ΔΝΤ: Οι περικοπές μισθών δεν τόνωσαν τις εξαγωγές

Η πολιτική της εσωτερικής υποτίμησης μέσω της μείωσης των μισθών δεν έχει επιφέρει την πολυπόθητη ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου και κυρίως στην Ελλάδα. Αυτό είναι το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει έκθεση του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου με τίτλο «Προσαρμογή στις ελλειμματικές χώρες της ευρωζώνης: Πρόοδος, προκλήσεις και πολιτικές».

«Τα στοιχεία δείχνουν ότι η προσαρμογή στο κόστος εργασίας επέφερε μέτρια βελτίωση στην ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών σε προϊόντα και υπηρεσίες» αναφέρει συγκεκριμένα το ΔΝΤ. Οι συντάκτες της έκθεσης αποδίδουν την όποια αύξηση των εξαγωγών «κυρίως στην ανάκαμψη της εξωτερικής ζήτησης» και αναφέρουν ότι ενώ υπήρξε ισχυρή ανάκαμψη των εξαγωγών σε Ιρλανδία και Ισπανία «η ανάπτυξη των εξαγωγών ήταν μέτρια -και αναμένεται να παραμείνει έτσι- κυρίως στην Ελλάδα, αλλά επίσης στην Ιταλία και στην Πορτογαλία».

Το ΔΝΤ εξηγεί πως η μείωση στο κόστος εργασίας δεν μεταφράστηκε σε μείωση των τιμών στις εξαγωγές, αλλά αντιθέτως σε αύξηση των περιθωρίων κερδοφορίας για τους εξαγωγείς. «Η ουσιαστική προσαρμογή στο κόστος εργασίας δεν ακολουθήθηκε συστηματικά από βελτίωση της ανταγωνιστκότητας στις τιμές των εξαγωγών» αναφέρει η έκθεση και συμπληρώνει: «Στην Ελλάδα, την Ιρλανδία, την Πορτογαλία και (μέχρι κάποιο βαθμό) στην Ισπανία, καταγράφηκε αύξηση στα μέσα περιθώρια κερδοφορίας για τους εξαγωγείς από την κρίση».

«Ένας καλός δείκτης για την ανταγωνιστικότητα στις εξαγωγές είναι η τιμή των εξαγόμενων προϊόντων συγκριτικά με την τιμή των προϊόντων που παράγονται στις εν λόγω αγορές. Αυτός ο δείκτης βελτιώθηκε στην Ιρλανδία και στην Ισπανία, αλλά υποχώρησε στην Ελλάδα και στην Πορτογαλία» σημειώνει η έκθεση.  

Δεν άλλαξε το παραγωγικό μοντέλο

Το ΔΝΤ τονίζει επίσης πως η προσαρμογή του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών των χωρών της ευρωπεριφέρειας έχει επιτευχθεί μέσω της μείωσης της εσωτερικής ζήτησης και όχι μέσω της μεταστροφής του παραγωγικού μοντέλου των συγκεκριμένων χωρών. Το Ταμείο αναγνωρίζει τώρα ότι η εσωτερική υποτίμηση μπορεί να είναι δύσκολη όταν ο πληθωρισμός των εμπορικών εταίρων είναι χαμηλός, ενώ ίσως οξύνει τα προβλήματα υπερβολικού χρέους.

Όπως επισημαίνεται στην έκθεση, οι στρατηγικές εσωτερικής υποτίμησης που ακολούθησαν οι ελλειμματικές χώρες βασίστηκαν κυρίως: α) στην προσαρμογή των τιμών μέσω του περιορισμού της εσωτερικής ζήτησης και της απώλειας θέσεων εργασίας και β) σε διαρθρωτικές αλλαγές για την αύξηση της παραγωγικότητας με την ανακατανομή πόρων από μη εμπορεύσιμους σε εμπορεύσιμους τομείς.

Ωστόσο, η πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών αλλαγών ήταν περιορισμένη. «Οι εξαγωγές ανέκαμψαν αλλά ο μεταποιητικός τομέας παραμένει μικρότερος από τα προ κρίσης επίπεδα» επισημαίνεται. «Τα μεγάλα ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα, στην Ιρλανδία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία συρρικνώθηκαν δραστικά ή μετατράπηκαν σε πλεονάσματα κυρίως επειδή οι εισαγωγές επιβραδύνθηκαν δραστικά» υπογραμμίζεται.

Την ίδια ώρα, σημειώνουν οι αναλυτές του ΔΝΤ, η αδύναμη ζήτηση από τους υπόλοιπους εταίρους της ευρωζώνης, συμπεριλαμβανομένων των πλεονασματικών οικονομιών, επιβραδύνει τη διαδικασία της προσαρμογής.

Σύμφωνα με την έκθεση, σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα η αδύναμη ζήτηση για εξαγωγές από τις υπόλοιπες χώρες της ευρωζώνης και ο πολύ χαμηλός πληθωρισμός εμποδίζουν την εσωτερική προσαρμογή. Ως εκ τούτου, είναι αναγκαίες μακροοικονομικές πολιτικές που θα στηρίξουν τη ζήτηση και θα φέρουν τον πληθωρισμό πιο κοντά στον στόχο του 2%.

Επιπλέον, είναι πολύ κρίσιμο να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις στις αγορές εργασίας και αγαθών για τη βελτίωση της παραγωγικότητας και την ανακατανομή των πόρων στους εμπορεύσιμους τομείς.

Σύμφωνα με το Ταμείο, η κατάργηση των φραγμών σε μειώσεις μισθών θα μπορούσε μεν να δώσει ώθηση στην προσαρμοστικότητα στην αγορά εργασίας και να βοηθήσει σημαντικά στη μείωση της ανεργίας, ωστόσο την ίδια στιγμή υπογραμμίζεται ότι η πτώση των εισοδημάτων θα έπληττε τη ζήτηση και την επιστροφή της «εσωτερικής ισορροπίας» σε Ελλάδα, Πορτογαλία, Ιρλανδία και Ισπανία.