Η Ελλάδα «κλώτσησε» την καλύτερη ευκαιρία για συμφωνία με την Ευρώπη

Ακόμη και αν επιβιώσει από το φάσμα της χρεοκοπίας τους επόμενους τρεις μήνες, η Ελλάδα ενδέχεται να έχει χάσει την καλύτερη ευκαιρία για μια μακροχρόνια συμφωνία, αποξενώνοντας τους εταίρους της στην ευρωζώνη τη στιγμή που τους χρειάζεται περισσότερο, τονίζει σε άρθρο του στο Reuters ο Paul Taylor.

Όπως επισημαίνει, η αριστερή κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα έχει καταστρέψει σε τέτοιο βαθμό την εμπιστοσύνη των εταίρων του, που λύσεις που ήταν στο τραπέζι πριν από λίγες εβδομάδες, πλέον δείχνουν να απομακρύνονται.

Με το χρέος να διαμορφώνεται στο 175% του ΑΕΠ και την οικονομία να πασχίζει να εξέλθει από την εξαετή ύφεση, η Αθήνα χρειάζεται όλες τις καλές προθέσεις που μπορεί να συγκεντρώσει για να μειώσει το βάρος. Χρωστά το 80% του χρέους της στον επίσημο τομέα, μετά το PSI του 2012.

Από τη στιγμή που ένα άμεσο κούρεμα χρέος είναι πολιτικά απίθανο, η επόμενη καλύτερη λύση θα ήταν να πληρώσει η Αθήνα πρώιμα τα ακριβά δάνεια του ΔΝΤ, η εξαγορά ομολόγων από την ΕΚΤ και η επέκταση ωρίμανσης των δανείων από τις χώρες της ευρωζώνης, για να διασφαλιστούν χαμηλότερα επιτόκια για τα επόμενα χρόνια.

«Ένα τέτοιο βήμα θα γλύτωνε για την Αθήνα δισεκατομμύρια ευρώ, ενώ θα αναθεωρούταν η συμφωνία με την τρόικα, εξαφανίζοντας το ΔΝΤ και την έκθεση της ΕΚΤ στην Ελλάδα», υπογραμμίζει ο Jacob Funk Kirkegaard του Peterson Institute for International Economics, που τάσσεται υπέρ μιας τέτοιας ρύθμισης.

Η εξέλιξη αυτή θα μείωνε τα επιτόκια εξυπηρέτησης του ελληνικού χρέους σε επίπεδα χαμηλότερα του 2%, πολύ χαμηλότερα από αυτά που πλήρωνε η Αθήνα πριν την έναρξη της κρίσης χρέους το 2009, ενώ θα μείωνε το κεφάλαιο που πρέπει να αποπληρωθεί την επόμενη δεκαετία, δίνοντας στη χώρα δημοσιονομικά περιθώρια για να αναστήσει την οικονομία.

Επίσης, σε αντίθεση με τις ιδέες του Ελληνα υπουργού οικονομικών Γιάνη Βαρουφάκη για swap των δανείων της ευρωζώνης με ομόλογα συνδεδεμένα με ρήτρα ανάπτυξης και ανταλλαγή των τίτλων της ΕΚΤ με ομόλογα «αέναης ωρίμανσης» (perpetual bonds), μια πρώιμη αποπληρωμή του ΔΝΤ και της ΕΚΤ θα ήταν νόμιμη και θα τύχαινε στήριξης.

Όμως ενώ οικονομικά στέκει μια τέτοια εξέλιξη, πολιτικά δεν δείχνει να προχωρά πλέον με τους εταίρους.

Αξιωματούχος της ευρωζώνης δήλωνε ότι υπήρξαν διερευνητικές επαφές με την προηγούμενη κυβέρνηση της ΝΔ για ένα τέτοιο σχέδιο πέρυσι, πριν ο Αντώνης Σαμαράς αποφασίσει να κινήσει διαδικασίες εκλογών που τελικά έχασε, αντί να ολοκληρώσει ένα ελάχιστα δημοφιλές πρόγραμμα διάσωσης.

«Τώρα πολιτικά δεν γίνεται να ξεκινήσει (σ.σ. ένας τέτοιος διάλογος), σημειώνει αξιωματούχος της ευρωζώνης. «Απλά δεν υπάρχει όρεξη πλέον στην ευρωζώνη για ένα μεγάλο παζάρι και συμφωνία για το χρέος προς το ΔΝΤ και την ΕΚΤ», προσθέτει.

Η ανάγκη «μόχλευσης»

Η αποκήρυξη της ευρωπαϊκής συνταγής για λιτότητα από τον Αλέξη Τσίπρα, οι απαιτήσεις για γερμανικές πολεμικές αποζημιώσεις και το φλερτ με τον ρώσο πρόεδρο Βλαντμίρ Πούτιν, η τακτική καθυστερήσεων από τον Γιάνη Βαρουφάκη στις διαπραγματεύσεις για τις μεταρρυθμίσεις και τα αρχικά αιτήματα για κούρεμα χρέους έχουν «στραγγίξει» τα αποθέματα συμπάθειας για την Αθήνα.

Μέλη της ευρωζώνης όπως η Γερμανία, η Ολλανδία και η Φινλανδία επιθυμούν να παραμείνει το ΔΝΤ ως μοχλός πίεσης για τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και την δημοσιονομική πειθαρχία γιατί δεν εμπιστεύονται τους Ελληνες ότι θα κρατήσουν το λόγο τους, ούτε ότι η Κομισιόν θα τους πιέσει να το κάνουν.

«Θα προτιμούσαν να δίνουν ελάφρυνση χρέους σε ετήσια βάση για να κρατήσουν την Ελλάδα υπό πίεση ώστε να παραμείνει στο πρόγραμμα», σημειώνει η Μιράντα Ξαφά, σύμβουλος για το ελληνικό χρέος και στέλεχος του Centre for International Governance Innovation.

Μέλη της ευρωζώνης όπως η Ιρλανδία και η Πορτογαλία, που μπήκαν σε πρόγραμμα μετά την Ελλάδα, κέρδισαν τη συμφωνία με την ΕΕ να ξεπληρώσουν ταχύτερα τα ακριβά δάνεια του ΔΝΤ, αυξάνοντας τις ελπίδες της Αθήνας.

Όμως το Δουβλίνο και η Λισαβόνα μπόρεσαν να το κάνουν με φθηνότερο δανεισμό από ιδιώτες, καθώς ολοκληρωσαν τα προγράμματα διάσωσης και επανέκτησαν πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές.

«Η Ιρλανδία και η Πορτογαλία είναι κυβερνήσεις σε δυσκολίες, αλλά δεν είναι δύσκολες κυβερνήσεις», υπογραμμίζει η Elena Daly, στέλεχος της γαλλικής εταιρίας συμβούλων διαχείρισης χρέους EM Conseil.

Από τη στιγμή που η Ελλάδα εμφανίζει καθυστερήσεις στο δικό της πρόγραμμα και στερείται της πρόσβασης στις αγορές, ο μόνος τρόπος που θα μπορούσε να ξεπληρώσει τα 24 δισ. που χρωστά στο ΔΝΤ και να αποπληρώσει τίτλους ύψους 27 δισ. ευρώ που βρίσκονται στα χέρια της ΕΚΤ θα ήταν μέσω δανεισμού από το Ταμείο Διασώσεων της Ε.Ε.

Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε από τις κυβερνήσεις της ευρωζώνης να πείσουν τα εθνικά κοινοβούλια να ρισκάρουν περισσότερα χρήματα φορολογούμενων από τα σχεδόν 170 δισ. που έχουν ήδη δανείσει στην Αθήνα, στις δυο διασώσεις συνολικού ύψους 240 δισ. ευρώ.

Πολλοί οικονομολόγοι και αξιωματούχοι της ευρωζώνης πιστεύουν ότι η Αθήνα θα χρειαστεί σε κάθε περίπτωση ένα τρίτο πακέτο διάσωσης ύψους περίπου 30 δισ. ευρώ εφέτος, αν και ο κ. Τσίπρας επιμένει ότι η Ελλάδα δεν το επιθυμεί.

Οι υπουργοί οικονομικών της ευρωζώνης υποσχέθηκαν το 2012 ότι «θα εξετάσουν περαιτέρω μέτρα και βοήθεια» για να ελαφρύνουν το βάρος χρέους της Αθήνας υπό την προϋπόθεση ότι θα τηρήσει τους όρους του προγράμματος, κάτι που δεν έχει γίνει.

Τόσο η Ξαφά όσο και η Daly τονίζουν ότι ο Τσίπρας έχει θέσει τον εαυτό του σε μια σχεδόν αδύνατη θέση, προχωρώντας σε προεκλογικές υποσχέσεις που δεν ήταν συμβατές με τη διατήρηση της εμπιστοσύνης των δανειστών της χώρας.

Πρέπει να αλλάξει το πολιτικό πλαίσιο γρήγορα για να έχει μια ελπίδα να στρώσει τα οικονομικά της χώρας χωρίς να καταλήξει σε κεφαλαιακούς περιορισμούς, πληρωμή των δημοσίων υπαλλήλων με παράλληλο νόμισμα (IOUs) ή στάση πληρωμών έναντι των ξένων κυβερνήσεων και έξοδο από την ευρωζώνη, επισημαίνουν.

Ένα δημοψήφισμα που θα ρωτούσε τους Ελληνες εάν θέλουν να παραμείνουν στο ευρώ υπό την προϋπόθεση επίπονων οικονομικών μεταρρυθμίσεων, ή μια γρήγορη αλλαγή εταίρου στην συγκυβέρνηση προς πιο κεντρώες δυνάμεις που τάσσονται υπέρ των μεταρρυθμίσεων, ίσως είναι οι καλύτερές του επιλογές, ακόμη και εάν χρειαστεί να διασπαστεί ο ΣΥΡΙΖΑ.

Εν τω μεταξύ, οι επίσημοι δανειστές της χώρας είναι διχασμένοι μεταξύ της θέλησής τους να κρατήσουν την Ελλάδα στην ευρωζώνη για να αποφύγουν το προηγούμενο αποχώρησης χώρας μέλους, και των φόβων τους ότι εάν ο Τσίπρας καταφέρει να ανατρέψει τη λιτότητα και να διασφαλίσει ελάφρυνση χρέους, θα ενίσχυε πολιτικές δυνάμεις αντίστοιχης λογικής σε Ιρλανδία, Πορτογαλία και Ισπανία.

«Οπότε, θέλουν η Ελλάδα να ευημερήσει και να παραμείνει στο ευρώ ενώ την ίδια στιγμή, επιθυμούν η νέα κυβέρνηση να γίνει παράδειγμα προς αποφυγή για άλλα εκλογικά σώματα που φλερτάρουν με την ιδέα της επανάστασης απέναντι στη λιτότητα», υπογραμμίζει η Daly.