Alpha:Ανεξήγητες οι ατέρμονες διαπραγματεύσεις με τρόικα

Όπως επισημαίνει, η εντυπωσιακή πορεία της δημοσιονομικής προσαρμογής έως σήμερα και οι σαφείς προοπτικές ανάκαμψης και ανάπτυξης της οικονομίας στην περίοδο 2015-2020, και η πρωτοφανής πρόοδος στον τομέα των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και της ενίσχυσης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της οικονομίας, καθιστούν εντελώς ανεξήγητες τις τρέχουσες εκ νέου ατέρμονες διαπραγματεύσεις της Κυβέρνησης με την Τρόικα.

Συνολικά, με τη λήξη της 6ης αξιολόγησης θα πρέπει (σύμφωνα με το Πρόγραμμα Οικονομικής Προσαρμογής) να εκταμιευτούν δόσεις ύψους € 3,5 δις από το ΔΝΤ, € 1,8 δις από το ESM και € 2,47 δις από τα κέρδη των ευρωπαϊκών τραπεζών από τα ελληνικά κρατικά ομόλογα που έχουν στην κατοχή τους. Συνολικά: € 7,8 δις. Επιπλέον, € 3,5 δις θα πρέπει να εκταμιευτούν από το ΔΝΤ με τη λήξη της 7ης αξιολόγησης, η οποία μάλλον θα συνδυασθεί με την σύναψη συμφωνίας, για μια προληπτική πιστωτική γραμμή με ενισχυμένες προϋποθέσεις (Enhanced Conditions Credit Line - ECCL) από ESM κατά το 2015. Τέλος, με τη λήξη της 7ης αξιολόγησης θα πρέπει να έχει αποφασιστεί και η τύχη των € 11,4 δις του ΤΧΣ, τα οποία δεν είναι πια αναγκαία για την ενίσχυση της κεφαλαιακής βάσης των τραπεζών. Σημειώνεται ότι αν η χώρα λάβει τα € 11,3 δις των προγραμματισμένων δόσεων της χρηματοδοτικής ενίσχυσης έως τις αρχές του 2015, τότε αντιμετωπίζει ένα πολύ μικρό (γύρω στα €3 δισ.) χρηματοδοτικό έλλειμμα το 2015, ακόμη και αν δεν αντλήσει πρόσθετους πόρους το έτος αυτό από το ΔΝΤ ή την προληπτική πιστωτική γραμμή του ESM. Το έλλειμμα αυτό μπορεί κάλλιστα να καλυφθεί από τις αγορές.

Προϋπόθεση για την εξέλιξη αυτή είναι ότι θα εκτελεστεί με επιτυχία ο προϋπολογισμός του 2015 που μόλις ανακοινώθηκε και ότι θα ολοκληρωθούν οι μεταρρυθμίσεις που ήδη εξασφαλίζουν την ανάκαμψη της οικονομίας.

Η μη έγκαιρη επίτευξη συμφωνίας για τα ανωτέρω θέματα στις διαπραγματεύσεις της κυβέρνησης με την Τρόικα, που άρχισαν τον Σεπτ.2014 και συνεχίζονται ως σήμερα, φαίνεται να οφείλεται σε θέματα που είναι εξαιρετικά αόριστα, μάλλον οριακά (έχει ήδη πραγματοποιηθεί το 95% των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων) και εκτός των σημερινών προτεραιοτήτων στην άσκηση της οικονομικής πολιτικής, σύμφωνα με την Alpha Bank.

Επιζήμια η διαιώνιση των διαπραγματεύσεων

Η διαιώνιση των διαπραγματεύσεων σε αυτά τα θέματα έχει σαφώς επιζήμιες επιπτώσεις για την ανάπτυξη και για τη απρόσκοπτη συνέχιση της δημοσιονομικής προσαρμογής. Έχουν πράγματι διαρρεύσει κατάλογοι με τα «προαπαιτούμενα» που πρέπει να έχει υλοποιήσει η Κυβέρνηση για να κάνει δυνατή την νέα έλευση της Τρόικα στην Ελλάδα και την επιτυχή λήξη της 6ης Αξιολόγησης της πορείας προόδου του Προγράμματος Οικονομικής Πολιτικής, όπως προαναφέρθηκε.

Ωστόσο, τα προαπαιτούμενα αυτά αποτελούν, όπως αναλύεται στη συνέχεια, υπέρμετρα λεπτομερειακές και εξαιρετικά χαμηλής προτεραιότητας παρεμβάσεις πολιτικής, οι οποίες μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις είναι εμφανώς αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας όσον αφορά τη συμβολή τους στην επίλυση της ελληνικής κρίσης.

Όπως σημειώνει η Alpha Bank στο εβδομαδιαίο οικονομικό δελτίο, η Τρόικα φέρεται να εκτιμά την ύπαρξη δημοσιονομικού κενού ύψους περί τα € 2,6 δις (για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος στη ΓΚ ύψους 3,0% του ΑΕΠ) το 2015 και να πιέζει για τη λήψη πρόσθετων μέτρων από την Κυβέρνηση για την κάλυψή του. "Η Κυβέρνηση πολύ σωστά εκτιμά ότι δεν υπάρχει κανένα δημοσιονομικό κενό το 2015, αφού έχει ήδη προγραμματίσει τη νέα μείωση των πρωτογενών δαπανών της ΓΚ κατά € 1,0 δις (με μέτρα που ήδη εφαρμόζονται σε συμφωνία με την Τρόικα) και το μόνο που χρειάζεται για να επιτευχθεί το πρωτογενές πλεόνασμα του 3,0% του ΑΕΠ είναι η αύξηση των εσόδων της ΓΚ κατά 1,5%, όταν το ονομαστικό ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα αυξηθεί κατά 3,3%. Η εκτίμησή μας είναι ότι η αύξηση των εσόδων της ΓΚ το 2015 θα υπερβεί το 1,5%, διότι σε περίοδο υγιούς ανάπτυξης της οικονομίας η φοροδοτική δυνατότητα και η επιθυμία των φορολογουμένων για εκπλήρωση των φορολογικών τους υποχρεώσεων αυξάνουν σημαντικά", τονίζει η Alpha Bank.

Ρύθμιση ληξιπρόθεσμων οφειλών

Οι αιτιάσεις της Τρόικα ότι θα χαθούν έσοδα από τη νέα ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων οφειλών στο δημόσιο και στα ασφαλιστικά ταμεία, σε σύγκριση - προφανώς - με τα έσοδα που θα προέκυπταν με την προϋπάρχουσα ρύθμισή, δεν έχουν ουσιαστική βάση, όπως αναλύθηκε εκτενώς στο προηγούμενο εβδομαδιαίο Δελτίο, λέει η Alpha Bank. Αντίθετα, σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της οικονομίας είναι πολύ πιθανό ότι αφενός η μηνιαία δημιουργία ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων προς το κράτος θα μειωθεί και, αφετέρου, ότι ο ρυθμός εξόφλησης του αποθέματος των υποχρεώσεων θα αυξηθεί υπό την επίδραση και των πλεονεκτημάτων που παρέχει η ρύθμιση. Αυτό επιβεβαιώνεται από το γεγονός ότι η ανταπόκριση των ασφαλισμένων στη νέα ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεων από ασφαλιστικές εισφορές είναι ήδη πολύ ικανοποιητική μετά από μια εβδομάδα εφαρμογής της νέας ρύθμισης.

Επίσης, η προσέλευση 10.000 περίπου φορολογουμένων για τη ρύθμιση των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών τους προς το κράτος την πρώτη ημέρα εφαρμογής της νέας ρύθμισης δείχνει αφενός τη μεγάλη αναγκαιότητα του μέτρου αυτού για την αποκατάσταση της ομαλότητας στη λειτουργία των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και των νοικοκυριών και αφετέρου προεξοφλεί τη μεγάλη επιτυχία του όσον αφορά την αύξηση των εσόδων του κράτους από αυτή την πηγή, ιδιαίτερα κατά τα 2015.

Ασφαλιστικό

Στο θέμα του ασφαλιστικού, οι δαπάνες του Τ.Π. για κοινωνική ασφάλιση και περίθαλψη εμφανίζονται στον Π2015 μειωμένες κατά € 1,53 δις (-9,6%) το 2014 και προγραμματίζεται η περαιτέρω μείωσή τους κατά € 460 εκατ. το 2015. Το γεγονός ότι αυτές οι επιχορηγήσεις από τον Τ.Π. διαμορφώνονται ακόμη σε σχετικά υψηλά επίπεδα (€ 14,4 δις το 2014, από € 13,76 που είχε προγραμματιστεί) οφείλεται αποκλειστικά στη σημαντική μείωση των εισπράξεων των ασφαλιστικών ταμείων από εισφορές, αφενός λόγω της διατήρησης της ανεργίας στο 26,5% το 2014 (από 27,3% το 2013) και αφετέρου της αδυναμίας (ή αποφυγής) των πληρωμών από πολλούς ασφαλισμένους λόγω της μεγάλης μείωσης των εισοδημάτων τους.

Επιπλέον, πολλοί ασφαλισμένοι μπορεί να εκτιμούν στην τρέχουσα περίοδο ότι με την υψηλή ανεργία πολύ δύσκολα θα επιτύχουν το ύψος των ενσήμων που απαιτείται ώστε να εξασφαλίσουν μια στοιχειώδη σύνταξη. Σε αυτό το περιβάλλον, το χειρότερο που θα μπορούσε να συμβεί στην τρέχουσα περίοδο θα ήταν να προωθηθούν νέες παραμετρικές αλλαγές στο ασφαλιστικό σύστημα (επιπλέον των δραστικών και πρωτοφανών αλλαγών παγκοσμίως που ήδη υλοποιήθηκαν στα προηγούμενα έτη) που να αφορούν τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης, τα ποσοστά αναπλήρωσης, τα απαιτούμενα έτη ασφάλισης και άλλα συναφή. Εάν επιχειρηθεί κάτι τέτοιο σήμερα θα έχει ως μόνη συνέπεια την περαιτέρω επιδείνωση (αντί για την απολύτως αναγκαία βελτίωση) του μεγάλου ταμειακού προβλήματος που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Ταμεία, το οποίο το οποίο συμβάλλει στη διατήρηση της επιχορήγησης από τον Τ.Π. σε υψηλά επίπεδα. Ωστόσο, αυτό το πρόβλημα θα περιορισθεί σταδιακά με την ανάκαμψη της οικονομίας, ενώ ο μόνος κίνδυνος μη περιορισμού του προέρχεται από την πιθανότητα διαταραχής της πορείας βελτίωσης της λειτουργίας του συστήματος με την ανάληψη νέων εντελώς αναίτιων πρωτοβουλιών επιβολής επιπλέον παραμετρικών αλλαγών σε ένα σύστημα που είναι τώρα απολύτως βιώσιμο.

Για την επίλυση και των τελευταίων ταμειακών προβλημάτων του ελληνικού ασφαλιστικού συστήματος, βασικός στόχος της Κυβέρνησης και της Τρόικας θα πρέπει να είναι σήμερα η ένταξη όλων των εργαζόμενων στο σύστημα και η πληρωμή των ληξιπρόθεσμων οφειλών και γενικά η αύξηση των εισπράξεων από εισφορές. Για να επιτευχθεί αυτό θα πρέπει οι εργαζόμενοι, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα και οι αυτοαπασχολούμενοι, να έχουν βάσιμες ελπίδες ότι αυτά που πληρώνουν δεν θα πάνε χαμένα και ότι θα τους εξασφαλίσουν τα αναγκαία για τη διαβίωσή τους με μια ικανοποιητική σύνταξη όταν δεν θα μπορούν πια να εργάζονται. Επομένως, θα ήταν πραγματικά ακατανόητη η τυχόν εμμονή της Τρόικα για προώθηση νέων παραμετρικών αλλαγών στο ασφαλιστικό σύστημα στην τρέχουσα περίοδο μετά από τόσα που έχουν επιτευχθεί τα προηγούμενα έτη που τώρα αρχίζουν να εφαρμόζονται στην πράξη.

ΦΠΑ

Στον τομέα του ΦΠΑ, επίσης θα πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι το πρόβλημα δεν είναι η αύξηση των λίγων χαμηλών συντελεστών που ισχύουν ακόμη σε ορισμένα αγαθά και υπηρεσίες στο 23%, αλλά η μείωση του συντελεστή 23% σε χαμηλότερα πιο λογικά επίπεδα και η είσπραξη του φόρου από όλους τους υπόχρεους σε αυτόν που ενώ τον παρακρατούν δεν τον αποδίδουν στο Δημόσιο. Μάλιστα, στον τομέα αυτό υπάρχει αφενός η ανεξέλεγκτη φοροδιαφυγή με την πρακτική της μη έκδοσης αποδείξεων, και, αφετέρου, η άρνηση πληρωμής από μεγάλο ποσοστό επιχειρήσεων ακόμη και αυτών των, σημαντικά περιορισμένων, εσόδων από τον ΦΠΑ που πράγματι βεβαιώνονται.

Η επίλυση αυτού του πολύ μεγάλου προβλήματος (που εκτός των άλλων οδηγεί και σε μεγάλη υποεκτίμηση και του ΑΕΠ της χώρας) δεν είναι προφανώς δυνατή με συντελεστή ΦΠΑ στο 23%. Τόσο η αύξηση του ΑΕΠ της χώρας όσο και τα έσοδα από τον ΦΠΑ θα ενισχυθούν ουσιαστικά με τη μείωση του συντελεστή ΦΠΑ σε επίπεδα συμβατά με το μέσο συντελεστή στις χώρες της ΕΕ-28 και με ταυτόχρονη περαιτέρω βελτίωση του μηχανισμού βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων, ιδιαίτερα από αυτή την πηγή. Προς το παρόν σημειώνεται ότι, η προγραμματιζόμενη αύξηση των εσόδων από τον ΦΠΑ κατά 3,7% το 2015, μετά την αύξησή τους κατά 0,3% το 2014 είναι απολύτως εφικτή αφού η ανάπτυξη της οικονομίας θα είναι πολύ πιο ισχυρή το επόμενο έτος, και η εισπραξιμότητα των φόρων από την πηγή αυτή βελτιώνεται σταδιακά λόγω βελτίωσης της λειτουργίας του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και λόγω βελτίωσης των προοπτικών εξόδου από την κρίση ενός μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων που αντιμετώπιζαν την απειλή εξόδου από την αγορά έως και το 2014. Ανάλογη επιχειρηματολογία μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να εξηγηθεί γιατί είναι απολύτως εφικτή η αύξηση των εσόδων το 2015 από τους Ειδικούς Φόρους Κατανάλωσης στα καύσιμα (παρά τη μείωσή του κατά 30% και παρά τη μείωση των τιμών των προϊόντων πετρελαίου) και στον καπνό κατά 1,5% και 1,3% αντίστοιχα.

Είσπραξη φόρων

Στον τομέα της απολύτως αναγκαίας επιτάχυνσης της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας του μηχανισμού βεβαίωσης και είσπραξης των φόρων θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι θεσμικές και οργανωτικές μεταρρυθμίσεις που έχουν σημειωθεί έως σήμερα είναι πολύ σημαντικές, παρά το ότι τα αποτελέσματα όσον αφορά τη βελτίωση του ρυθμού είσπραξης των φόρων δεν είναι ακόμη πολύ εμφανή. Όσον αφορά την απαίτηση της Τρόικα για ανεξαρτησία της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Εσόδων είναι απολύτως σωστή. Ωστόσο, από πουθενά δεν προκύπτει ότι η απαίτηση αυτή δεν εφαρμόζεται ήδη.

Όσον αφορά τα διάφορα «προαπαιτούμενα» με τα οποία επιδιώκεται η περαιτέρω μείωση των πρωτογενών δαπανών του Τ.Π., που επίσης φέρεται να προωθεί η Τρόικα, αυτά θα πρέπει να εξετάζονται λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πρωτογενείς δαπάνες του Τ.Π. σημείωσαν νέα εντυπωσιακή πτώση κατά -4,1% το 2014, μετά την πτώση τους κατά -6,9% το 2013 και κατά -7,8% το 2012. Επομένως, η πορεία προσαρμογής σε αυτό τον τομέα είναι ήδη εντυπωσιακή, ενώ η πτωτική πορεία αυτών των δαπανών θα συνεχιστεί και το 2015, με την προγραμματιζόμενη νέα πτώση τους κατά -1,2%.