Μοοdy's: Η έκδοση IOU's δεν σημαίνει και Grexit

Η έξοδος της Ελλάδας από το ευρώ δεν θα είναι άμεση συνέπεια μιας χρεοκοπίας, εκτιμά σε έκθεση της η Μoody’s, στην οποία παρουσιάζει τα βήματα που μπορεί να οδηγήσουν στο παράλληλο νόμισμα.

Ο οίκος αξιολόγησης επισημαίνει πως από τότε που εκλέχτηκε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ, η πιθανότητα χρεοκοπίας έχει αυξηθεί, όπως και ο κίνδυνος να φύγει η χώρα από το ευρώ. Ενώ οι διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους εταίρους συνεχίζονται, η ρευστότητα έχει φτάσει σε οριακό σημείο.

Ωστόσο, σημειώνει η Moody’s, μια αθέτηση πληρωμής δεν θα οδηγήσει αυτόματα σε Grexit. Η απόφαση για έξοδος από το ευρώ θα είναι μια πολιτική πράξη.

«Η απόφαση αυτή μπορεί να αντανακλά μια συνειδητή, εξελισσόμενη πολιτική στρατηγική από πολιτικούς της μιας ή και των δύο πλευρών, που έχουν μια θετική άποψη για τα ευρύτερα και μακροπρόθεσμα οφέλη μιας ελληνικής εξόδου» σημειώνεται στην έκθεση. «Εναλλακτικά, μπορεί να αντανακλά την αποτυχία των φορέων άσκησης πολιτικής να φτάσουν σε συμφωνία, ακόμα και αν είναι προς το συμφέρον και των δύο πλευρών να το κάνουν» επισημαίνεται.

Μια καθοριστική παράμετρος θα είναι η δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να διατηρήσει ζωντανές τις τράπεζες και να συνεχίσει να χρηματοδοτεί της δραστηριότητες της, με μέσα τα οποία η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι άλλες αρχές της ευρωζώνης πιστεύουν ότι είναι συμβατά με τους κανονισμούς της νομισματικής ένωσης.

Οποιαδήποτε ενδεχόμενη απόφαση για ένα Grexit θα ληφθεί τελικά από πολιτικούς, καθώς η ΕΚΤ θέλει να αποφύγει τον ρόλο του καταλύτη σε μια διάσπαση της ευρωζώνης. Σε κάθε περίπτωση, θα παίξουν καταλυτικό ρόλο η προθυμία της κεντρικής τράπεζας να επιτρέψει την παροχή ρευστότητας στον ελληνικό τραπεζικό τομέα και οι δράσεις που θα είναι διατεθειμένη να λάβει για να επιτρέψει στην ελληνική κυβέρνηση να χρηματοδοτεί τις δραστηριότητες της, αλλά η ΕΚΤ δεν θα δράσει χωρίς τις έμμεσες ευλογίες των πολιτικών ηγετών της ευρωζώνης.

Μια νέα χρεοκοπία θα αντιμετωπιζόταν πολύ διαφορετικά

Οι αναλυτές της Moody’s υποστηρίζουν πως μια νέα χρεοκοπία θα αντιμετωπιζόταν πολύ διαφορετικά από την διπλή χρεοκοπία της Ελλάδας το 2012.

Και στις δύο περιπτώσεις, τον Μάρτιο και τον Δεκέμβριο του 2012, οι δράσεις της ελληνικής κυβέρνησης είχαν την στήριξη των εταίρων της στην ευρωζώνη.

Ωστόσο, οποιαδήποτε αθέτηση πληρωμών τους επόμενους μήνες - για παράδειγμα μια άρνηση της ελληνικής κυβέρνησης να πληρώσει έγκαιρα τους δανειστές και η απόδοση προτεραιότητας στην πληρωμή μισθών και συντάξεων – δεν αναμένεται να είναι το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές και να έχει την συγκατάθεση των άλλων κρατών μελών.

Κάτι τέτοιο κάνει πιο πιθανό το ενδεχόμενο μιας άτακτης χρεοκοπίας, η οποία θα οδηγούσε σε κλιμάκωση των πολιτικών εντάσεων.

Ωστόσο, μια χρεοκοπία δεν θα σήμαινε αυτόματα και μια έξοδο και από το ενιαίο νόμισμα.

Η έκδοση I0U’s για την χαλάρωση των πιέσεων στην ρευστότητα

Σύμφωνα με την Moody’s, η ελληνική κυβέρνηση θα λάμβανε την απόφαση να εγκαταλείψει το ευρώ και να εκδώσει δικό της νόμισμα μόνο αν ήταν αντιμέτωπη με εντελώς επώδυνες εναλλακτικές. Η αδυναμία της κυβέρνησης να χρηματοδοτήσει τις καθημερινές της δραστηριότητες θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια τέτοια απόφαση.

Αν δεν καταλήξει σε μια συμφωνία με τους δανειστές, σε κάποιο σημείο η Ελλάδα δεν θα είναι σε θέση να πληρώσει και τους πιστωτές και τους δημόσιους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους.

Όπως επισημαίνει η Moody’s, οι κυβερνήσεις μπορεί να αθετήσουν πληρωμές σε πιστωτές, αλλά δεν μπορούν να επιβιώσουν για πολύ χωρίς να λειτουργούν σε καθημερινή βάση. Κάτι τέτοιο θα ήταν πολιτικά μη αποδεκτό από τους ψηφοφόρους, στους οποίους λογοδοτεί η κυβέρνηση.

Στο σημείο εκείνο, η ελληνική κυβέρνηση θα έχει δύο επιλογές.

Η πρώτη είναι να αποκτήσει την δυνατότητα να τυπώνει το χρήμα που χρειάζεται για την κάλυψη των αναγκών της, μέσω μιας εξόδου και της έκδοσης νέου νομίσματος. Η δεύτερη είναι να καταφύγει στην έκδοση «υποσχετικών τίτλων» ή IOU’s, που μπορεί να αποδειχθούν το πρώτο βήμα προς την δημιουργία νέου νομίσματος.

Η Moody’s θεωρεί ότι από τις δύο επιλογές, η δεύτερη είναι η πιο πιθανή. Οι υποσχετικοί τίτλοι είναι ουσιαστικά ένα υποκατάστατο του νόμιμου χρήματος (legal tender), που στηρίζεται από την υπόσχεση της ελληνικής κυβέρνησης να πληρώσει κάποια στιγμή στο μέλλον. Η έκδοση τους θα είναι το αποτέλεσμα μιας πολιτικής απόφασης από την ελληνική κυβέρνηση να τηρήσει στο έπακρο τις υποχρεώσεις της στον επίσημο τομέα, αλλά να χρηματοδοτήσει και άλλες δαπάνες - όπως η πληρωμή μισθών και συντάξεων – μέσω έγγραφων βεβαιώσεων για πληρωμή στο μέλλον.

«Με άλλα λόγια θα δημιουργήσει μια εναλλακτική μορφή νομίσματος για να χρηματοδοτήσει τις εγχώριες πληρωμές» γράφει η Moody’s.

Όπως σημειώνει ο οίκος αξιολόγησης, οι υποσχετικοί τίτλοι έχουν χρησιμοποιηθεί σε πολλές περιπτώσεις. Ένα πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό της πολιτείας της Καλιφόρνια τον Ιούλιο του 2009. Τότε, τα IOU’s χρησιμοποιήθηκαν για να αντιμετωπιστεί μια προσωρινή κρίση ρευστότητας και εξαργυρώθηκαν σε δολάρια κάποιους μήνες αργότερα.

Σύμφωνα με την Moody’s, η έκδοση των IOU’s δεν θα σημαίνει αναγκαστικά μια τυπική έξοδο από το ενιαίο νόμισμα, αν χρησιμοποιηθούν προσωρινά. Ωστόσο, η έκδοση τους μπορεί να επιδεινώσει την οικονομική και δημοσιονομική αποδιάρθρωση - αυξάνοντας τελικά την πιθανότητα εξόδου – και την ίδια ώρα ανοίγοντας τον δρόμο προς αυτήν με την δημιουργία του πλαισίου ενός παράλληλου νομίσματος.

Κεφαλαιακοί έλεγχοι

Aν η ελληνική κυβέρνηση ανάγκαζε τις τράπεζες να αποδεχτούν τα IOU’s σε απόλυτη ισοτιμία με το ευρώ, θα πυροδοτούσε πιθανότατα μια μαζική καταθέσεων, κάτι που θα έκανε επιτακτική την επιβολή κεφαλαιακών ελέγχων.

Κατά την Moody’s, oι κεφαλαιακοί έλεγχοι δεν θα οδηγούσαν αναγκαστικά σε Grexit. Χρησιμοποιήθηκαν αποτελεσματικά στην Κύπρο το 2013 για να περιορίσουν τις πιέσεις στον τραπεζικό τομέα. Αλλά η απαγόρευση της ελεύθερης ανάληψης ευρώ στην Ελλάδα και της μεταφοράς τους σε άλλα σημεία της ευρωζώνης, θα αντανακλούσε μεγαλύτερο κίνδυνο εξόδου.

Επιπλέον, η δημιουργία ενός de facto παράλληλου νομίσματος, θα βοηθούσε να ξεπεραστεί ένα από τα βασικά εμπόδια σε ένα Grexit- τα logistics της εισαγωγής ενός νέου νομίσματος. Η υποτίμηση των υποσχετικών τίτλων έναντι του ευρώ θα είναι ένας από τους τρόπους για την επίτευξη εσωτερικής υποτίμησης, στηρίζοντας δυνητικά μια έξοδο από το ενιαίο νόμισμα.

Αλλά, αν η κυβέρνηση κατάφερνε να έρθει σε μια συμφωνία με τους Ευρωπαίους για μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, θα ήταν σε θέση να αποπληρώσει τους υποσχετικούς τίτλους σε απόλυτη ισοτιμία με το ευρώ.

Επί της αρχής, η ελληνική κυβέρνηση θα μπορούσε να επιβιώσει για κάποιο σημαντικό διάστημα, αν της επιτρεπόταν να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητες της μέσω της έκδοσης εντόκων, που θα μπορούσαν να πουληθούν στις ελληνικές τράπεζες. Ωστόσο, αντιμετωπίζει δύο περιορισμούς. Το όριο των 15 δισ. ευρώ το χρόνο και την απαγόρευση της ΕΚΤ στις ελληνικές τράπεζες να αυξήσουν την ποσότητα των εντόκων που έχουν στην κατοχή τους.