Κομισιόν: Προχωρήστε τους διαγωνισμούς ΣΔΙΤ στα απορρίμματα

Να μην σταματήσει, αλλά να προχωρήσει, έξι διαγωνισμούς κατασκευής μονάδων διαχείρισης απορριμμάτων με Σύμπραξη Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) που βρίσκονται σε τελικό στάδιο ζητά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή από την Ελλάδα.

Την προηγούμενη εβδομάδα, κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνάντησης Κομισιόν - Ελλάδας για την πορεία των διαρθρωτικών προγραμμάτων παρουσιάστηκε, μάλιστα, και μελέτη της εταιρείας συμβούλων PwC Λουξεμβούργου στην οποία επισημαίνεται πως η Ελλάδα είναι ουραγός της Ευρωπαϊκής Ενωσης στη διαχείριση απορριμμάτων και γενικότερα την προστασία του περιβάλλοντος. Επισημαίνεται πως δε μπορούμε να κρύβουμε τα προβλήματα πίσω από την οικονομική κρίση καθώς τα περισσότερα προϋπήρχαν της χρεοκοπίας και συνδέονται με κακοδιαχείριση «σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο» καθώς και σε "οργανωτικές και πολιτικές ασάφειες».

Στην έκθεση που παρέδωσε στις ελληνικές αρχές η Κομισιόν αναφέρεται πως ο διαγωνισμός ΣΔΙΤ για τη Δυτική Μακεδονία (πρόσφατα εγκρίθηκε από το Ελεγκτικό Συνέδριο η υπογραφή της σύμβασης με τον όμιλο ΕΛΛΑΚΤΩΡ) αποτελεί εξαιρετικό παράδειγμα τοπικών παρεμβάσεων διαχείρισης απορριμμάτων, με περιβαλλοντικές προδιαγραφές πιο αυστηρές των κοινοτικών οδηγιών.

Τα στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που βρέθηκαν στην Αθήνα επισήμαναν, μάλιστα, στην ελληνική πλευρά πως τα ΣΔΙΤ αποτελούν θετικά παραδείγματα καθώς συμβάλλουν στην ενεργοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, εξέλιξη που αποτελεί θεμέλιο λίθο του νέου ΕΣΠΑ. Προειδοποίησαν, επίσης, πως δεν βλέπουν με καλό μάτι την ένταξη στο νέο ΕΣΠΑ πρωτοβουλιών που αποτελούν κλασσικού τύπου επιδοτήσεις, με 100% κοινοτικούς και εθνικούς πόρους, χωρίς προηγουμένως να εξεταστούν λύσεις με μεγαλύτερη ανάμιξη ιδιωτικών κεφαλαίων.

Η παρέμβαση των κοινοτικών αρχών απαντά εν μέρει και στις εξαγγελίες κυβερνητικών αξιωματούχων για πάγο στα ΣΔΙΤ απορριμμάτων με το επιχείρημα πως παραβιάζουν τη νομοθεσία της Ε.Ε. κλπ. Οπως επισημαίνουν στελέχη της αγοράς, οι διαγωνισμοί για τις συμπράξεις ουδέποτε κόλλησαν στην Κομισιόν.

Μάλιστα, όπως αποκαλύπτεται από την περίπτωση της Δυτικής Μακεδονίας, που αποτέλεσε και το πρότυπο για τους υπόλοιπους διαγωνισμούς ανά την Ελλάδα, οι προκηρύξεις προβλέπουν αυστηρότερους περιβαλλοντικούς όρους από την κοινοτική νομοθεσία.

Για τη μονάδα της Δυτικής Μακεδονίας, για παράδειγμα, προβλέπεται πως δεν θα θάβεται (σε χωματερή) το 80% των βιοαποδομήσιμων σκουπιδιών όταν η κοινοτική νομοθεσία προβλέπει πως δεν πρέπει να θάβεται το 65%. Προβλέπει, επίσης, διαλογή στην πηγή καθώς και ότι η μονάδα επεξεργασίας είναι υποχρεωμένη να λαμβάνει και τα βιοαποδομήσιμα υλικά που διαλέγονται και να τα υποβάλλει σε ξεχωριστή επεξεργασία. Αν μάλιστα από τη συγκεκριμένη επεξεργασία προκύπτει προϊόν (π.χ. λίπασμα καλής ποιότητας) τότε ο ιδιώτης διαχειριστής και το δημόσιο μοιράζονται τα έσοδα από την πώλησή του.

Στους διαγωνισμούς προβλέπεται, επίσης, κατά τις ίδιες πηγές, και η κάλυψη των στόχων ανακύκλωσης (οι κοινοτικές οδηγίες προβλέπουν την ανακύκλωση του 50% των απορριμμάτων που μπορούν να ανακυκλωθούν). Δηλαδή, ακόμα και μετά την διαλογή των ανακυκλώσιμων υλικών στην πηγή (από τους κάδους απορριμμάτων) οι διαχειριστές της μονάδας στη Δυτική Μακεδονία έχουν υποχρέωση ανακύκλωση του 35% των υλικών που μπορούν να ανακυκλωθούν.

Κυβερνητικά στελέχη υποστηρίζουν πως οι μονάδες έχουν σχεδιαστεί με βάση παλαιά δεδομένα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η μείωση του όγκου απορριμμάτων. Ετσι, με δεδομένο πως στα έργα ΣΔΙΤ προβλέπεται ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα που πρέπει να πηγαίνει στη μονάδα επεξεργασίας, οι δήμοι ή οι περιφέρειες αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο να πληρώνουν τους ιδιώτες για ποσότητες που δεν υπάρχουν. Στην αγορά απαντούν πως οι μονάδες έχουν διαστασιολογηθεί με τα σημερινά δεδομένα, ακόμα και σε περιπτώσεις που οι διαγωνισμοί ξεκίνησαν με «φουσκωμένες» ποσότητες.

«Οι περιφέρειες και οι δήμοι γνωρίζουν πως αν κάνουν λάθος διαστασιολόγηση θα κληθούν να πληρώσουν από την τσέπη τους» υποστηρίζουν στην αγορά. Γι' αυτό θεωρούν πως στον σχεδιασμό των ΣΔΙΤ υπήρξε προσεκτική εκτίμηση των ποσοτήτων. Αναφέρεται το παράδειγμα της μονάδας των Σερρών (στο σχετικό διαγωνισμό επικράτησε η κοινοπραξία Archirodon – Intrakat – Envitec) όπου αρχικά προβλέπονταν δυναμικότητα 90.000 τόνων απορριμμάτων ετησίως. Στην τελική φάση του διαγωνισμού, η δυναμικότητα περιορίστηκε στους 60.000 τόνους και η ελάχιστη εγγυημένη ποσότητα στους 47.000 τόνους.

Στα έξι προχωρημένα έργα ΣΔΙΤ περιλαμβάνονται πέντε διαγωνισμοί στους οποίους υπάρχει ανάδοχος και ο διαγωνισμός για τη μονάδα της Αλεξανδρούπολης που βρίσκεται σε τελικό στάδιο. Εκτός από τη Δυτική Μακεδονία και τις Σέρρες, ανάδοχοι υπάρχουν και στους διαγωνισμούς της περιφέρειας Πελοποννήσου (ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή), Ηλείας (J&P ΑΒΑΞ – Μεσόγειος – ΑΑΓΗΣ) και Ηπείρου (Archirodon – Intrakat – Envitec).