Τουρισμός: Ο οδικός χάρτης για business νέας γενιάς

Νέα δεδομένα στην τουριστική βιομηχανία δημιουργεί το νέο χωροταξικό για τον ελληνικό τουρισμό. Σύμφωνα με το ΥΠΕΚΑ, με το νέο πλαίσιο: 

• Ομαδοποιείται με μεγαλύτερη σαφήνεια ο εθνικός χώρος βάσει κριτηρίων: α) αναπτυξιακών (ένταση τουριστικής ανάπτυξης), β) γεωμορφολογικών (νησιωτικός, παράκτιος, ορεινός κ.λπ.), γ) ευαισθησίας περιβαλλοντικών και πολιτιστικών πόρων και λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα, ώστε να προκύπτει ο σαφής διαχωρισμός της κάθε κατηγορίας με ευδιάκριτη διατύπωση των ρυθμίσεων σε καθεμία από αυτές, ώστε να μην προκύπτουν επικαλύψεις.

• Εισάγονται νέα τουριστικά προϊόντα όπως οι οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων και τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα ήπιας ανάπτυξης, καθώς και οι οργανωμένοι υποδοχείς τουριστικών δραστηριοτήτων πρότυπου χαρακτήρα. Η κατηγοριοποίηση αφορά την κλιμάκωση της επιτρεπόμενης δόμησης με βάση την περιβαλλοντική ευαισθησία της εκάστοτε περιοχής.

• Λαμβάνεται πρόνοια ώστε να ενισχυθεί η εξωστρέφεια του ελληνικού τουρισμού με την προώθηση κατάλληλων τουριστικών προϊόντων και με στόχευση στην ποιότητα. Στο πλαίσιο αυτό:

* προωθείται η δημιουργία τουριστικών καταλυμάτων υψηλότερου αριθμού αστέρων, στις περιοχές οι οποίες διαθέτουν τουριστικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα

* δίδονται κίνητρα για αναβάθμιση υφισταμένων τουριστικών καταλυμάτων (4 και 5 αστέρων και σε σύνθετα τουριστικά καταλύματα)

* καταργούνται οι κατηγορίες «Περιοχές με περιθώρια ανάπτυξης μαζικού τουρισμού» και «Περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος με μειονεκτικά χαρακτηριστικά» που προβλέπονται από το ισχύον πλαίσιο

* προτείνεται η προώθηση δράσεων αποφόρτισης και προστασίας των φυσικών και ανθρωπογενών πόρων που δέχονται ισχυρές πιέσεις με στόχο την ποιοτική αναβάθμιση του προσφερόμενου τουριστικού προϊόντος και την υποστήριξη της ελκυστικότητάς τους. Στην κατεύθυνση αυτή προτείνεται στο σχέδιο δράσης πιλοτική δράση για την ανάπλαση των περιοχών αυτών

• λαμβάνεται ιδιαίτερη μέριμνα ώστε η εγκατάσταση οργανωμένων υποδοχέων ήπιας ανάπτυξης σε περιοχές, που εντάσσονται στο σύστημα προστατευομένων περιοχών του ν. 3937/2911, να υλοποιείται έπειτα από αξιολόγηση και τεκμηρίωση της συμβατότητας του τουριστικού υποδοχέα με τα ειδικά χαρακτηριστικά και τους στόχους διατήρησης, προστασίας και ανάδειξης των εν λόγω περιοχών, όπως αυτά έχουν προβλεφθεί από ειδικότερα προεδρικά διατάγματα ή και υπουργικές αποφάσεις. Ειδικότερα, προβλέπεται η κατάρτιση Ειδικής Οικολογικής Αξιολόγησης στην περίπτωση όπου δεν έχουν καθορισθεί ακόμη ειδικές διατάξεις για την προστασία τους.

• αυξάνεται η αρτιότητα στις εκτός σχεδίου και εκτός ορίων οικισμών περιοχές για αποτροπή της διάχυσης και μειώνεται ο αριθμός κλινών ανά στρέμμα. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στις ανεπτυγμένες περιοχές η αρτιότητα αυξάνεται στα 20 στρέμματα (από 15 με το προϋφιστάμενο), ενώ στις αναπτυσσόμενες στα 10 ή 15 στρέμματα (από 8 στο προϋφιστάμενο) ανάλογα με τη μορφή του τουριστικού προϊόντος.

• διευρύνονται και επικαιροποιούνται οι ειδικές - εναλλακτικές μορφές τουρισμού με στόχο τη διαφοροποίηση του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου και την αξιοποίηση ανενεργών τουριστικών πόρων (ενσωμάτωση τουρισμού «κρουαζιέρας», «σκαφών αναψυχής», «αλιευτικού» κ.λπ.).

• εξειδικεύονται οι κατευθύνσεις για την επίλυση συγκρούσεων του τουρισμού με άλλες χρήσεις

Επίσης τροποποιούνται κριτήρια χωροθέτησης τουριστικών δραστηριοτήτων και αίρονται περιορισμοί με στόχο την τόνωση του τουρισμού και συγκεκριμένα αφορούν:

• στην επιτρεπόμενη δόμηση στο νησιωτικό χώρο (αίρονται περιορισμοί όπως π.χ του ποσοστού των ετήσιων κλινών)

• στη χωροθέτηση οργανωμένων υποδοχέων ήπιας ανάπτυξης σε νησιά με επιφάνεια μικρότερη των 90 τετρ. χιλιομέτρων

• στην επιτρεπόμενη δόμηση από τα όρια των οικισμών (αίρεται ο περιορισμός των 500 μ.)

• στην έκταση των ακατοίκητων νησιών όπου επιτρέπεται η δόμηση (από 500 σε 300 στρ.)

• στον επανακαθορισμό των κριτηρίων για τον χαρακτηρισμό της κατηγορίας του ορεινού χώρου (από τα 600 στα 800 μ.)

Τι προβλέπεται

Καθιερώνεται ο «Οργανωμένος υποδοχέας τουριστικών δραστηριοτήτων». Ως τέτοια ορίζεται η περιοχή που αναπτύσσεται σύμφωνα με συγκεκριμένες διατάξεις προκειμένου να λειτουργήσει -κατά κύριο λόγο- ως χώρος ανάπτυξης δραστηριοτήτων τουρισμού - αναψυχής και άλλων συνοδευτικών με τον τουρισμό δραστηριοτήτων. Σε ό,τι αφορά τους οργανωμένους υποδοχείς πρότυπου χαρακτήρα, με το νέο Σχέδιο οι συντελεστές δόμησης καθορίζονται ανάλογα με το μέγεθος της έκτασης και όχι ανάλογα με την περιοχή, όπως ίσχυε μέχρι τώρα. Έτσι, για έκταση από 300 έως 2.000 στρέμματα ορίζεται ως ανώτατος μεικτός συντελεστής δόμησης το 0,05. Για έκταση από 2.000 έως 4.000 στρέμματα ο συντελεστής δόμησης ορίζεται στο 0,03, ενώ για μεγαλύτερες εκτάσεις ο συντελεστής δόμησης περιορίζεται στο 0,01.

Σε ό,τι αφορά τους οργανωμένους υποδοχείς ήπιας ανάπτυξης, συνδέονται οι επενδύσεις με δράσεις οικολογικού και πολιτιστικού χαρακτήρα και με ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών. Για τους οργανωμένους υποδοχείς ήπιας ανάπτυξης, ο συντελεστής δόμησης είναι γενικά 0,05. Μέσω αυτών των επενδύσεων γίνεται προσπάθεια για την ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού που συνδέονται λειτουργικά με εγκαταστάσεις και υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης περιβαλλοντικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αρχιτεκτονικών, ιστορικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, οι οποίες είτε βρίσκονται στο γήπεδο εκμετάλλευσης είτε εντός της οικείας δημοτικής ενότητας.

Κατηγοριοποίηση υπάρχει και για τα σύνθετα τουριστικά καταλύματα. Τα γενικά, που αναπτύσσονται σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 2160/1993 και τα ήπιας ανάπτυξης όπου ο συντελεστής δόμησης είναι 0,05 που συνδέονται λειτουργικά με εγκαταστάσεις και υποδομές ανάδειξης και αξιοποίησης περιβαλλοντικών, γεωλογικών, γεωμορφολογικών, αρχιτεκτονικών, ιστορικών, θρησκευτικών ή πολιτιστικών στοιχείων της περιοχής, οι οποίες βρίσκονται είτε στο γήπεδο εκμετάλλευσης, είτε εντός της οικείας δημοτικής ενότητας.

Τα νησιά

Για τα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες με έκταση μέχρι 300 στρέμματα (από 500 με το προϋφιστάμενο καθεστώς) δεν επιτρέπεται καμία τουριστική επένδυση. Το ίδιο συμβαίνει και για βραχονησίδες και ακατοίκητα νησιά (ανεξαρτήτως έκτασης) που βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ. από τα θαλάσσια σύνορα.
Για τα ακατοίκητα νησιά και τις βραχονησίδες με έκταση πάνω από 300 στρέμματα που βρίσκονται σε απόσταση μεγαλύτερη από 10 ναυτικά μίλια από τα θαλάσσια σύνορα, επιτρέπεται αποκλειστικά η δημιουργία οργανωμένων υποδοχέων τουριστικών δραστηριοτήτων πρότυπου χαρακτήρα, που συνδέονται υποχρεωτικά με τη δημιουργία και την προβολή πρότυπων εγκαταστάσεων και δράσεων οικολογικού και πολιτιστικού χαρακτήρα, με ενσωμάτωση καινοτόμων τεχνολογιών και σύνθετων τουριστικών καταλυμάτων ήπιας ανάπτυξης.

Προϋπόθεση για τέτοιες τουριστικές αναπτύξεις είναι η συμβατότητα με τυχόν υφιστάμενα ειδικά καθεστώτα (αρχαιολογικοί χώροι, μνημεία, ιστορικοί τόποι, περιοχές του Εθνικού Συστήματος Προστατευομένων Περιοχών, δάση και δασικές εκτάσεις) και να βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 10 ναυτικών μιλίων του νησιού από παράκτιες περιοχές του ηπειρωτικού τμήματος της χώρας ή από νησιά που διαθέτουν ακτοπλοϊκή πρόσβαση.

Η κρουαζιέρα 

Προβλέπεται δημιουργία εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης επιβατών κρουαζιέρας (ports of call) σε λιμάνια που έχουν ήδη δυνατότητα, ή μπορούν να αποκτήσουν τη δυνατότητα να εξυπηρετούν μεγάλα κρουαζιερόπλοια και βρίσκονται σε περιοχές τουριστικού ενδιαφέροντος. Κατά προτεραιότητα οι περιοχές αυτές είναι: Πειραιάς, Θεσσαλονίκη, Κατάκολο, Ρόδος, Βόλος, Καβάλα, Κως, Πάτμος, Πύλος, Μύκονος, Σαντορίνη, Καλαμάτα, Κέρκυρα, Κρήτη.

Ειδικά για την περίπτωση της Αττικής, προβλέπεται διερεύνηση της δυνατότητας δημιουργίας εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης επιβατών κρουαζιέρας στον Πειραιά, στην ευρύτερη περιοχή του Φαληρικού Όρμου και στο Λαύριο. Πρόβλεψη διαχωρισμού λιμενικής ζώνης σε ζώνη για εξυπηρέτηση κρουαζιέρας και ζώνη εμπορικού / επιβατικού-ακτοπλοϊκού λιμένα και προσδιορισμός χρήσεων στη λιμενική ζώνη για εξυπηρέτηση τουρισμού κρουαζιέρας με αντίστοιχες λιμενικές και χερσαίες εγκαταστάσεις. Προστασία του προορισμού από τις ταυτόχρονες αφίξεις κρουαζιερόπλοιων που εξαντλούν τα όρια των διαθέσιμων υποδομών.

Καταδυτικός τουρισμός και υποβρύχια μουσεία

Προβλέπεται ανάπτυξη τουρισμού καταδύσεων, αυτόνομων ή οργανωμένων, με στόχο τον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος. Δημιουργία θαλάσσιων καταδυτικών πάρκων, τα οποία οριοθετούνται σε παράκτιες ή μη θαλάσσιες περιοχές, προστατευμένες από την αλιεία και από άλλες θαλάσσιες και υποθαλάσσιες δραστηριότητες, εντός των οποίων αναπτύσσονται και διεξάγονται καταδυτικές δραστηριότητες για λόγους αναψυχής.

Τα θαλάσσια καταδυτικά πάρκα αναπτύσσονται σε περιοχές που διαθέτουν τους απαιτούμενους προς τούτο πόρους (υποθαλάσσιοι γεωλογικοί σχηματισμοί και πλούσια σε ιχθυοπανίδα οικοσυστήματα ή επιδεχόμενα αναβάθμιση σε αριθμό και μέγεθος ειδών με κατάλληλα μέτρα, ναυάγια, ενάλιες αρχαιότητες, στοιχεία ιδιαίτερης τεχνητής μορφολογίας κ.λπ.), προσβασιμότητα και πληρούν τις προδιαγραφές που καθορίζονται από τη νομοθεσία, ιδίως επί θεμάτων υγείας και ασφάλειας. Για τη χωροθέτηση καταδυτικών και πάρκων και υποβρύχιων μουσείων, απαιτούνται επαρκής οδική προσβασιμότητα και λιμενική υποδομή σε απόσταση μικρότερη των 10 ν.μ.

Επίσης προβλέπεται ανάπτυξη υποθαλάσσιων μουσείων με στόχο την αναψυχή και σε θαλάσσιες περιοχές με κατάλληλο ενάλιο απόθεμα, υπό τους όρους και τις δεσμεύσεις που αφορούν τη νομοθεσία για την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς

Άλλες ειδικές μορφές (χιονοδρομικά, γκολφ κ.λπ.)

Με το νέο Ειδικό Χωροταξικό για τον Τουρισμό προωθείται η βελτίωση της προσβασιμότητας στα χιονοδρομικά κέντρα. Επίσης όσον αφορά τις μονάδες με γήπεδα γκολφ, μπορούν να χωροθετούνται στις περιοχές αστικών κέντρων ή και κύριων τουριστικών προορισμών όπως η Αθήνα, η Θεσσαλονίκη, ο Βόλος, τα Ιωάννινα, η Κρήτη, η Κέρκυρα, η Ρόδος, η Ζάκυνθος και η Κως, ενώ μπορούν επίσης να χωροθετηθούν στις περιφερειακές ενότητες Ηλείας, Μεσσηνίας, Χαλκιδικής, Αχαΐας, Αργολίδας, Λευκάδας, Αιτωλοακαρνανίας και Κεφαλονιάς.

Άλλες αξιοσημείωτες προβλέψεις

• Οι εγκαταλελειμμένοι οικισμοί της χώρας (συνήθως χωριά) εντάσσονται στην ίδια κατηγορία με τους παραδοσιακούς οικισμούς, ώστε σε περίπτωση τουριστικών αναπτύξεων να ισχύουν ειδικοί μορφολογικοί και άλλοι όροι προστασίας. Προωθείται η αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων ορεινών οικισμών που παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, με τη μετατροπή κτιρίων σε καταλύματα ή και με νέες μεγαλύτερου μεγέθους επενδύσεις (αύξηση μέχρι και 20% της υφισταμένης δομημένης επιφάνειας), με κίνητρα είτε προς τους σημερινούς ιδιοκτήτες είτε προς ενδιαφερόμενους επενδυτές.

• Επιτρέπεται πλέον η δημιουργία μονάδων υδατοκαλλιεργειών σε ανεπτυγμένες και αναπτυσσόμενες περιοχές σύμφωνα με όσα προβλέπονται για τη λειτουργία τους από το Ειδικό Χωροταξικό για τις Υδατοκαλλιέργειες.

• Η Κρήτη και η Εύβοια αντιμετωπίζονται ως ηπειρωτικός χώρος, δηλαδή δεν υπάρχουν οριζόντιες ρυθμίσεις για όλη τους την έκταση, αλλά χωρίζονται σε παράκτια ζώνη, σε ενδοχώρα και σε ορεινή περιοχή.

• Στην περίπτωση έργων και δραστηριοτήτων που λαμβάνουν χώρα σε προστατευόμενες περιοχές του δικτύου Natura 2000, η περιβαλλοντική αδειοδότηση διενεργείται με βάση τις σχετικές προβλέψεις των ειδικότερων προεδρικών διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων προστασίας.

• Ενισχύεται ως νέα ειδική κατηγορία ειδικών μορφών τουρισμού ο αγροτουρισμός και ο οινοτουρισμός.

 * Δείτε το χάρτη σε υψηλότερη ανάλυση στη στήλη «Συνοδευτικό Υλικό»