«Στοπ» στις φυλακίσεις για ληξιπρόθεσμα χρέη στην εφορία

Τον εφιάλτη των συλλήψεων και του αυτόφωρου προετοιμάζεται να διαγράψει η κυβέρνηση για όσους φορολογούμενους έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη προς το Δημόσιο χωρίς να χαρακτηρίζονται φοροφυγάδες. Πέρυσι, η Οικονομική Αστυνομία προχώρησε σε 3.072 συλλήψεις για οφειλές 9,947 δισ. ευρώ για ληξιπρόθεσμα χρέη και άλλες φορολογικές παραβάσεις, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2014, αν και με εμφανώς χαμηλότερους ρυθμούς, συνελήφθησαν 717 φορολογούμενοι για συνολικές οφειλές 480,285 εκατ. ευρώ.

Οι ποινικές κυρώσεις ξεκινούν από τέσσερις μήνες φυλάκιση για όσους έχουν ληξιπρόθεσμα χρέη πάνω από 3.000 ευρώ και φτάνουν στο ένα έτος για όσους φορολογούμενους δεν έχουν πληρώσει στην ώρα τους οφειλές πάνω από 14.000 ευρώ ή έχουν καθυστερήσει να πληρώσουν τρεις συνεχόμενες φοροδόσεις.

Οι διατάξεις νόμου, με ελάχιστες διορθώσεις, ισχύουν από το 1990 και η Ελλάδα είναι η μοναδική χώρα της Ε.Ε. στην οποία η μη καταβολή χρεών συνιστά διακριτό έγκλημα το οποίο διώκεται ποινικά. Όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, τίθεται ευθέως ένα ζήτημα ευθυγράμμισης με τις υπόλοιπες χώρες της Ε.Ε.

Τα συναρμόδια υπουργεία Οικονομικών και Δικαιοσύνης βρίσκονται σε διαπραγματεύσεις με τα τεχνικά κλιμάκια της τρόικας ώστε οι αλλαγές να λάβουν σύντομα τη μορφή νομοσχεδίου που θα κατατεθεί τον Σεπτέμβριο στη Βουλή.

Αυτό άλλωστε προβλέπεται στη συμφωνία με τους επικεφαλής των δανειστών.

Αν δεν υπάρξουν αλλαγές, καθώς πλήρης συμφωνία με την τρόικα ακόμα δεν έχει επέλθει, από τον επόμενο μήνα όσοι χρωστούν στην εφορία, χωρίς όμως να βαρύνονται με πράξεις φοροδιαφυγής, θα μπορούν να κοιμούνται ήσυχοι ως προς το ενδεχόμενο σύλληψής τους. Θα συνεχίσουν βέβαια να διατρέχουν τον κίνδυνο κατασχέσεων κινητών και ακίνητων περιουσιακών τους στοιχείων (με βάση τις νέες διατάξεις για το ακατάσχετο των 1.500 ευρώ, μισθών, συντάξεων ή ενός καταθετικού λογαριασμού), αλλά δεν θα κινδυνεύουν με αυτόφωρο.

Οι αλλαγές που σχεδιάζονται είναι ευρύτερες. «Χρειάζεται μια πιο ορθολογική διαφοροποίηση των ποινών, μια περισσότερο αναλογική κλιμάκωση», τονίζει στέλεχος που συμμετέχει στη διαδικασία των αλλαγών. Πηγές του οικονομικού επιτελείου πάντως δεν αφήνουν κανένα περιθώριο οι μεγαλοφοροφυγάδες να πέσουν στα μαλακά. Για τα μεγάλα ψάρια δεν αποκλείονται ακόμα αυστηρότερες ποινές.

Η ιστορία ενός νόμου

Οι διατάξεις για την ποινική μεταχείριση φορολογουμένων με ληξιπρόθεσμες οφειλές ψηφίστηκαν την άνοιξη του 1990, όταν υπουργός Οικονομικών ήταν ο Γ. Αγαπητός της οικουμενικής κυβέρνησης Ξ. Ζολώτα. Από τότε δεν άλλαξαν και πάρα πολύ.

Το 1997, με υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών τον Γ. Παπαντωνίου και Δικαιοσύνης τον Ευ. Γιαννόπουλο, οι προβλεπόμενες ποινές φυλάκισης παρέμειναν ίδιες -από τέσσερις μήνες έως ένα έτος- αλλά αυξήθηκε το κατώφλι των ληξιπρόθεσμων που ήταν ικανό να στείλει κάποιον στη φυλακή. Τότε βέβαια, η φυλάκιση για ληξιπρόθεσμα χρέη ήταν σχεδόν μόνο στα χαρτιά.

Ποινή φυλάκισης τεσσάρων μηνών προβλεπόταν στην αρχική διάταξη νόμου για ληξιπρόθεσμα χρέη άνω των 100.000 δραχμών, κατώφλι που αυξήθηκε το 1997 στο 1 εκατομμύριο δραχμές. Ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός έτους προβλεπόταν το 1990 για χρέη άνω του 1 εκατομμυρίου δραχμών, ποσό που αυξήθηκε το 1997 στα 3 εκατ.

Με το πέρασμα στο ευρώ, ο νόμος άλλαξε. Μόνο όμως ως προς το σκέλος της μετατροπής των δραχμών σε ευρώ. Οι ποινές έμειναν ίδιες, δόθηκε η δυνατότητα στην Οικονομική Αστυνομία να προχωράει σε συλλήψεις με τη διαδικασία του αυτόφωρου για χρέη προς το Δημόσιο και κάπως έτσι πέρυσι δεν ήξεραν πού να βάλουν τόσους φορολογούμενους που έπιαναν. Ίσως να είναι και αυτή μία παράμετρος της κάθετης πτώσης των συλλήψεων φέτος...

Ίσως να είναι οι κυοφορούμενες αλλαγές και η κατανόηση από την πλευρά της κυβέρνησης πως αν ο φορολογούμενος απλώς δεν έχει να πληρώσει χωρίς να είναι φοροφυγάς αλλά μόνο οικονομικά αδύναμος, είτε τον βάλεις φυλακή είτε όχι δεν πρόκειται το Δημόσιο να εισπράξει τίποτα. Ούτως ή άλλως οι διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων έχουν εκείνες τις προβλέψεις για την είσπραξη των χρωστούμενων αν υπάρχουν περιουσιακά στοιχεία, κινητά ή ακίνητα: κατασχέσεις.

Τι προβλέπει ο νόμος

Σε αυτό το πλαίσιο, φαίνεται να είναι πλέον ώριμες οι αλλαγές στις διατάξεις του νόμου για τις «Διοικητικές και ποινικές κυρώσεις στη φορολογική νομοθεσία», και ειδικότερα στο άρθρο 25 του ν. 2523 , που προβλέπει:

«Η παραβίαση της προθεσμίας καταβολής, κατά τις διατάξεις που ισχύουν κάθε φορά, των χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους, πλην ιδιωτών, που εισπράττονται από τις δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες και τα τελωνεία, τα οποία είναι βεβαιωμένα και ληξιπρόθεσμα στις αρμόδιες υπηρεσίες, εφόσον αυτή αναφέρεται στη μη καταβολή τριών συνεχών δόσεων, ή προκειμένου για χρέη που καταβάλλονται εφάπαξ σε καθυστέρηση καταβολής πέραν των δύο μηνών από τη λήξη του χρόνου καταβολής τους, διώκεται ύστερα από αίτηση του προϊσταμένου των ανωτέρω υπηρεσιών προς τον εισαγγελέα πρωτοδικών της έδρας τους και τιμωρείται με ποινή φυλάκισης:

• Τεσσάρων τουλάχιστον μηνών προκειμένου για δάνεια με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, παρακρατούμενους ή επιρριπτόμενους φόρους και δύο τουλάχιστο μηνών προκειμένου για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά, εφόσον το ποσό της ληξιπρόθεσμης για την καταβολή οφειλής, μαζί με τις κάθε είδους προσαυξήσεις, υπερβαίνει τα 3.000 ευρώ όταν πρόκειται για δάνεια και παρακρατούμενους ή επιρριπτόμενους φόρους και τα 6.000 ευρώ όταν πρόκειται για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά.

• Έξι τουλάχιστον μηνών προκειμένου για δάνεια με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, παρακρατούμενους ή επιρριπτόμενους φόρους και τεσσάρων τουλάχιστο μηνών προκειμένου για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά, εφόσον το ποσό της ληξιπρόθεσμης για την καταβολή οφειλής, μαζί με τις κάθε είδους προσαυξήσεις, υπερβαίνει τα 6.000 ευρώ όταν πρόκειται για δάνεια και παρακρατούμενους ή επιρριπτόμενους φόρους και τα 9.000 ευρώ όταν πρόκειται για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά.

• Ενός τουλάχιστον έτους προκειμένου για δάνεια με εγγύηση του ελληνικού δημοσίου, παρακρατούμενους ή επιρρίπταμε νους φόρους και έξι τουλάχιστο μηνών προκειμένου για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά, εφόσον το ποσό της ληξιπρόθεσμης για την καταβολή οφειλής, μαζί με τις κάθε είδους προσαυξήσεις, υπερβαίνει τα 9.000 ευρώ όταν πρόκειται για δάνεια και παρακρατούμενους ή επιρριπτόμενους φόρους και τα 14.000 ευρώ όταν πρόκειται για τους λοιπούς φόρους και χρέη γενικά. Η παραβίαση της προθεσμίας του πρώτου εδαφίου της παραγράφου αυτής δύναται να κριθεί ατιμώρητη εφόσον το ποσό που οφείλεται καταβληθεί μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης».