ΤτΕ: Προβληματικά 2 στα 5 δάνεια για τις τράπεζες

Το «βουνό» των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (Non-Performing Exposures – NPEs) παραμένει το βασικό πρόβλημα στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, και θα αποτελέσει τροχοπέδη για την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη, στην περίπτωση που υπογραφεί συμφωνία μεταξύ κυβέρνησης και εταίρων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, δύο στα πέντε δάνεια εμφανίζουν, πλέον, είτε καθυστέρηση μεγαλύτερη των 90 ημερών, είτε είναι, μεν, τυπικά ενήμερα, αλλά υπάρχουν ενδείξεις ότι ο οφειλέτης ενδέχεται να μην εκπληρώσει πλήρως τις δανειακές του υποχρεώσεις, χωρίς ρευστοποίηση των σχετιζόμενων εξασφαλίσεων (απομειούμενα δάνεια).

Οι δύο παραπάνω κατηγορίες, δηλαδή τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) και όσα κρίνεται ότι δεν μπορούν να εξοφληθούν, συναποτελούν τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα (NPEs), τα οποία ανήλθαν τον Δεκέμβριο του 2014 (πρώτη φορά που καταμετρήθηκαν) στο 39,9%, για να φθάσουν στο α' τρίµηνο του 2015 στο 40,8% επί του συνόλου των χορηγήσεων. Το ύψος τους, δηλαδή, ξεπερνά τα 100 δισ. ευρώ (σ.σ. περίπου 108 δις ευρώ).

Από τα παραπάνω δάνεια περίπου τα μισά έχουν, ήδη καταγγελθεί από τις τράπεζες, με αποτέλεσμα να είναι πλέον απαιτητό το σύνολο του δανείου. Για το 59%, όμως, του αριθμού των δανείων που καταγγέλθηκαν (σ.σ αντιστοιχεί στο 23% των δανειακών υπολοίπων) οι τράπεζες δεν έχουν προχωρήσει σε περαιτέρω ενέργειες. Το µεγαλύτερο µέρος των υποθέσεων βρίσκεται στο στάδιο της διαγνωστικής διαδικασίας και της αναγκαστικής εκτέλεσης.

Ένα στα τέσσερα δάνεια ανήκει στην κατηγορία όσων δεν θεωρείται πιθανή η εξόφλησή τους ("unlikely to pay"), ενώ το 7% από όσα δεν έχουν καταγγελθεί βρίσκεται σε καθυστέρηση για περίοδο τουλάχιστον τριών ετών!!

Από τις επιµέρους κατηγορίες δανείων, το υψηλότερο ποσοστό µη εξυπηρετούµενων ανοιγµάτων καταγράφεται στα καταναλωτικά δάνεια (51,3%) και ακολουθούν τα επιχειρηµατικά (39,8%) και τα στεγαστικά (35,6%).
Επισηµαίνεται ότι στην κατηγορία των επιχειρηµατικών δανείων υψηλότερο ποσοστό µη εξυπηρετούµενων ανοιγµάτων καταγράφεται στην υποκατηγορία των δανείων προς Ελεύθερους Επαγγελµατίες και Πολύ Μικρές Επιχειρήσεις (63%) και των δανείων προς Μικρές και Μεσαίες Επιχειρήσεις (54%)

Οι κλάδοι που εμφανίζουν τα υψηλότερα ποσοστά μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων είναι το Εμπόριο (54% των δανείων του κλάδου), οι Κατασκευές (49%) και η Βιομηχανία 47,8% (σ.σ πρωταγωνιστεί η Κλωστοϋφαντουργία με 71%).

Το 70% των ρυθμισμένων δανείων εμφανίζει πρόβλημα

Τα δάνεια που έχουν τεθεί σε καθεστώς ρύθµισης ("forborne exposures"), τουλάχιστον μία φορά, αποτελούν το 13,3% του συνόλου των δανείων. Από αυτά περίπου το 70% συµπεριλαµβάνεται στα µη εξυπηρετούµενα ανοίγµατα είτε γιατί έχουν εµφανίσει πάλι καθυστέρηση είτε γιατί εκτιμάται ως μη πιθανή η εξόφλησή τους.

Ως ένας από τους λόγους αποτυχίας των ρυθμίσεων είναι το γεγονός ότι στο 55% των περιπτώσεων εφαρμόστηκαν λύσεις βραχυπρόθεσµου χαρακτήρα (π.χ. κεφαλαιοποίηση ληξιπρόθεσµων οφειλών). Αντίθετα λύσεις µακροπρόθεσµου χαρακτήρα υιοθετήθηκαν μόλις για το 20% των ρυθμίσεων και διευθετήθηκε οριστικά το 25% των περιπτώσεων.

Πάντως, το ποσοστό κάλυψης των δανείων σε καθυστέρηση από συσσωρευµένες προβλέψεις αυξήθηκε σηµαντικά (2014: 55,8%, 2013: 49,3%), ενώ το ποσοστό κάλυψης των µη εξυπηρετούµενων ανοιγµάτων διαµορφώθηκε στο 44%.

Πολύ ορθά, σύμφωνα με την ΤτΕ, οι τράπεζες ακολούθησαν συντηρητική πολιτική προβλέψεων για τον πιστωτικό κίνδυνο, µε αποτέλεσµα οι συσσωρευµένες προβλέψεις τους να ανέλθουν το ∆εκέµβριο του 2014 σε ικανοποιητικό επίπεδο σύµφωνα και µε τα αποτελέσµατα της Άσκησης Αξιολόγησης της Ποιότητας Χαρτοφυλακίου που διενεργήθηκε το καλοκαίρι του 2014 στο πλαίσιο της Συνολικής Αξιολόγησης.

Ιδιαίτερα θετική εξέλιξη χαρακτηρίζει η ΤτΕ τον πενταπλασιασµό των διαγραφών δανείων (1,98 δισ ευρώ το 2014, 0, 363 δισ ευρώ το 2013), καθώς συµβάλει στη σταδιακή εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου. Οι διαγραφές δανείων επικεντρώθηκαν στην επιχειρηµατική και την καταναλωτική πίστη.

Σύµφωνα µε τα στοιχεία του πρώτου τριµήνου του 2015, παρά την αυξηµένη αβεβαιότητα, η κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών παρέµεινε σε ικανοποιητικό επίπεδο. Ο ∆είκτης Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών, σε ενοποιηµένη βάση, ανήλθε σε 12,5%, περίπου όσο και το µέσο επίπεδο των ευρωπαϊκών τραπεζών, και ο ∆είκτης Κεφαλαιακής Επάρκειας διαµορφώθηκε σε 12,7%.

Τροχοπέδη για την ανάπτυξη τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα

Η αποτελεσµατικότητα που θα επιδείξει το τραπεζικό σύστημα στην αντιµετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων θα κρίνει, σύμφωνα με την ΤτΕ, κατά πόσον θα υπάρξει πραγµατική αναζωογόνηση της πιστοδοτικής συµπεριφοράς των ελληνικών τραπεζών και επομένως το κατά πόσο θα συμβάλουν στην προσπάθεια ανάκαμψης της οικονομίας.

Σημειώνει δε ότι το «βουνό» των μη εξυπηρετούμενων δανείων έχει ως συνέπεια, µεταξύ άλλων, την καταγραφόµενη διεύρυνση του περιθωρίου διαµεσολάβησης στο ελληνικό τραπεζικό σύστηµα.

Οι λύσεις για ενεργητικότερη διαχείριση

Η εφαρµογή των διατάξεων του Κώδικα ∆εοντολογίας, η πιο έντονη δραστηριοποίηση των τραπεζών στην επιλογή βιώσιµων λύσεων για τους δανειολήπτες, η ενδεχόµενη ελάφρυνση δανειοληπτών που βρίσκονται σε πραγµατική αδυναµία εκπλήρωσης των υποχρεώσεών τους και η αποφυγή δηµιουργίας κινήτρων για αθέτηση οφειλών στους δανειολήπτες θα πρέπει να αποτελούν βασικούς άξονες ενεργητικότερης διαχείρισης.

Παράλληλα απαιτούνται αλλαγές στο θεσµικό πλαίσιο, όπως για παράδειγµα στο (προ)πτωχευτικό δίκαιο, τον Κώδικα Πολιτικής ∆ικονοµίας και τον εξωδικαστικό συµβιβασµό, προκειµένου να υποβοηθηθεί η προσπάθεια των τραπεζών για την καλύτερη διαχείριση των δανείων σε καθυστέρηση.