ΕΛΙΑΜΕΠ: «Λίγα» τα κοινοτικά κονδύλια τις κρίσιμες ώρες

Η Ελλάδα μπορεί να ήταν για πολλά χρόνια «η περισσότερο ευνοημένη χώρα» της Ε.Ε. όσον αφορά τα κοινοτικά κονδύλια, «με ιδιαίτερα σημαντικά, σε σχέση με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της, καθαρά έσοδα». Όμως, οι αγκυλώσεις σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν της επέτρεψαν να επωφεληθεί περισσότερο από τα κοινοτικά κονδύλια ώστε να χρηματοδοτήσει έργα ανάπτυξης την περίοδο της κρίσης, σε μια παραλλαγή ενός Σχεδίου Μάρσαλ.

Πρόκειται για μία από τις επισημάνσεις που περιλαμβάνονται στη μελέτη του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ) για την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ), με τίτλο «Οι πολιτικές που χρηματοδοτούνται από τον κοινοτικό προϋπολογισμό και η Ελληνική Οικονομία». 

Στην ίδια μελέτη επισημαίνει πως η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) θα μπορούσε να διαδραματίσει ευρύτερο ρόλο στη χρηματοδότηση μεγάλων αναπτυξιακών παρεμβάσεων. Όμως, μέχρι σήμερα «δεν έχει κατορθώσει να δικαιολογήσει τον ρόλο της και, παρά τις επαναλαμβανόμενες κατά καιρούς διακηρύξεις, συνεχίζει να λειτουργεί στη βάση κριτηρίων που λίγο διαφέρουν από εκείνα των εμπορικών τραπεζών». Τονίζεται, επίσης, πως υπάρχουν ελπίδες για εφαρμογή μιας τέτοιας πολιτικής με βάση τις νέες ισορροπίες που δημιουργούνται στο ευρωκοινοβούλιο και θα διαμορφωθούν στη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Οι αναλυτές του ΕΛΙΑΜΕΠ παραδέχονται πως οι εισπράξεις από τα κοινοτικά ταμεία είναι «ουσιαστικά η μόνη πηγή χρηματοδότησης των δημόσιων επενδύσεων». Όμως, «στη σημερινή συγκυρία της βαθιάς κρίσης οι προσδοκίες ως προς τον ρόλο που θα μπορούσε να παίξει ο κοινοτικός προϋπολογισμός ήταν μεγάλες. Οι αναφορές στην ανάγκη ενός νέου Σχεδίου Μάρσαλ για τις χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας, οι οποίες έχουν υποστεί και τα μεγαλύτερα πλήγματα από την κρίση, είναι συνεχείς».

Σύμφωνα με τη μελέτη, «η τεράστια ύφεση, ανεξάρτητα αν αυτή είναι απόρροια της ίδιας της κρίσης ή της αποκλειστικής χρήσης μέτρων “αυστηρότητας” για την επίλυσή της, δεν μπορεί να αντισταθμιστεί παρά μόνο με μεγάλες άμεσες επενδύσεις, οι οποίες, λόγω ακριβώς της αστάθειας και των κινδύνων που η κρίση περικλείει, δεν γίνεται να προέρχονται από τον ιδιωτικό τομέα, άρα θα πρέπει να είναι δημόσιες, ελλείψει δε εθνικών δημόσιων πόρων δεν μπορούν παρά να προέρχονται από την Ε.Ε.».

Στο ΕΛΙΑΜΕΠ θεωρούν πως «κάποιας μορφής ενοποιημένος σταθεροποιητικός μηχανισμός, πέρα από τον υφιστάμενο μηχανισμό διακρατικής μεταφοράς πόρων που αποβλέπει στην οικονομική και κοινωνική συνοχή (ακόμη και σε αντιδιαστολή με αυτόν), θα πρέπει να υπάρξει. Ο μηχανισμός αυτός, είτε με τη μορφή “αυτόματων σταθεροποιητών” είτε μέσω απευθείας αντικυκλικών συνεισφορών του προϋπολογισμού της Ε.Ε. προς τα κράτη που θίγονται περισσότερο, προϋποθέτει έναν προϋπολογισμό (τουλάχιστον της ευρωζώνης) ο οποίος θα έπρεπε να είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτές τις πρόσθετες προσδοκίες». Επισημαίνεται, ακόμα, πως «μόνος φυσικός “σύμμαχος” του προϋπολογισμού της Ένωσης θα μπορούσε να είναι η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων».

«Στη νέα, μεγάλη “ιστορική στιγμή” της ευρωπαϊκής ενοποίησης, ο κοινοτικός προϋπολογισμός πρέπει να λειτουργήσει ως εργαλείο ανάπτυξης και σταθεροποίησης και όχι απλώς ως μέσο αναδιανομής μεταξύ των κρατών», επισημαίνεται. Επιπλέον, «ο έλεγχος των τραπεζών από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη βάση προαποφασισμένων και καθολικά εφαρμοζόμενων κανόνων ή ένας αντίστοιχος μηχανισμός ελέγχου των μεγάλων μεγεθών των κρατικών προϋπολογισμών απαιτούν βεβαίως την εκχώρηση εθνικής κυριαρχίας, αλλά από όλους και προς υπερεθνικά όργανα και θεσμούς και όχι από κάποια κράτη-μέλη σε κάποια άλλα κράτη-μέλη».