Πόσο αντέχει η χώρα με κλειστές τις αγορές

Ορατός είναι, σύμφωνα με την αγορά, ο κίνδυνος να αντιμετωπίσει η χώρα άμεσα προβλήματα ρευστότητας καθώς τα ταμεία του Δημοσίου στεγνώνουν και η εκτίναξη των spreads, σε συνδυασμό με τις αποφάσεις της ΕΚΤ για αντικατάσταση ενεχύρων, καθιστά δυσχερέστερη την άντληση ρευστότητας από το ευρωσύστημα.

Η ηχηρή προειδοποίηση που απηύθυνε στον πολιτικό κόσμο ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γ. Στουρνάρας δεν αποτελεί κεραυνό εν αιθρία για όσους παρακολουθούν στενά την εξέλιξη των ταμειακών διαθεσίμων του κράτους, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα χρηματοδότησής του, μέσω της ρευστότητας που αντλούν οι τράπεζες από την ΕΚΤ ή τις αγορές.

Με βάση την υφιστάμενη δανειακή σύμβαση, η Ελλάδα θα έπρεπε να εισπράξει ως το τέλος του τρέχοντος έτους περίπου 10 ή 7 δισ. ευρώ από το ΔΝΤ, την Ευρώπη και τις επιστροφές κερδών από τις ευρωπαϊκές κεντρικές τράπεζες.

Πρόκειται για λεφτά που λείπουν ήδη από τα ταμεία, λόγω της παράτασης στην ολοκλήρωση της αξιολόγησης, πιέζοντας τη ρευστότητα του Δημοσίου, με αποτέλεσμα να προσφεύγει στις έκτακτες εκδόσεις εντόκων γραμματίων.

Η τρύπα που δημιούργησαν η μη εκταμίευση δόσεων και η μη απόδοση κερδών από τις κεντρικές τράπεζες καλύφθηκε τους προηγούμενους μήνες από την καλύτερη του αναμενομένου πορεία της οικονομίας και εκτέλεση του προϋπολογισμού καθώς και από τη χρήση ταμειακών διαθεσίμων, ύψους περίπου 5 δισ. ευρώ, που διατηρούν κρατικοί οργανισμοί.

Το πρόβλημα ρευστότητας άρχισε να γίνεται ορατό το τελευταίο δίμηνο, λόγω της ανατροπής του κυβερνητικού σχεδιασμού για άντληση κεφαλαίων από τις αγορές μέσω έκδοσης 18μηνων εντόκων γραμματίων και 7ετών ομολόγων (σ.σ. στην περίπτωση που η συμφωνία με την τρόικα έκλεινε και ακολουθούσαν αναβαθμίσεις της χώρας).

Ο μονόδρομος των εντόκων γραμματίων και η απόσυρση των ξένων

Με τα ταμεία του Δημοσίου να στεγνώνουν και τις αγορές κλειστές, η προσφυγή στην άντληση πρόσθετων ποσών μέσω έκδοσης τρίμηνων κυρίως εντόκων γραμματίων καθίσταται περίπου μονόδρομος.

Ήδη, την περασμένη εβδομάδα υπήρξε έκτακτη έκδοση τρίμηνων εντόκων ύψους 1,3 δισ. ευρώ με επιτόκιο 1,8% και σήμερα υπάρχει νέα δημοπρασία εντόκων, από την οποία το Δημόσιο σκοπεύει να αντλήσει 1 δισ. ευρώ που ενδέχεται να φθάσει στο 1,3 δισ. με τις μη ανταγωνιστικές προσφορές.

Μόνο που και εδώ υπάρχουν προβλήματα. Οι ξένες τράπεζες και επενδυτές δεν εμφανίζονται διατεθειμένοι να ανανεώσουν τον δανεισμό τους, λόγω της αβεβαιότητας που προκαλεί το ενδεχόμενο προκήρυξης εκλογών.

Με δεδομένο ότι κατέχουν έντοκα ονομαστικής αξίας άνω των 3 δισ. ευρώ (πάνω από το 35% των συνολικών εκδόσεων), αν οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν, προκύπτει τρύπα που θα καλυφθεί από τις εγχώριες τράπεζες. Το πρώτο δείγμα των διαθέσεων από την πλευρά των ξένων θα δοθεί στη σημερινή δημοπρασία 3μηνων εντόκων που αποτελεί ρολάρισμα λήξης.

Γιατί αυτήν τη φορά είναι... κοντό το δίχτυ ασφαλείας της ΕΚΤ

Το πρόβλημα για το Δημόσιο είναι ότι δεν είναι τόσο εύκολη όσο στο πρόσφατο παρελθόν η χρηματοδότησή του από την ΕΚΤ, μέσω των εγχώριων τραπεζών. Πέραν των περιορισμών που έχει επιβάλει η ΕΚΤ στην αποδοχή εντόκων γραμματίων ως ενεχύρων, οι εγχώριες τράπεζες αντιμετωπίζουν δύο σημαντικά προβλήματα:

Από τη μία, τη βίαιη πτώση των τιμών των κρατικών ομολόγων, η οποία έχει ως αποτέλεσμα να μειώνεται η αξία των ενεχύρων για άντληση ρευστότητας από την ΕΚΤ, και από την άλλη το γεγονός ότι καλούνται να αντικαταστήσουν μέσα στους επόμενους δυόμισι μήνες ενέχυρα ονομαστικής αξίας περίπου 35 δισ. ευρώ.

Η ανατίμηση της αξίας των ενεχύρων που αποφάσισε προ διμήνου η ΕΚΤ και ισχύει από προχθές, έχει ήδη «εξανεμισθεί» σε μεγάλο βαθμό από τη ραγδαία αύξηση των spreads, με αποτέλεσμα το μαξιλάρι των 7 δισ. ευρώ, όπως το υπολόγισε πρόσφατα η Moody's, να έχει μειωθεί σημαντικά.

Η ανάγκη αντικατάστασης σε δυόμισι μήνες ενεχύρων 35 δισ.

Ταυτόχρονα, οι τράπεζες καλούνται να αντικαταστήσουν ως το τέλος Φεβρουαρίου ομόλογα με εγγύηση Δημοσίου ύψους 35 δισ. ευρώ (πυλώνας ΙΙ του νόμου Αλογοσκούφη). Από την 1η Μαρτίου η ΕΚΤ έχει αποφασίσει να μη δέχεται ως ενέχυρα τα παραπάνω ομόλογα.

Ο χρόνος που έχουν στη διάθεσή τους οι τράπεζες είναι αντίστοιχος με την παράταση του μνημονίου. Αν δεν εκλεγεί Πρόεδρος της Δημοκρατίας από την υφιστάμενη Βουλή και προκηρυχθούν εκλογές, θα πρέπει εν μέσω κλίματος εντεινόμενης αβεβαιότητας και με τις τιμές των ομολόγων να πιέζονται να βρουν επιλέξιμα ενέχυρα.

Με κλειστές τις αγορές και επομένως απαγορευτικές τις συμβάσεις δανεισμού, στην περίπτωση που δεν χρησιμοποιούνται ομόλογα EFSF ή κρατικά ομόλογα άλλων χωρών της Ε.Ε., οι εγχώριες τράπεζες δεν θα μπορούν να χρηματοδοτήσουν τυχόν αυξημένες ανάγκες του Δημοσίου.

Οι τραπεζίτες προσδοκούν ότι η ΕΚΤ θα διευκολύνει την κατάσταση κάνοντας ένα ακόμη βήμα ποσοτικής χαλάρωσης και αποφασίζοντας να δέχεται ως ενέχυρα απευθείας δάνεια.

Τα καλά νέα για το Δημόσιο είναι ότι μέσα στο α΄ τρίμηνο του 2015 δεν έχει λήξεις ομολόγων παρά μόνο την εξυπηρέτηση τόκων και τις αποπληρωμές του πρώτου δανείου που έλαβε από το ΔΝΤ.

Στην περίπτωση όμως που προκηρυχθούν εκλογές με τον ΣΥΡΙΖΑ να υπόσχεται κατάργηση του μνημονίου και των εφαρμοστικών νόμων του, είναι αρκετά πιθανό τα έσοδα του Δημοσίου το πρώτο δίμηνο να παρουσιάσουν σημαντική υστέρηση, δοκιμάζοντας καθοριστικά τις αντοχές της χώρας, με δεδομένη την προαναφερόμενη δυσκολία δανεισμού από το ευρωσύστημα.