Κατσάμπας: Το παρασκήνιο πίσω από την πληρωμή του ΔΝΤ το Μάιο

Το δραματικό παρασκήνιο πίσω από την πληρωμή της δόσης του ΔΝΤ στις 12 Μαϊου περιγράφει στο προσωπικό του blog ο πρώην εκπρόσωπος της χώρας στο ΔΝΤ Θάνος Κατσάμπας. 

Στο blog, ο κ. Κατσάμπας εκτιμά ότι αν δεν υπάρξουν δραματικές αλλαγές στις αποφάσεις των πολιτικών δεν θα αλλάξει κάτι, υπογραμμίζει ο πρώην εκπρόσωπος της χώρας στο ΔΝΤ.

Οι περισσότερες πλευτές της ελληνικής κρίσης την τελευταία πενταετία έχουν παρουσιαστεί λανθασμένα στους Ελληνες πολίτες ως θέμα πολιτικής επιλογής (Αριστερά έναντι Δεξιάς) ενώ στην πραγματικότητα τα επιχειρήματα αυτά υποδηλώνουν άγνοια για τις θεμελιώδεις οικονομικές σχέσεις. 

Οι αναλύσεις απ τους περισσότερους αντιμνημονιακούς σχολιαστές βασίζονται σε αξιωματικές θέσεις που αγνούν τη ρίζα των ελληνικών προβλημάτων και υποτιμούν τους σημαντικούς περιορισμούς με τους οποίους έρχεται αντιμέτωπη η ελληνική κυβέρνηση μετά την απώλεια της πρόσβασης στις αγορές. 

Ο κ. Κατσάμπας υπογραμμίζει ότι χρειάζεται μια κυβέρνηση συνασπισμού που θα συμπεριλαμβάνει διεθνώς αναγνωρισμένους ειδικούς στη μακροοικονομική σταθεροποίηση και τις διαρθρωτικές αλλαγές. 

Επίσης, χρειάζεται μια κυβέρνηση που θα έχει την έγκριση από το κοινοβούλιο να περνά νόμους όνο με διευρυμένη κοινοβουλευτική εποπτεία έως το τέλος του μνημονίου. Μια τέτοια στρατηγική είναι απαραίτητη για να μείνει η Ελλάδα στην ευρωζώνη και οι επικείμενες εκλογές είναι η τελευταία ελπίδα για την υλοποίηση μιας τέτοιας στρατηγικής. 

Η πληρωμή της δόσης του ΔΝΤ την 12/5/2015: Το αληθινό παρασκήνιο

Τη Τρίτη, 12 Μαΐου 2015, η Ελλάδα όφειλε να αποπληρώσει 750 εκατομμύρια ευρώ στο ΔΝΤ από το πρώτο δάνειο στήριξης. Η κυβέρνηση αντιμετώπιζε το δίλημμα να αποπληρώσει το Ταμείο και να καθυστερήσει τη πληρωμή μισθών και συντάξεων του δημοσίου, ή το αντίστροφο.

Δεν υπήρχαν αρκετά χρήματα στον κεντρικό λογαριασμό της Τράπεζας της Ελλάδος για την εμπρόθεσμη εκπλήρωση και των δύο υποχρεώσεων. 

Την Πέμπτη το βράδυ, 7 Μαΐου, είχε πραγματοποιηθεί σύσκεψη στο γραφείο του Διοικητή της ΤτΕ Γιάννη Στουρνάρα με τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης κ. Γιάννη Δραγασάκη και τον τότε υφυπουργό Εξωτερικών με αρμοδιότητα οικονομικά θέματα και μετέπειτα υπουργό Οικονομικών κ. Ευκλείδη Τσακαλώτο. Ο λόγος της σύσκεψης ήταν να εξασφαλιστούν τα περίπου 750 εκατομμύρια ευρώ που απαιτούνταν προκειμένου να πληρωθεί την επόμενη Τρίτη η δόση προς το Ταμείο.

Αργά το βράδυ της ίδιας ημέρας ο κ. Στουρνάρας μου ζήτησε να επικοινωνήσω μαζί του. Στην τηλεφωνική επικοινωνία που επακολούθησε ο Διοικητής μου περιέγραψε συνοπτικά τη κατάσταση και μου ζήτησε να διευκρινίσω αν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν γι' αυτό το σκοπό χρήματα που υπήρχαν σε ένα ειδικό λογαριασμό της ΤτΕ στο ΔΝΤ με το τίτλο «SDR holdings», δηλαδή χρήματα που είχαν κατανεμηθεί την Ελλάδα (και στα άλλα κράτη-μέλη) από το ίδιο το ΔΝΤ με τη μορφή Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων ή Special Drawing Rights (SDRs). Η τελευταία κατανομή είχε γίνει το 2009. Αυτά τα χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν μόνο για συναλλαγές με το ΔΝΤ.

Η απάντησή μου στον Διοικητή ήταν διττή: πρώτον, ότι ήμουν σχεδόν βέβαιος ότι αυτά τα χρήματα θα ήταν διαθέσιμα, εκτός αν υπήρχαν συγκεκριμένοι περιορισμοί για την Ελλάδα, πράγμα που θα μπορούσα να διευκρινίσω. Δεύτερον, δεδομένου ότι μία τέτοια κίνηση θα ήταν ανορθόδοξη και οπωσδήποτε σπανιότατη, θα ήθελα να είχα διαβεβαίωση από τη κυβέρνηση ότι συμφωνεί με την παρέμβασή μου, ειδικά διότι είχα ήδη υποβάλει τη παραίτησή μου από τη θέση του εκπροσώπου της Ελλάδος από τις 7 Απριλίου (με ισχύ από 1ης Ιουνίου). Ο κ. Στουρνάρας με διαβεβαίωσε ότι θα με ενημέρωνε σχετικά είτε ο κ. Βαρουφάκης είτε ο κ. Μάρδας.

Παρά την επίσημη τοποθέτησή μου ότι χρειαζόμουν κάλυψη από τη κυβέρνηση, άρχισα αμέσως άτυπες ενέργειες για να διευκρινίσω (α) αν τα χρήματα στον ειδικό λογαριασμό θα ήταν διαθέσιμα για την αποπληρωμή της δόσης, και (β) αν θα ήταν δυνατόν η διαδικασία να ολοκληρωθεί μέσα στο Σαββατοκύριακο ώστε να τηρηθεί προθεσμία της Τρίτης.

Ο λόγος που έκανε την άτυπη παρέμβαση μου εφικτή ήταν ότι στις αρχές της δεκαετίας του 2000, όταν ήμουν ακόμη στέλεχος του ΔΝΤ, είχα ανώτερη θέση στη Διεύθυνση που χειρίζεται αυτά τα θέματα (Finance Department) και τα στελέχη με αντιμετώπιζαν περισσότερο σαν πρώην συνάδελφο παρα σαν μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου. Μου υποσχέθηκαν να χειριστούν το θέμα εμπιστευτικά και διακριτικά και σε τρεις ώρες μου έδωσαν καταφατική απάντηση και στα δύο ερωτήματα και ενημέρωσα σχετικά τον Διοικητή της ΤτΕ.

Το Σάββατο το μεσημέρι πραγματοποιήθηκε δεύτερη σύσκεψη στην Αθήνα και πάρθηκε τελική απόφαση να χρησιμοποιηθεί ο ειδικός λογαριασμός στο ΔΝΤ. Τα όσα διαδραματίσθηκα κατόπιν τα περιγράφω με βάση την ανταλλαγή τηλεφωνημάτων και emails, ώστε να αποκτήσει ο αναγνώστης μια γεύση των εξελίξεων οιονεί σε real time:

- Το Σάββατο 9/5 μου τηλεφωνεί ο κ. Μάρδας και μου δίνει το πράσινο φως να προχωρήσω επίσημα τη διαδικασία.

- Το Σάββατο 9/5 επικοινωνώ με τη κα Μίχου στη ΤτΕ, οποία θα συντόνιζε τη διαδικασία από πλευράς Τράπεζας.

- Τη Κυριακή 10/5 (Ημέρα της Μητέρας) παίρνω σημείωμα από τις υπηρεσίες του Ταμείου που με ενημερώνουν ότι υπάρχουν τρεις επιλογές και η κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει ποια προτιμά να επιλέξει. Προωθώ το μήνυμα άμεσα στον κ. Μάρδα και στη κα Μίχου μέσω του Διοικητή Στουρνάρα.

- Μεταξύ 0:49 και 10:27 το πρωί της Κυριακής, 10/5 αντηλλάγησαν 26 emails με σκοπό να διευκρινιστεί αφενός η επιλογή της κυβέρνησης και αφετέρου ο τρόπος της επίσημης υποβολής του αιτήματος στο ΔΝΤ για τη πληρωμή της δόσης μέσω του ειδικού λογαριασμού.

- Στο τελευταίο email η κα Μίχου ενημερώνει το Ταμείο ότι η κυβέρνηση επέλεξε την επιλογή υπ. αριθ. 2 και ότι τη Δευτέρα, 11/5 επρόκειτο να στείλει την εντολή μέσω του συστήματος SWIFT όπως απαιτούν οι κανονισμοί του ΔΝΤ. Η δεύτερη επιλογή σήμαινε ότι περί τα 30 εκατομμύρια ευρώ θα παρέμεναν στο υπόλοιπο του λογαριασμού και το κενό θα το κάλυπτε η κυβέρνηση από τα κρατικά έσοδα.

- Τη Δευτέρα 11/5 πήρα επιβεβαίωση και από τη κα Μίχου και από τις υπηρεσίες του ΔΝΤ ότι είχαν σταλεί οι απαραίτητες εντολές για τη πληρωμή της δόσης.

- Τη Τρίτη 12/5 οι υπηρεσίες του ΔΝΤ με ενημερώνουν επίσημα ότι η πληρωμή πραγματοποιήθηκε κανονικά.

- Τη Τρίτη 12/5 η Τράπεζα της Ελλάδος με ευχαρίστησε μέσω διαφόρων εκπροσώπων της για το χειρισμό του θέματος. Ένα email έγραφε εν μέρει: « ....We all here thank you for your relentless efforts, which continue till this time».

Με τη σειρά μου ευχαρίστησα τον Διευθυντή του Finance Department του ΔΝΤ, σημειώνοντας, μεταξύ άλλων: «... I was impressed by the responsiveness and efficiency of FIN staff: in this very difficult situation and under exceptionally tight deadlines, Maria, Claudio and their colleagues worked intensively and proactively during the weekend (and a Mother's Day weekend, for that!) to come up with scenarios that would (a) simplify the process for the government, and (b) minimize the cost for the Bank of Greece.... Once again, I would like to convey the appreciation of my authorities to the FIN team for bringing this difficult exercise to a successful end. »