EY: Καταστροφή για την οικονομία η επιστροφή στη δραχμή

Επ αόριστον κλείσιμο τραπεζών, δέσμευση καταθέσεων και θυρίδων, κάθετη μείωση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ, εκτίναξη πληθωρισμού, ανεργίας και φτώχειας και διατήρηση της λιτότητας για αρκετά χρόνια περιλαμβάνει το ενδεχόμενο συντεταγμένης εξόδου από το ευρώ για την Ελλάδα.

Σύμφωνα με μελέτη που εκπόνησε η Ernst and Young (ΕΥ) σε συνεργασία με την Oxford Economics το σενάριο του συντεταγμένου Grexit όχι μόνο δεν αποτελεί λύση για τα προβλήματα της ελληνικής οικονομίας αλλά θα προκαλέσει νέα πτώση του ΑΕΠ κατά 15% με 20% μέσα στα επόμενα τρία χρόνια από την στιγμή που θα αποφασισθεί.

Η μελέτη διενεργήθηκε στο διάστημα αρχές Μαρτίου με τέλος Μαίου κατόπιν σχετικών αιτημάτων από ξένους επενδυτές και ελληνικές επιχειρήσεις. Σκοπός της ήταν η ουσιαστική και αντικειμενική ενημέρωση επιχειρήσεων ή υποψηφίων επενδυτών σχετικά με τις επιπτώσεις ενδεχόμενης εξόδου της χώρας από την ευρωζώνη.

Σύμφωνα, δε, με τον διευθύνοντα σύμβουλο της EY κ. Π. Παπάζογλου αποφασίστηκε να δημοσιοποιηθεί για λόγους διάχυσης της ενημέρωσης καθώς το δίλημμα ευρώ ή δραχμή συνεχίζει να αποτελεί αντικείμενο συζήτησης στην ελληνική κοινωνία.

Η μελέτη δεν αναλύει καθόλου το ακραίο σενάριο της άτακτης εγκατάλειψης του κοινού νομίσματος με παράλληλη καταγγελία των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας.

Κάτι τέτοιο θα σήμαινε ότι ανοίγουν οι πύλες της κολάσεως όπως χαρακτηριστικά ανέφερε ο κ. Παπάζογλου τονίζοντας ότι είναι αδύνατον να αποτιμηθούν οι συνέπειες και το κόστος ενός τέτοιου σεναρίου καθώς θα οδηγούσε σε δραματική μείωση του ΑΕΠ, παρατεταμένη αστάθεια και αβεβαιότητα και έξοδο από τη Συνθήκη Σένγκεν και την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Αντιθέτως, η μελέτη βασίζεται στο σενάριο συντεταγμένης εξόδου από την ευρωζώνη μετά από διαπραγμάτευση με τους εταίρους και δανειστές της χώρας. Στο πλαίσιο αυτό λαμβάνει ως δεδομένο ένα κούρεμα του χρέους κατά 50% σε επίπεδο ονομαστικής αξίας, χωρίς όμως άλλη βοήθεια από την Ευρωζώνη για τη μετάβαση. Προϋποθέτει επίσης την παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Το πρώτο συμπέρασμα της μελέτης είναι ότι το Grexit θα προκαλούσε τεράστιο οικονομικό κόστος, ενώ η χώρα θα βρισκόταν μετά από πολλές δεκαετίες γεωπολιτικά, στρατηγικά και οικονομικά απομονωμένη.

Αναγκαστικός εσωτερικός δανεισμός με δέσμευση καταθέσεων

Με την έκδοση του νέου νομίσματος θα έκλειναν απευθείας οι τράπεζες (τραπεζική αργία) για πολλές εβδομάδες και είναι αρκετά πιθανόν μέρος των καταθέσεων αλλά και των χρημάτων στις θυρίδες να δεσμευόταν από το Δημόσιο με τη μορφή αναγκαστικού δανεισμού (σ.σ ως αντάλλαγμα θα δινόταν κρατικά ομόλογα) προκειμένου να δημιουργηθούν συναλλακτικά διαθέσιμα.

Η επίσημη ισοτιμία του νέου εθνικού νομίσματος έναντι του ευρώ θα καθοριζόταν, στο αισιόδοξο πάντα σενάριο της συντεταγμένης εξόδου, σε συνεργασία με τους εταίρους αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα ακολουθούσε δραματική υποτίμησή του κατά 50%, χωρίς, μάλιστα, να συνυπολογισθούν οι πιθανές κερδοσκοπικές πιέσεις τόσο στο νέο νόμισμα όσο και στα ενδιάμεσα χρηματοπιστωτικά μέσα ( IOUs).

Υποτίμηση του νομίσματος κατά τουλάχιστον 30%

Στο πιο θετικό σενάριο, και με την προϋπόθεση ότι θα υπάρξει περιορισμένη πολιτική, κοινωνική και οικονομική αστάθεια, η συναλλαγματική ισοτιμία μετά την αρχική δραστική υποτίμηση, θα μπορούσε να σταθεροποιηθεί κοντά στο -30%.

Όμως, αξίζει να σημειωθεί ότι, εάν η Πολιτεία δεν καταφέρει να αντιμετωπίσει τις αρχικές αντιδράσεις των αγορών και εφαρμόσει πολιτική νομισματικής χαλάρωσης με αυξητικές πληθωριστικές πιέσεις, η υποτίμηση μπορεί να υπερβεί κατά πολύ το 50%. Σε αυτήν την περίπτωση, η επίτευξη ισορροπίας δεν θα ήταν δυνατή για αρκετά χρόνια, με τις επιπτώσεις στο ΑΕΠ να είναι βαθύτερες και αισθητές σε βάθος χρόνου.

Μείωση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 15% με 20%

Η συρρίκνωση της οικονομικής δραστηριότητας θα είναι δραματική, ενώ οι απώλειες της αγοραστικής δύναμης δεν αναμένεται να αντιστραφούν γρήγορα.

Κατά τους πρώτους 18 μήνες μετά την έξοδο, η κατάρρευση της εγχώριας ζήτησης ενδέχεται να ξεπεράσει το 25% και η σωρευτική μείωση του πραγματικού ΑΕΠ θα κινηθεί μεταξύ 15% με 20%. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ελληνική οικονομία συρρικνώθηκε τα τελευταία έξι έτη κατά 25%, που σημαίνει ότι σωρευτικά η πτώση της οικονομικής δραστηριότητας θα φτάσει στο 50% των μεγεθών προ κρίσης.

Αβέβαιη η αύξηση των εξαγωγών

Στη συνέχεια, και υπό την προϋπόθεση βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της αύξησης των εξαγωγών, το ΑΕΠ θα μπορούσε να αρχίσει να ανεβαίνει και πάλι θα απαιτηθούν όμως τουλάχιστον τρία χρόνια.

Επιπρόσθετα κρίνεται ως εξαιρετικά αβέβαιο αν η βελτίωση αυτή θα μπορούσε να διατηρηθεί μεσομακροπρόθεσμα, δεδομένων των δομικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας, και της περιορισμένης εξαγωγικής της βάσης.

Στοιχεία σχετικά με τις εξαγωγικές επιδόσεις που ακολούθησαν προηγούμενες υποτιμήσεις επιβεβαιώνουν αυτήν τη διαπίστωση, καθώς μετά την αρχική ώθηση ακολούθησε απότομη πτώση του ρυθμού αύξησης των εξαγωγών σε λιγότερο από ένα χρόνο.

Επιπλέον σχεδόν στο σύνολό τους οι εξαγωγικές δραστηριότητες της Ελλάδας βασίζονται σε εισαγόμενα υλικά παραγωγής, το κόστος των οποίων θα εκτοξευθεί λόγω της υποτίμησης μειώνοντας σημαντικά το όποιο όφελος ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας.

Τέλος για δραστηριότητες όπως ο τουρισμός, η αύξηση της ανταγωνιστικότητας δεν προκύπτει μόνο από τη μείωση του κόστους αλλά κυρίως από το προφίλ του τουριστικού προϊόντος. Οι δραματικές συνθήκες σε κοινωνικό επίπεδο, όπως η πιθανή αύξηση της εγκληματικότητας, είναι σίγουρο πως θα συμβάλουν αρνητικά στην πορεία του κλάδου.

Πάνω από 130% του ΑΕΠ το χρέος ακόμη και μετά το κούρεμα

Ακόμα και στο πιο ιδεατό σενάριο μιας συμφωνίας για σημαντική μείωση του χρέους σε ποσοστό 50%, η αδυναμία μετατροπής του χρέους στο νέο νόμισμα, σε συνδυασμό με τη σημαντική υποτίμηση, θα διατηρήσει το λόγο του χρέους ως ποσοστού του ΑΕΠ πάνω από το 130%. Το υψηλό χρέος (και η ανάγκη εξυπηρέτησής του) θα λειτουργήσει ως περιοριστικός παράγοντας για τη δημοσιονομική πολιτική.

Σε περίπτωση που υιοθετηθεί μια επεκτατική δημοσιονομική πολιτική, οι επιπτώσεις σε άλλα μέτωπα θα οδηγήσουν γρήγορα στην ανατροπή της, καθώς θα έπρεπε να υπάρξει νομισματική χρηματοδότηση που θα οδηγούσε σε ανεξέλεγκτη πληθωριστική δυναμική, με αυξημένες πιέσεις για περαιτέρω υποτίμηση και πιστωτική συρρίκνωση.

Έκρηξη πληθωρισμού

Η υποτίμηση θα οδηγήσει άμεσα σε υψηλό πληθωρισμό, καθώς οι τιμές των εισαγόμενων και των εμπορεύσιμων αγαθών θα αυξηθούν απότομα. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της μελέτης, ο πληθωρισμός ενδέχεται να φθάσει, στο πιο αισιόδοξο σενάριο, τουλάχιστον το 10%.

Η σταδιακή αποκλιμάκωσή του θα κριθεί από τις πολιτικές που θα ακολουθηθούν, καθώς η όποια νομισματική χαλάρωση θα οδηγήσει σε σπιράλ πληθωρισμού και υποτίμησης με σχεδόν σίγουρο αποτέλεσμα τον υπερπληθωρισμό, περίπτωση όπου δεν θα ήταν παράλογο να ξεπεράσει ακόμα και το 30%.

Εκτόξευση της ανεργίας σε επίπεδα άνω του 30%

Το Grexit θα εκτοξεύσει την ανεργία (συμπεριλαμβανομένης της ανεργίας των νέων) βραχυπρόθεσμα άνω του 30%, ενώ σήμερα η ανεργία θα μπορούσε αργά αλλά σταθερά να μειώνεται, ειδικά εάν υπάρξουν άμεσα στοχευμένες δράσεις της Πολιτείας και της ΕΕ για τη στήριξη της ανάπτυξης, συμπεριλαμβανομένων και των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Είναι σημαντικό, επίσης, να τονίσουμε ότι οι εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών θα καταρρεύσουν ως αποτέλεσμα της δραματικής αύξησης του κόστους μετά την υποτίμηση, οδηγώντας σε ελλείψεις για μια σειρά από βασικά αγαθά και προϊόντα. Για τους καταναλωτές και τα νοικοκυριά οι επιπτώσεις από τις ελλείψεις θα είναι σημαντικές.

Δελτίο για φάρμακα, καύσιμα και βασικά προιόντα διατροφής

Για ορισμένα βασικά αγαθά και προϊόντα όπως η βενζίνη και το πετρέλαιο, το φυσικό αέριο, τα φάρμακα και άλλα φαρμακευτικά προϊόντα, καθώς και ορισμένα προϊόντα διατροφής, δε θα ήταν παράλογο να υποθέσουμε ότι θα χρειασθεί η εισαγωγή δελτίου. Για τα υπόλοιπα, συμπεριλαμβανομένων των προϊόντων υψηλής τεχνολογίας και ένδυσης, θα υπάρξουν τεράστιες ελλείψεις στην αγορά

Κάθετη πτώση του κατά κεφαλήν ΑΕΠ

Οι πραγματικοί μισθοί θα μειωθούν, οδηγώντας σε μεγάλη συμπίεση του πραγματικού διαθέσιμου εισοδήματος, ειδικά για τα νοικοκυριά με σταθερά εισοδήματα, όπως οι συνταξιούχοι, οι νέοι, καθώς και οι χαμηλά αμειβόμενοι μισθωτοί. Σύμφωνα με τη μελέτη το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό προϊόν θα έπεφτε στις 11 χιλ ευρώ από 17 χιλ ευρώ το 2014.

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι σκληρότερα πλήττονται τα νοικοκυριά με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, με άμεσο αντίκτυπο στη φτώχεια και την αύξηση της ανισότητας. Στην Αργεντινή το 2001, υπήρξε δραματική αύξηση της φτώχειας, ενώ βάσει στοιχείων προκύπτει ότι μέχρι το 2002, το ποσοστό του πληθυσμού που ζούσε κάτω από το όριο της φτώχειας έφτασε το 53%.

Μείωση των επενδύσεων κατά 30%

Οι επενδύσεις αναμένεται να μειωθούν κατά 30% κατά τα δύο πρώτα χρόνια και όποιες προοπτικές αύξησης δεν προβλέπεται να υπάρξουν νωρίτερα από το πέρας του τρίτου χρόνου.

Σχολιάζοντας τα ευρήματα της μελέτης, ο Πάνος Παπάζογλου καταλήγει: «Η έξοδος της Ελλάδας από την Ευρωζώνη δεν αποτελεί απλό ή γρήγορο τρόπο επίλυσης των οικονομικών προβλημάτων της χώρας. Αν η Ελλάδα δεν κατορθώσει να δημιουργήσει έναν ισχυρό εξαγωγικό τομέα με δύσκολες και στοχευμένες διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, οποιαδήποτε προσπάθεια βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας μέσω της υιοθέτησης ενός νέου νομίσματος, δε θα έχει διατηρήσιμα ή και διαχειρίσιμα αποτελέσματα. Αντιθέτως, ακόμη και στην περίπτωση μιας συντεταγμένης εξόδου από το ευρώ, οι επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία και κοινωνία θα είναι ιδιαίτερα επώδυνες».

Με τη μελέτη αυτή, η ΕΥ πιστεύει ότι συμβάλλει στην απαραίτητη ενημέρωση αναφορικά με τις επιπτώσεις μιας εξόδου της χώρας από τη ζώνη του ευρώ, ενώ όπως διευκρίνισε ο κ. Π. Παπάζογλου η μελέτη δεν κοινοποιήθηκε στην κυβέρνηση την κρίσιμη περίοδο πριν ή μετά το δημοψήφισμα.