Γιατί... ξανανοίγει το ασφαλιστικό

Νέο κύκλο διαλόγου για το ασφαλιστικό προτίθεται να ανοίξει μετά το καλοκαίρι η κυβέρνηση προκειμένου να βρεθούν λύσεις για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα ενός συστήματος που όπως δείχνουν τα ταμειακά ελλείμματα που αντιμετωπίζει κάθε μήνα έχει εξαντλήσει τα όριά του.

Την έναρξη της συζήτησης για το ασφαλιστικό επανέλαβε χθες η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας παράλληλα με την πρόθεσή της να μην εφαρμόσει τη ρήτρα μηδενικού ελλείμματος. Στην πράξη, ο διάλογος έρχεται για να βρεθεί μια "νέου τύπου" λύση στο θέμα της βιωσιμότητας των ταμείων, κύριων και επικουρικών, η οποία επιδεινώνεται εξαιτίας πολιτικών επιλογών της παρούσας κυβέρνησης.

Πρόκειται για μια θέση που έχει ήδη κατατεθεί και στους εκπροσώπους των πιστωτών, καθώς η ηγεσία του υπουργείου Εργασίας πιστεύει ότι υπάρχει λύση που δεν οδηγεί σε μείωση συντάξεων και αυτή βρίσκεται στο Ταμείο Εθνικού Πλούτου και Κοινωνικής Ασφάλισης.

Η πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης, την οποία προετοιμάζει ο σύμβουλος του αντιπροέδρου σε αυτή Γιάννη Δραγασάκη, ομότιμος καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου, Σάββας Ρομπόλης, έχει ως στόχο τη δημιουργία κουμπαρά για τα ταμεία, που θα καλύπτει κάθε φορά τα ελλείμματα του συστήματος.

Οι βασικές πηγές χρηματοδότησης του υπό ίδρυση ταμείου θα είναι δύο έσοδα από την αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου και από την εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της χώρας και ενδεχομένως μελλοντικά από τους υδρογονάνθρακες, τμήμα των εσόδων που επιβάλλονται για φορολογικές και ασφαλιστικές παραβάσεις και μια σειρά άλλων πόρων, τους οποίους επεξεργάζεται αναλυτικά, ο κ. Ρομπόλης. Παράλληλα, διενεργούνται και νέες αναλογιστικές μελέτες.

Ο υπουργός Εργασίας Πάνος Σκουρλέτης, εχθές, κατά τη διάρκεια της συνέντευξης τύπου για το ΣΕΠΕ, έκανε λόγο για «μία ριζοσπαστική ασφαλιστική μεταρρύθμιση» επισημαίνοντας πως το φθινόπωρο θα είναι έτοιμη η πρόταση της κυβέρνησης για το ασφαλιστικό.

Κεντρική πτυχή του διαλόγου θα είναι η εξεύρεση... ζεστού χρήματος, καθώς η εισφοροδιαφυγή, η υψηλή ανεργία αλλά και μία σειρά άλλων παραγόντων οδήγησαν το σύστημα σε αιμορραγία. Είναι ενδεικτική η κατάσταση του ΕΤΕΑ, για το οποίο πλέον, αναζητιούνται λύσεις όπως η κάλυψη του ελλείμματος από τα χρέη των άλλων ταμείων και το ΑΚΑΓΕ, χωρίς όμως ακόμη να έχει βρεθεί οριστική λύση.

Ο φόβος ωθεί σε πρόωρες συνταξιοδοτήσεις

Υπό το βάρος των συζητήσεων για νέες αλλαγές, ειδικοί της κοινωνικής ασφάλισης εκφράζουν φόβους για νέο κύμα προώρων, και όχι μόνο, συνταξιοδοτήσεων. Είναι ενδεικτικό ότι σύμφωνα με στοιχεία που κατέθεσε χθες στη Βουλή ο αναπληρωτής υπουργός Κοινωνικής Ασφάλισης Δημήτρης Στρατούλης, πάνω από 800.000 ασφαλισμένοι έσπευσαν να συνταξιοδοτηθούν από το μεγαλύτερο ασφαλιστικό ταμείο της χώρας, το ΙΚΑ, τα τελευταία 6 χρόνια, με έτος αιχμής το 2010, κατά το οποίο συνταξιοδοτήθηκαν 167.665 άτομα.

Κατά μέσο όρο, τα τελευταία χρόνια συνταξιοδοτούνται ετησίως 134.000 ασφαλισμένοι. Όσες είναι περίπου και οι αιτήσεις συνταξιοδότησης σε αναμονή, που βρίσκονται κατατεθειμένες στο ΙΚΑ και το ΕΤΕΑΜ. Από τα στοιχεία προκύπτει ότι όταν η συζήτηση για ασφαλιστική μεταρρύθμιση βρίσκεται στο προσκήνιο, όπως συμβαίνει συνεχώς τα τελευταία χρόνια, με αιχμή το 2010 αλλά και το 2012, ο φόβος για δυσμενέστερους όρους συνταξιοδότησης ωθεί ολοένα και περισσότερος ασφαλισμένους στην έξοδο.

Προκύπτει βέβαια και η τεράστια ταλαιπωρία την οποία υφίστανται οι ασφαλισμένοι στην Αττική όπου ο χρόνος απονομής της σύνταξης μπορεί και να ξεπεράσει τα δύο χρόνια, σε περιπτώσεις διαδοχικής ασφάλισης, αλλά και η άρνηση των συνταξιούχων να λάβουν προσωρινή σύνταξη (αποδίδονται μόλις 30.000, ενώ εκκρεμούν 67.097 αιτήσεις για κύρια συνταξιοδότηση).

Αναλυτικά, ο αριθμός των υφιστάμενων εκκρεμοτήτων πανελλαδικά ανέρχεται σε 56.615 απλές - κύριες συντάξεις του ΙΚΑ (τον Μάρτιο του 2014 ήταν 63.075 και τον Οκτώβριο του 2014 ήταν 57.394). Οι εκκρεμότητες για συντάξεις διαδοχικής ασφάλισης ανέρχονται σε 10.472 και σε 66.220 για επικουρικές.

Σύμφωνα με τον αναπληρωτή υπουργό Κοινωνικής Ασφάλισης Δ. Στρατούλη, ο σημαντικά μειούμενος ρυθμός υποβολής νέων αιτήσεων αναμένεται να συμβάλει στη μείωση του χρόνου απονομής συντάξεων. Είναι ενδεικτικό ότι ενώ το α' τρίμηνο του 2012 είχαν κατατεθεί 13.915 αιτήσεις, το τρέχον έτος, οι αιτήσεις έχουν πέσει στο μισό (6.985).

Παράλληλα, ο αναπληρωτής υπουργός εκτιμά ότι θα υπάρξει σημαντική εκτόνωση του προβλήματος, με την ψηφιοποίηση της ασφαλιστικής ιστορίας των ασφαλισμένων του ΙΚΑ για τα έτη πριν από το 2002 (ο σχετικός διαγωνισμός βρίσκεται σε εξέλιξη).

Οι συνεχείς ασφαλιστικές παρεμβάσεις των τελευταίων ετών, αλλά και ο φόβος των ασφαλισμένων για κάθε φορά και σκληρότερες επικείμενες μεταρρυθμίσεις έχουν εκτινάξει τον αριθμό των συνταξιοδοτικών αιτήσεων τα τελευταία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 κατατέθηκαν συνολικά 131.269 αιτήσεις, το 2010 167.665 αιτήσεις, το 2011 144.331, το 2012 146.474 αιτήσεις, το 2013 109.621 και το 2014 κατατέθηκαν 103.352 αιτήσεις.