Λεκκός: Το «σκιώδες» τραπεζικό σύστημα και η κρίση

Το Σκιώδες Τραπεζικό Σύστημα έπαιξε σημαντικό ρόλο στην παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση του 2007-8 παρότι μέχρι και σήμερα είναι ο λιγότερο κατανοητός παράγοντας, συγκριτικά με άλλους, όπως οι παγκόσμιες ανισορροπίες, η αξιολόγηση ανάληψης κινδύνων και η ανεπάρκεια της τραπεζικής εποπτείας.

Την παραπάνω επισήμανση έκανε ο Ηλίας Λεκκός, Chief Economist του Ομίλου Τράπεζας Πειραιώς κατά τη διάρκεια ομιλίας του στο ΚΕΠΕ με θέμα «Σκιώδες Τραπεζικό Σύστημα: Εξελίξεις και Επιπτώσεις».

Σύμφωνα με τον κ. Λεκκό, το Σκιώδες Τραπεζικό Σύστημα αποτελεί μια διευρυμένη «οντότητα» και είναι δύσκολο να προσδιοριστεί με απόλυτη ακρίβεια. Βασικές δραστηριότητες αποτελούν η παροχή πιστώσεων, ρευστότητας και βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση επενδύσεων εκτός κανονιστικού πλαισίου του τραπεζικού συστήματος.

Πρακτικά παρουσιάζει όμοιες λειτουργίες με τον Επίσημο Τραπεζικό Τομέα, αντιμετωπίζοντας τους ίδιους κινδύνους, ωστόσο δεν υπάρχει επίσημη εποπτεία σχετικά με την κεφαλαιακή επάρκεια και τα όρια ρευστότητας, ούτε μηχανισμοί όπως η εγγύηση καταθέσεων και δανειστής “έσχατης ανάγκης”. Τα βασικά παραδείγματα των συνιστωσών του είναι τα επενδυτικά οχήματα ειδικού τύπου (SPVs και SIVs), τα οχήματα τιτλοποίησης (ABS), τα επενδυτικά κεφάλαια hedge funds, οι συμφωνίες επαναγοράς κ.α.

Η ραγδαία αύξηση της Σκιώδους Τραπεζικής Αγοράς (πριν από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2007) οδήγησε στην αύξηση του συστηματικού κινδύνου, λόγω της υψηλής μόχλευσης, ενώ ένα “τυχαίο γεγονός” (tail-event), έστω και μικρής εμβέλειας, όπως η κατάρρευση μικρών επενδυτικών σχημάτων, προκάλεσε τον “πανικό” και το ξέσπασμα της κρίσης.

Ο κ. Λεκκός σημείωσε την αδυναμία του ιδιωτικού τομέα να διαχειριστεί συστημικούς κινδύνους, συγκριτικά με τον Επίσημο τομέα (Κεντρικές Τράπεζες και Κυβερνήσεις), δεδομένου ότι η “Αξία μιας Εγγύησης ισούται με την Αξιοπιστία του Εγγυητή”.

Στην κρίση του 2007-8, οι Κεντρικές Τράπεζες και οι Κυβερνήσεις παρενέβησαν με στόχο να περιορίσουν τη διάχυση της κρίσης και τις επιπτώσεις τους, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν την αρμοδιότητα να υποστηρίξουν το Σκιώδες Τραπεζικό Σύστημα, παρενέβησαν, ώστε να περιορίσουν τις επιπτώσεις της κρίσης. Πλέον, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιχειρεί πλέον την υιοθέτηση ρυθμίσεων για την αναβάθμιση της εποπτείας του «σκιώδους τραπεζικού συστήματος», με στόχο ενίσχυση της εποπτείας της συγκεκριμένης αγοράς και τη μείωση του συστημικού κινδύνου.