020. Η εκτίμηση αυτή ενισχύεται ουσιαστικά και από τις ακόλουθες εξελίξεις:

(1) Από την εντυπωσιακή αύξηση των τουριστικών αφίξεων (αεροπορικές αφίξεις +18,7% τον Μάιο του 2013 και +15,02% τον Ιούνιο του 2013) και εισπράξεων (Μάιος 2013: +38,5%) και από τις εκτιμήσεις που γίνονται σήμερα για τα έσοδα από τον εξωτερικό τουρισμό που προσεγγίζουν ακόμη και τα € 12,0 δισ. το 2013.

(2) Από τον περιορισμό της πτωτικής πορείας του όγκου των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικού εμπορίου (Μάιος 2013:-2,2%, α΄3μηνο 2013: -12,5%).

(3) Από τη σταθεροποίηση της παραγωγής της μεταποιητικής βιομηχανίας (δ΄ 3μηνο 2012: +1,7%, α΄ 5μηνο 2013: -0,2%).

(4) Από την πολύ καλύτερη του αναμενομένου υλοποίηση της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών με συμβολή από τον ιδιωτικό τομέα σημαντικών κεφαλαίων, περί το €1,5 δισ. περισσότερων από ό,τι αναμενόταν. Πρόσθετα ιδιωτικά κεφάλαια από αυτήν την πηγή μπορεί να προκύψουν με την άσκηση των δικαιωμάτων αγοράς (warrants) περισσότερων μετοχών των τραπεζών (τα οποία κυμαίνονται σε αυξανόμενη θετική αξία έως σήμερα) και με την επικείμενη ιδιωτικοποίηση και της Eurobank. Ήδη το Ελληνικό Ταμείο Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας (HFSF, ή ΤΧΣ) διαθέτει μη διατεθέντα κεφάλαια άνω των €10 δισ., τα οποία θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για κάλυψη τυχόν χρηματοδοτικών ανοιγμάτων της γενικής κυβέρνησης.

Επομένως, η εμμονή του ΔΝΤ στην εκτίμηση από σήμερα δημοσιονομικών και χρηματοδοτικών κενών ακόμη και για το 2015, το 2016 και το 2017 δεν είναι δικαιολογημένη. Αντίθετα, δημιουργεί πρόσθετα προβλήματα στην προσπάθεια της χώρας για έξοδο από την κρίση και ευνοεί τη διατήρηση της αβεβαιότητας για την Ελλάδα ακόμη και τώρα που τα επιτεύγματά της στον τομέα της δημοσιονομικής προσαρμογής δεν τα αρνείται ούτε αυτό το ίδιο το ΔΝΤ.

Η θέση του ΔΝΤ

Το ΔΝΤ επιχειρηματολογεί στην τελευταία έκθεσή του και για τα ακόλουθα:

Πρώτον, ότι η τεράστια (από κάθε άποψη) μακροοικονομική προσαρμογή που υλοποιήθηκε στην Ελλάδα στηρίχθηκε κυρίως στη δραστική μείωση της εγχώριας ζήτησης και όχι στις αναγκαίες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που θα συνέβαλαν στην αύξηση της παραγωγικότητας και στην ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας. Σε αυτό το έλλειμμα μεταρρυθμίσεων αποδίδει τη μεγάλη πτώση του ΑΕΠ στην Ελλάδα την περίοδο 2010-2013. Εκτιμά, προφανώς, ότι το πρόγραμμα είχε σχεδιαστεί ορθά, αλλά οι ελληνικές κυβερνήσεις δεν πέτυχαν την έγκαιρη υλοποίηση των αναγκαίων μεταρρυθμίσεων και γι’ αυτό η ύφεση ήταν πολύ μεγαλύτερη.

Δεύτερον, ότι η Ελλάδα θα αντιμετωπίσει δημοσιονομικά κενά της τάξης των €3,4 δισ. το 2015 και επιπλέον €0,7 δισ. το 2016 και €0,2 δισ. το 2017, τα οποία, προφανώς (έτσι το ερμηνεύουν οι αναλυτές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό) θα πρέπει να καλυφθούν με νέα μέτρα αύξησης των εσόδων και μείωσης των δαπανών.

Τρίτον, ότι εξακολουθεί να υπάρχει ένα χρηματοδοτικό κενό για την Ελλάδα ύψους €4,4 δισ. το 2014 και €6,5 δισ. το 2015, η χρηματοδότηση του οποίου θα πρέπει να έχει προσδιοριστεί σαφώς κατά τον χρόνο της 5ης εξέτασης της πορείας προόδου της Ελλάδος από την τρόικα (μετά τον Σεπτ. 2013) για να εξασφαλιστεί ότι η χώρα θα εξακολουθήσει να έχει την αναγκαία χρηματοδότηση για να καλύψει τις υποχρεώσεις της σε μια περίοδο 12 μηνών.

Η απάντηση της Alpha Bank

Η εκτίμηση του ΔΝΤ περί μη προώθησης των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα έρχεται ασφαλώς σε πλήρη αντίθεση με τις εκτιμήσεις άλλων διεθνών οργανισμών (όπως, π.χ., ο ΟΟΣΑ) που υποστηρίζουν ότι η Ελλάδα είναι η αναμφισβήτητη πρωταθλήτρια παγκοσμίως στην υλοποίηση φιλικών προς την ανάπτυξη διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στα τελευταία 3,5 έτη.

Η εκτίμηση του ΔΝΤ για την ανεπάρκεια των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων οδηγεί σε εκτιμήσεις ότι η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας δεν θα έρθει έγκαιρα γεγονός που μπορεί να συμβάλει στα δημοσιονομικά κενά που προαναφέρθηκαν, Ωστόσο, αυτά τα κενά δεν στηρίζονται τελικά στην ανεπαρκή αύξηση του ΑΕΠ αλλά στην εκτιμώμενη από το ΔΝΤ πτώση των εσόδων της ΓΚ από το 44,1% του ΑΕΠ το 2012 στο 42,9% του ΑΕΠ το 2013 και στο 42% του ΑΕΠ το 2016 και το 2017. Όλα δε αυτά παρότι οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών έναντι του δημοσίου από φόρους και από εισφορές στα ασφαλιστικά ταμεία στην τρέχουσα περίοδο υπερβαίνουν τα €70 δισ. Αντί δηλαδή να μειωθούν αυτές οι υποχρεώσεις στα επόμενα έτη, εάν οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για τα έσοδα της ΓΚ το 2015-2017 επιβεβαιωθούν στην πράξη, τότε θα αυξηθούν περαιτέρω και μπορεί να υπερβαίνουν το 2016 τα €85 δισ.

Είναι πραγματικά δύσκολο να κατανοηθεί τι εννοεί το ΔΝΤ εκτιμώντας ότι θα υπάρξει δημοσιονομικό κενό ύψους €3,4 δισ. το 2015. Θα συνεχίσει να υπάρχει αυτό το δημοσιονομικό κενό αν οι ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις των ιδιωτών προς το κράτος μειωθούν κατά €5 δισ. έως το 2015, λόγω, π.χ., της σταδιακής αποπληρωμής τους, υπό την πίεση των δραστικών μέτρων που λαμβάνονται ήδη για τον σκοπό αυτό; Η απάντηση είναι ότι το όποιο εκτιμώμενο δημοσιονομικό κενό εξαφανίζεται αν η ανάκαμψη της οικονομίας είναι ταχύτερη (όπως φαίνεται να προκύπτει από τις πρόσφατες οικονομικές εξελίξεις) και, κυρίως, αν εισπραχθεί έστω και το 15% των συνολικών βεβαιωμένων εσόδων του κράτους από φόρους και εισφορές.

Τέλος, όσον αφορά το χρηματοδοτικό κενό που εκτιμά το ΔΝΤ για το 2014 και το 2015, σημειώνεται από το ίδιο το ταμείο ότι σήμερα η Ελλάδα έχει εξασφαλισμένη χρηματοδότηση έως τον Αύγουστο του 2014. Απομένει, επομένως, να προσδιοριστεί και ο τρόπος κάλυψης του κενού των €4,4 δισ. που το ΔΝΤ εκτιμά ότι θα υπάρξει στο τελευταίο 4μηνο του 2014. Και αυτός ο προσδιορισμός θα πρέπει να γίνει στην επόμενη διαπραγμάτευση με την τρόικα, για να μπορέσει το ΔΝΤ να δώσει το Ο.Κ. για τη συνέχιση της χρηματοδότησης του ελληνικού προγράμματος προσαρμογής.

Όλα αυτά ηχούν ασφαλώς περίεργα όταν το πρωτογενές πλεόνασμα της ΓΚ το 2013-2014 μπορεί να είναι έως και κατά €2,5 δισ. καλύτερο από ό,τι προβλέπει το ΔΝΤ και όταν το ΤΧΣ διαθέτει ήδη πλεονασματικά κεφάλαια άνω των €10 δισ., τα οποία ενδέχεται να αυξηθούν με πωλήσεις επιπλέον μετοχών έως το τέλος του 2014. Επίσης, τα έσοδα από τις ιδιωτικοποιήσεις μπορεί να είναι υψηλότερα το 2014. Σε κάθε περίπτωση, όταν οι πρωτογενείς δαπάνες της ΓΚ έχουν μειωθεί κατά €34 δισ. σε μια περίοδο όπου το ΑΕΠ της χώρας μειώθηκε κατά περισσότερο από €45 δισ., είναι πραγματικά σουρεαλιστικό να μας θέτει προ των ευθυνών μας το ΔΝΤ για το αν μπορούμε να βρούμε επιπλέον €4,4 δισ. έως το τέλος του 2014.