Ετσι διοικούνται αποδοτικά οι ΔΕΚΟ

Οι θεσμοί ζητούν την εφαρμογή του κειμένου αρχών που είχε εκδώσει το 2005 ο ΟΟΣΑ για τη διαχείριση των κρατικών εταιρειών με το επιχείρημα πως η εφαρμογή τους καθιστά τις ΔΕΚΟ περισσότερο αποδοτικές, αυξάνει την αξία τους με αποτέλεσμα να είναι περισσότερο ελκυστικές σε υποψήφιους επενδυτές κατά τη διάρκεια διαγωνισμών ιδιωτικοποίησης.

Αρκετές από τις συγκεκριμένες αρχές εφαρμόζονται, μερικώς, σήμερα στην περίπτωση των ελληνικών ΔΕΚΟ, όπως η συμμετοχή εκπροσώπων της μειοψηφίας στο διοικητικό συμβούλιο. Όμως, αρκετές άλλες παραμένουν ζητούμενο.

Οι οδηγίες του ΟΟΣΑ για την καλύτερη διαχείριση των κρατικών επιχειρήσεων είχαν δομηθεί πάνω σε έξι πυλώνες:

Πρώτον, στην εφαρμογή ενός λειτουργικού θεσμικού πλαισίου για τις ΔΕΚΟ, δεύτερον στους κανόνες που διέπουν την παρουσία του δημοσίου ως ιδιοκτήτη μιας εταιρείας, τρίτον στην ανάγκη ίσης μεταχείρισης των μετόχων μιας ΔΕΚΟ, τέταρτον στις σχέσεις με τους άλλους stakeholders (εργαζόμενοι, προμηθευτές, κλπ), πέμπτον στη διαφάνεια και έκτον στις ευθύνες των διοικητικών συμβουλίων των κρατικών επιχειρήσεων.

Όπως έχει αποδειχθεί και στην περίπτωση του ελληνικού προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, τα εμπόδια για την πώληση μιας ΔΕΚΟ, και μάλιστα με ικανοποιητικό τίμημα, είναι τεράστια. Στην περίπτωση της χώρας μας, οι κρατικές εταιρείες κουβαλούν αμαρτίες του παρελθόντος (από «παράνομη κρατική βοήθεια» εκατοντάδων εκατομμυρίων μέχρι δάνεια και προνομιακές συμβάσεις εργασίας) που εμποδίζουν την πώληση πλειοψηφικού ή μειοψηφικού μεριδίου.

Στην περίπτωση της ΛΑΡΚΟ, για παράδειγμα, το σχέδιο ματαιώθηκε εν μέσω κυκεώνα δικαστικών προσφυγών, απαιτήσεων για επιστροφή «παράνομης κρατικής βοήθειας» από την Ε.Ε., περιβαλλοντικών προβλημάτων, πιέσεων από τοπικούς παράγοντες κλπ. Στην περίπτωση της Εγνατίας Οδού χρειάστηκαν χρόνια για να βρεθεί συμφωνία με τις τράπεζες για τον δανεισμό, χρόνια για να εκδοθούν οι αποφάσεις για τους σταθμούς διοδίων, με τη σημερινή κυβέρνηση να δηλώνει πως θα παγώσει κάθε διαδικασία παραχώρησης του οδικού άξονα. Τώρα συμφωνεί να «αναστήσει» το διαγωνισμό.

Οι αναλυτές του ΟΟΣΑ υποστηρίζουν πως η εταιρική διακυβέρνηση σε μια ΔΕΚΟ είναι περισσότερο πολύπλοκη καθώς εμπλέκεται πλήθος παραγόντων, από το διοικητικό συμβούλιο, τα υπουργεία, την κυβέρνηση, κ.ά., χωρίς σαφείς και προκαθορισμένες αρχές. Ο οδηγός του διεθνούς οργανισμού έχει ως στόχο να αναδείξει τις καλύτερες πρακτικές διακυβέρνησης μέσα σε ένα πλαίσιο συγκεκριμένων αρχών.

Μεταξύ των δεκάδων κανόνων που καταγράφονται στον κατάλογο του ΟΟΣΑ περιλαμβάνονται:

* Ο σαφής διαχωρισμός ανάμεσα στην κρατική ιδιοκτησία μιας επιχείρησης και στους κανόνες που διέπουν τη λειτουργία της αγοράς όπου δραστηριοποιείται ώστε να μην έχει ανταγωνιστικό πλεονέκτημα έναντι ιδιωτικών επιχειρήσεων.

* Να μην υπάρχει ειδική μεταχείριση κρατικών επιχειρήσεων και να είναι ίσες απέναντι στο νόμο ώστε οι ενδιαφερόμενοι (stakeholders) να μπορούν να προσφύγουν στην περίπτωση που θεωρούν πως παραβιάζονται τα δικαιώματά τους.

*Ο σεβασμός της ανεξαρτησίας των διοικητικών συμβουλίων των ΔΕΚΟ από το δημόσιο (άγνωστη κατάσταση στην περίπτωση της Ελλάδας…).

* Η μη εμπλοκή της κυβέρνησης στην καθημερινή λειτουργία μιας κρατικής εταιρείας και η εφαρμογή κανόνων διαφάνειας ώστε να ενημερώνονται οι πολίτες για τη λειτουργία της ΔΕΚΟ.

* Η ανάπτυξη κώδικα ηθικής που διέπει τη λειτουργία των διοικήσεων κρατικών εταιρειών.

*Η δημοσιοποίηση μιας ενιαίας ετήσιας έκθεσης από το δημόσιο με αναλυτικά στοιχεία για τη λειτουργία των ΔΕΚΟ.

*Η ετήσια αξιολόγηση της απόδοσης των διοικητικών συμβουλίων μιας κρατικής εταιρείας.