Ζιν: Τελευταία ευκαιρία για το Νότο η λιτότητα

Το ευρώ έχει προκαλέσει μια κρίση στα ισοζύγια πληρωμών της Ευρώπης, όπως ακριβώς και ο κανόνας του χρυσού το 1920, γράφει σε νέο άρθρο του ο Hans Werner Sinn. Τα δύο αυτά ιστορικά παραδείγματα έχουν μόνο μία διαφορά: ότι στη σημερινή κρίση έχουν δοθεί τεράστια πακέτα διάσωσης.

Τα πακέτα κατάφεραν να ανακουφίσουν την Ευρωζώνη, αλλά με ένα πολύ σημαντικό κόστος: όχι μόνο επέτρεψαν σε επενδυτές να αποφύγουν το κόστος των εσφαλμένων αποφάσεών τους, αλλά έδωσαν στις υπερτιμημένες οικονομίες του Νότου την ευκαιρία να αποφύγουν την υποτίμηση μέσω της σχετικής πτώσης των τιμών των προϊόντων τους. Από όλες τις χώρες σε κρίση, μόνο η Ιρλανδία κατάφερε να ανακάμψει κι ο λόγος είναι ότι η «φούσκα» έσκασε το 2006, τότε που δεν υπήρχαν προγράμματα διάσωσης. Έτσι, η χώρα έπρεπε να τα βγάλει πέρα από μόνη της με ένα τεράστιο πρόγραμμα λιτότητας. Αυτό επέφερε μείωση των τιμών κατά 13% κι έτσι το ποσοστό ανεργίας της χώρας σήμερα πέφτει δραματικά και ο δευτερογενής τομέας αναπτύσσεται ραγδαία. Στον αντίποδα, η Ελλάδα με τα τεράστια δάνεια που έχει πάρει, έχει χρέος 181% του ΑΕΠ και η ανεργία βρίσκεται από το 11% στην αρχή της κρίσης στο 26% σήμερα.

Για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα υπάρχουν τέσσερις δυνατές απαντήσεις: Πρώτον, η Ευρώπη να γίνει μία ένωση μεταβιβάσεων, όπου ο Βοράς θα δίνει περισσότερη πίστωση στο Νότο και μετά θα παραιτείται από τις αξιώσεις του. Δεύτερον, ο Νότος μπορεί να επιτύχει αποπληθωρισμό. Τρίτον, ο Βοράς μπορεί να ανεβάσει τον πληθωρισμό. Και τέταρτον, οι χώρες που δεν είναι πια ανταγωνιστικές μπορούν να αφήσουν το κοινό νόμισμα και να υποτιμήσουν το νέο τους νόμισμα.

Όλα τα παραπάνω σενάρια έχουν σοβαρές επιπλοκές. Το πρώτο, διατηρεί τα επίπεδα τιμών στις οικονομίες που λαμβάνουν τις μεταβιβάσεις, κι έτσι δεν επανακτούν την ανταγωνιστικότητά τους. Το δεύτερο σενάριο οδηγεί πολλούς δανειολήπτες στις χώρες με αποπληθωρισμό σε χρεωκοπία. Το τρίτο απαλλοτριώνει τις πιστώτριες χώρες και το τέταρτο μπορεί να προκαλέσει μετάδοση της κρίσης μέσω των αγορών κεφαλαίου, εξαναγκάζοντας σε ελέγχους κεφαλαίων όπως στην Κύπρο το 2013.

Η πολιτική της Ευρωζώνης μέχρι στιγμής ήταν η παροχή δανείων, η οποία μπορεί να καταλήξει σε μεταβιβάσεις (1ο σενάριο). Όμως τώρα η ΕΚΤ μέσω της ποσοτικής χαλάρωσης ουσιαστικά εφαρμόζει το τρίτο σενάριο - εφόσον οι τιμές στις νότιες χώρες παραμείνουν ως έχουν. Και αυτό διότι αν οι χώρες του Βορά επιτύχουν μεγαλύτερο πληθωρισμό, τότε οι σχετικές τιμές στις χώρες του Νότου θα πέσουν, επαναφέροντας έτσι ένα μέρος της χαμένης ανταγωνιστικότητάς τους. Αν βέβαια αυτό είναι αρκετό, μένει να διαπιστωθεί.

Υπάρχει όμως ο κίνδυνος η Ιαπωνία, η Κίνα και οι ΗΠΑ να μην κάτσουν με σταυρωμένα τα χέρια όσο το Ευρώ χάνει αξία. Κι αν αντιδράσουν ανάλογα, τότε θα πάμε σε νομισματικό πόλεμο. Επιπλέον, οι χώρες του νότου, αντί να κρατήσουν ίδιες τις τιμές τους, θα μπορούσαν να εγκαταλείψουν τη λιτότητα και να δανειστούν περισσότερο για να δώσουν ώθηση στις οικονομίες τους. Σε αυτήν την περίπτωση δε θα υπάρξει μείωση των τιμών και το όποιο κέρδος για την ανταγωνιστικότητα θα εξανεμιστεί επαναφέροντάς μας σε μια αυτοτροφοδοτούμενη κρίση.

Σε μια τέτοια εξέλιξη, το Ευρώ, έχοντας φτάσει στο τέρμα της αξιοπιστίας του, θα βρει ένα πολύ άσχημο τέλος. Μπορούμε μόνο να ελπίζουμε ότι ένα τέτοιο σενάριο θα αποφευχθεί κι ότι οι νότιες χώρες θα συνεχίσουν το δρόμο της λιτότητας. Είναι η τελευταία τους ευκαιρία.