Απεργίες στην Ελλάδα: Πολλές, αναποτελεσματικές, χωρίς συμμετοχή

Από τις 445 απεργίες που έγιναν στην Ελλάδα το 2011, οι 161 έγιναν σε Δημόσιο και ΔΕΚΟ. Βασικό αίτημα στον ιδιωτικό τομέα είναι η επαναπρόσληψη σε περίπτωση απολύσεων και η καταβολή δεδουλευμένων, ενώ στην περίπτωση του Δημοσίου και των ΔΕΚΟ το αίτημα αλλάζει σε «μη αναδιάρθρωση».

Σε μια περίοδο όπου με συνεχείς παρεμβάσεις επιδιώχθηκε η περαιτέρω ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων στην Ελλάδα, τα συνδικάτα προκήρυξαν πολλές απεργίες, μεν, με χαμηλή όμως αποτελεσματικότητα και ακόμη πιο χαμηλή συμμετοχή.  

Την πλέον επίσημη καταγραφή επεδίωξε για πρώτη φορά το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ με την έκθεση για τις «Εργασιακές σχέσεις στην Ευρώπη και την Ελλάδα» το 2012. Τα στοιχεία δείχνουν αφενός τις συνέπειες της κρίσης στους εργαζόμενους, αφετέρου τις χρόνιες ασθένειες του συνδικαλιστικού κινήματος στη χώρα.

Στην έκθεση των επιστημονικών συνεργατών του ΙΝΕ Γ.Κουζή, Π.Γεωργιάδου, Απ. Καψάλη, Ελ. Κούστα, Σ. Λαμπουσάκη και Αν. Σταμάτη διαπιστώνεται πως ο ιδιωτικός τομέας και το επιχειρησιακό επίπεδο πρωτοστατούν στις απεργιακές κινητοποιήσεις και τα αιτήματα ποικίλλουν, με συνηθέστερα τη μη απόλυση - επαναπρόσληψη εργαζομένων και την καταβολή δεδουλευμένων αποδοχών.

Σημειώνονται επίσης αρκετές απεργίες σε τριτοβάθμιο πανελλαδικό επίπεδο με αιτήματα εργασιακά, αλλά και ευρύτερα κοινωνικά τα οποία συνοδεύονται πολλές φορές από έντονα πολιτικό λόγο. Οι απεργίες που προκηρύσσουν τα τριτοβάθμια συνδικάτα (ΓΣΕΕ και ΑΔΕΔΥ) καλύπτουν το σύνολο των μισθωτών και δημοσίων υπαλλήλων σε όλη τη χώρα (γενικές απεργίες πανελλαδικής έκτασης). Ο αριθμός τους εντός του 2011 (χρονιά αναφοράς) ανήλθε σε 9 (επτά 24ωρες και δύο 48ωρες).

Συνολικά, καταγράφηκαν 445 απεργιακές κινητοποιήσεις και στάσεις εργασίας, από τις οποίες 240 στον ιδιωτικό τομέα και 91 στον δημόσιο, ενώ 70 έγιναν σε ΔΕΚΟ και 224 σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Τα κυριότερα αιτήματα

Το αίτημα για μη απολύσεις ή για επαναπρόσληψη εργαζομένων προβάλλεται κυρίως στο πλαίσιο απεργιών που πραγματοποιούνται από εργαζομένους επιχειρήσεων του ιδιωτικού τομέα και κυρίως σε επιχειρήσεις στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σε βιομηχανίες -ιδίως μετάλλου-, στις τηλεπικοινωνίες, σε καζίνο, σε εταιρείες κατασκευαστικές δημοσίων έργων κ.ά. Επιπλέον, απεργίες γίνονται με το συγκεκριμένο αίτημα σε ομοιοεπαγγελματικό επίπεδο (ιδιωτικοί εκπαιδευτικοί, γιατροί του ΙΚΑ). Τέλος, το αίτημα για μη απόλυση ή επαναπρόσληψη εργαζομένων αφορά μια σειρά περιπτώσεων των εργαζομένων με συμβάσεις ορισμένου χρόνου σε φορείς του δημόσιου τομέα (κυρίως ΟΤΑ, υπουργεία), με αίτημα είτε την ανανέωση των συμβάσεων - μη απόλυση είτε τη μονιμοποίησή τους.

Η διεκδίκηση των δεδουλευμένων αποδοχών αποτελεί τη δεύτερη συνηθέστερη αιτία απεργιακών κινητοποιήσεων. Οι απεργίες με αίτημα την καταβολή δεδουλευμένων πραγματοποιούνται βεβαίως σε επιχειρησιακό επίπεδο και, κατά βάση, στον ιδιωτικό τομέα, ιδίως στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, σε βιομηχανίες και εργοστάσια, όπως (κυρίως) μεταλλοβιομηχανίες, σωληνουργίες, εργοστάσια και βιομηχανίες παρασκευής και επεξεργασίας χημικών και φαρμακευτικών προϊόντων, αρτοβιομηχανίες, γαλακτοβιομηχανίες, κλωστήρια, καθώς επίσης σε ξενοδοχειακές επιχειρήσεις, κατασκευαστικές εταιρείες τεχνικών και δημοσίων έργων, καθώς και σε εμπορικά καταστήματα (σούπερ μάρκετ).

Όσον αφορά τον δημόσιο τομέα, το αίτημα για την καταβολή δεδουλευμένων προβάλλεται κυρίως από εργαζομένους με συμβάσεις ιδιωτικού δικαίου σε νοσοκομεία και από συμβασιούχους εργαζομένους σε δημοτικές επιχειρήσεις.

Το αίτημα για μη αναδιάρθρωση κ.λπ. προβάλλεται κυρίως από την πλευρά εργαζομένων στο Δημόσιο και στις ΔΕΚΟ, που αντιδρούν στην πώληση μετοχών των επιχειρήσεων στις οποίες εργάζονται από το Δημόσιο σε ιδιώτες (απεργίες των εργαζομένων στα μέσα μαζικής μεταφοράς και ιδίως στις αστικές συγκοινωνίες, στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, στην πολιτική αεροπορία, στην υγεία και στη δημόσια τηλεόραση, απεργία των εργαζομένων στην Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, στον ΟΤΕ, στον ΟΠΑΠ και στο Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο).

Σε επιχειρήσεις του ιδιωτικού τομέα, το αίτημα είναι κυρίως να μη μετεγκατασταθεί η βιομηχανία, να μην κλείσει ή να επαναλειτουργήσει το εργοστάσιο.

Σε πολλές περιπτώσεις απεργιών διατυπώνεται το αίτημα για μη πραγματοποίηση μειώσεων μισθών (κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, ιδίως στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στις ιδιωτικές κλινικές, στις βιομηχανίες) ή ενάντια στις ήδη πραγματοποιηθείσες διά νόμου μειώσεις μισθών (κυρίως στον δημόσιο και ευρύτερο δημόσιο τομέα).

Καταγράφονται απεργίες που αφορούν ευρύτερα ζητήματα εργασιακών σχέσεων και συνήθως έχουν και πολιτική χροιά, καθώς απευθύνονται στο κράτος. Εδώ υπάγονται κυρίως οι απεργίες της ΓΣΕΕ και της ΑΔΕΔΥ με συνθήματα που έχουν αντιμνημονιακό χαρακτήρα και αφορούν το σύνολο των συλλογικών και ατομικών εργασιακών σχέσεων των μισθωτών στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, καθώς και κοινωνικοασφαλιστικά και συνταξιοδοτικά ζητήματα.

Πιο συγκεκριμένα, τα αιτήματα των απεργιακών κινητοποιήσεων μπορούν να ταξινομηθούν:

-Με βάση τον τομέα: Από το σύνολο των απεργιών που καταγράφονται στην έρευνα, περίπου το 60% είναι στον ιδιωτικό τομέα, το 23% στον δημόσιο και το 17% στις Επιχειρήσεις Κοινής Ωφέλειας (ΔΕΚΟ).

-Με βάση το επίπεδο: Περίπου το 68% των απεργιών που καταγράφονται γίνεται σε επιχειρησιακό επίπεδο, το 19% σε κλαδικό, το 10% σε επίπεδο ομοιοεπαγγελματικό και το 3% σε επίπεδο πανελλαδικό.

-Με βάση τη διάρκεια: Το 45% των απεργιών που καταγράφονται είναι 24ωρες, το 36% είναι στάσεις εργασίας και το 19% είναι 48ωρες.

Επιπρόσθετα, εντός του 2011, με βάση πάντα τα καταγεγραμμένα στοιχεία, πραγματοποιήθηκαν και εννέα απεργίες διαρκείας, των οποίων η διάρκεια δεν ξεπέρασε τις δέκα ημέρες, εκτός από αυτές στην Ελληνική Χαλυβουργία και στον τηλεοπτικό σταθμό ALTER.