Πέντε μαθήματα για την ΕΕ από την ελληνική κρίση

Μπορεί η ελληνική οικονομία να έχει υποστεί ήδη μια τετραετία ύφεσης που έχει αγγίξει το 25% και η ανεργία να έχει εκτιναχθεί στο πρωτοφανές 27,5%, ωστόσο η Ελλάδα είναι υποχρεωμένη να επιμείνει στη λιτότητα, αν και δεν υπάρχουν προοπτικές αξιοσημείωτης ανάκαμψης.

Η ελληνική οικονομική τραγωδία, αντίστοιχη της Μεγάλης Ύφεσης στις ΗΠΑ, θα πρέπει να διδάξει στους Ευρωπαίους πέντε μαθήματα, με την ελπίδα ότι δεν θα επαναληφθούν στο μέλλον, σημειώνει σε άρθρο του ο Δρ Ντέσμοντ Λάχμαν, στέλεχος του American Enterprise Institute και πρώην διευθυντής στο ΔΝΤ.

1. Η λιτότητα σε νομισματική μέγκενη δεν αποδίδει

Ένα βασικό μάθημα που θα πρέπει να γίνει αντιληπτό από το αποτυχημένο ελληνικό πρόγραμμα είναι ότι η σκληρή λιτότητα εντός ενός ενιαίου νομίσματος δεν αποδίδει. Χωρίς τη δυνατότητα υποτίμησης του νομίσματος για την ενίσχυση των εξαγωγών και του τουρισμού, ως αντισταθμίσματος στην αρνητική επίδραση στην εγχώρια ζήτηση από την προσαρμογή, η οικονομία κινδυνεύει να εισέλθει σε ένα εξουθενωτικό σπιράλ αποπληθωρισμού. Ιδίως όταν το αδύναμο τραπεζικό σύστημα, αντιμέτωπο με αυξανόμενα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, περιορίζει την πίστη σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις.

Πλέον το ΔΝΤ αναγνωρίζει ότι η αρνητική επίδραση των προγραμμάτων αναπροσαρμογής στην ανάπτυξη της Ευρώπης ήταν πολύ ισχυρότερη των εκτιμήσεων. Επίσης, αναγνωρίζει ότι η σκληρή λιτότητα ήταν αντιπαραγωγική στην Ελλάδα.

2. Τα μεγάλα πακέτα διάσωσης έχουν τίμημα

Ένα δεύτερο μάθημα που θα πρέπει να πάρουν τα ευρωπαϊκά κράτη με υψηλό χρέος από την περίπτωση της Ελλάδας είναι ότι τα μεγάλα πακέτα διάσωσης που καλύπτουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για χρόνια έχουν βαρύ τίμημα.

Στην ουσία, αυτά τα πακέτα αντικαθιστούν το χρέος που ελέγχουν οι ιδιώτες, το οποίο υπό εθνικό δίκαιο είναι σχετικά εύκολο να αναδιαρθρωθεί, με χρέος που ελέγχεται από τον επίσημο τομέα, υπό διεθνές δίκαιο και με ελάχιστες δυνατότητες τέτοιων ελιγμών. Όπως μαθαίνει η Ελλάδα, η αποδοχή των χρημάτων από το ΔΝΤ και την Ε.Ε. την έχει φορτώσει με ένα βουνό χρέους που δεν είναι διαχειρίσιμο και αναδιαρθρώνεται πολύ δύσκολα.

3. Οι καθυστερήσεις στη μείωση του χρέους κοστίζουν

Το ΔΝΤ πλέον παραδέχεται ότι ένα λάθος ζωτικής σημασία που έγινε στην Ελλάδα ήταν ότι δεν αναγνωρίστηκε εξαρχής ότι το χρέος της δεν ήταν διαχειρίσιμο. Αυτό καθυστέρησε την αναπόφευκτη διαγραφή και επέβαλε μεγαλύτερο δημοσιονομικό «κορσέ» από ό,τι χρειαζόταν.

Το μάθημα αυτό φαίνεται ιδιαίτερα χρήσιμο σήμερα για χώρες όπως η Ιρλανδία, η Ιταλία και η Πορτογαλία, που έχουν χρέος το οποίο υπερβαίνει το 125% και ενισχύεται. Η καθυστέρηση στην αναδιάρθρωση των χρεών τους δεν λειτουργεί προς το μακροπρόθεσμο συμφέρον τους.

4. Ο αποπληθωρισμός είναι πραγματικό ρίσκο

Όπως ήταν αναμενόμενο, η πολύ υψηλή ανεργία και η οικονομική ύφεση έχουν οδηγήσει σε αποπληθωρισμό στην Ελλάδα, με τις τιμές καταναλωτή να υποχωρούν το τελευταίο εξάμηνο.

Κρίνοντας από την ιαπωνική εμπειρία τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ο αποπληθωρισμός καθιστά δύσκολη την οικονομική ανάκαμψη και περιπλέκει ιδιαίτερα το έργο αποκατάστασης της διαχειρισιμότητας του χρέους.

5. Η αναδιάρθρωση της οικονομίας κάνει κακό στην πολιτική σταθερότητα

Τα χρόνια οικονομικών δυσκολιών, η σκληρή λιτότητα και οι επίπονες μεταρρυθμίσεις έχουν επιφέρει υψηλό κόστος στα κυρίαρχα κόμματα της Ελλάδας. Τα δύο παραδοσιακά κόμματα, που στην αρχή της κρίσης συγκέντρωναν το 70% του εκλογικού σώματος, έχουν πλέον στήριξη που δύσκολα υπερβαίνει το 30%, τη στιγμή που συνεχίζεται η ενίσχυση για κόμματα της Άκρας Δεξιάς και της Αριστεράς.

Η πολυδιάσπαση στην ελληνική πολιτική σκηνή αποτελεί ξεκάθαρη προειδοποίηση για τις κυβερνήσεις της Ιταλίας, της Πορτογαλίας και της Ισπανίας, που έχουν ήδη χάσει μεγάλο ποσοστό της δυναμικής τους, για τους πραγματικούς κινδύνους της επιμονής στο μεγμα πολιτικής του ΔΝΤ και της Ε.Ε. που δυσχεραίνει την ανάκαμψη, καταλήγει ο κ. Λάχμαν.