Φ. Καραβίας: Πιστεύω ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας

- Αυτές τις ημέρες ολοκληρώθηκε η νέα ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η τρίτη την τελευταία τριετία. Θα είναι η τελευταία;

- Η νέα ανακεφαλαιοποίηση κρίθηκε απαραίτητη μετά την επιδείνωση των οικονομικών συνθηκών το 2015. Η πολιτική αναταραχή, η μεγάλη εκροή καταθέσεων, τα capital controls κ.ά. προκάλεσαν ένα μεγάλο σοκ στην οικονομία και κατ' επέκταση στο τραπεζικό σύστημα. Ωστόσο, η πρόσφατη αξιολόγηση από την EKT βασίστηκε σε πολύ συντηρητικές παραδοχές, ιδιαίτερα στο δυσμενές σενάριο της άσκησης. Υποθέτει νέα μείωση του ΑΕΠ κατά 6,8% έως το 2017 επιπλέον της μείωσης 26% την τελευταία πενταετία και υποχώρηση της τιμής των ακινήτων επιπλέον 22,5% από τις ήδη χαμηλές τιμές. Εκτιμώ ότι η πορεία της οικονομίας θα είναι σημαντικά καλύτερη και ήδη φέτος, παρά τις πολύ αρνητικές αρχικές προβλέψεις, μας έχει εκπλήξει θετικά και η ύφεση διαφαίνεται ότι θα περιοριστεί κοντά στο -0,5%, ίσως και χαμηλότερα. Αρα το σενάριο με το οποίο υπολογίστηκαν οι κεφαλαιακές ανάγκες φαίνεται πραγματικά ακραίο. Η Eurobank ανακεφαλαιοποιήθηκε πλήρως με ιδιωτικά κεφάλαια, έναντι του ακραίου αυτού σεναρίου. Είναι μια μεγάλη επιτυχία για την τράπεζα, η οποία, όπως και η πρώτη θέση στην κατάταξη των stress test, πιστώνεται στο προσωπικό της και αντανακλά τη μεγάλη προσπάθεια που έχει καταβάλει τα τελευταία χρόνια.

- Ωστόσο, με δεδομένη την περιορισμένη κοινοβουλευτική στήριξη που διαθέτει η κυβέρνηση, δεν υπάρχει κίνδυνος για νέες εμπλοκές και αστάθεια;

- Η εκτίμησή μου είναι ότι, όπως το 2014 η αγορά είχε υποεκτιμήσει τον πολιτικό κίνδυνο, αυτή τη φορά τον έχει υπερεκτιμήσει. Πιστεύω ότι τα χειρότερα είναι πίσω μας. Αλλωστε η συντριπτική πλειοψηφία των κομμάτων στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της χώρας και αναγνωρίζει την ανάγκη εφαρμογής του προγράμματος που συμφωνήθηκε με τους εταίρους μας τον περασμένο Αύγουστο.

- Διατυπώνεται κριτική για το ιδιαίτερα χαμηλό επίπεδο των τιμών με τις οποίες πραγματοποιήθηκαν οι αυξήσεις κεφαλαίου, καθώς και για τον αποκλεισμό των Ελλήνων επενδυτών.

- Η κριτική από τους μικροεπενδυτές είναι βάσιμη. Ωστόσο, οι συνθήκες δεν μας επέτρεψαν να κινηθούμε όπως θα επιθυμούσαμε. Η μεγάλη πίεση χρόνου για την ολοκλήρωση της αύξησης, οι χρονοβόρες διαδικασίες για τη διαπραγμάτευση του δικαιώματος και την έγκριση του ενημερωτικού δελτίου από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς μας οδήγησαν στην απόφαση για αύξηση κεφαλαίου μόνο μέσω ιδιωτικής τοποθέτησης. Υπήρχε σοβαρός κίνδυνος σε οποιαδήποτε αστοχία να μην ολοκληρωθεί η αύξηση και κρίναμε πως δεν μπορούσαμε να διακινδυνεύσουμε τις συνέπειες. Ζητήσαμε συγγνώμη από τους μικρομετόχους μας αλλά αυτό κατά την εκτίμησή μας απαιτούσε το συμφέρον της τράπεζας. Σχετικά με τις τιμές δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η προσφορά σημαντικού αριθμού μετοχών ταυτόχρονα από τέσσερις ελληνικές τράπεζες, με συνθήκες αβεβαιότητας στο εσωτερικό, αλλά και στο διεθνές περιβάλλον μετά τα τραγικά γεγονότα στο Παρίσι δεν βοήθησαν την προσπάθεια.

- Την άνοιξη του 2014 ξένοι επενδυτές απέκτησαν την πλειοψηφία των μετοχών της Eurobank. Πώς αντιμετώπισαν την ανάγκη νέας αύξησης;

- Η ικανοποίηση που νιώθουμε ως διοίκηση για τα αποτελέσματα των stress tests έρχεται σε αντίθεση με τα συναισθήματά μας για τις σημαντικές χρηματιστηριακές απώλειες των μετόχων μας. Ειδικότερα οι ξένοι μέτοχοι, όπως η Fairfax, o Wilbur Ross, η Brookfield και η Highfields, παρά τις σημαντικές απώλειες που είχαν από την αύξηση του 2014, και γνωρίζοντας την τράπεζα καλά, έκαναν την επιλογή να συμμετέχουν στη νέα αύξηση και να υποστηρίξουν την τράπεζα. Το γεγονός αυτό έδωσε ένα ισχυρό μήνυμα που εκτιμήθηκε ιδιαίτερα από το σύνολο της επενδυτικής κοινότητας. Συναισθανόμαστε την ευθύνη μας απέναντι στους διεθνείς, αλλά και τους Ελληνες, επενδυτές που μας τίμησαν, συμμετέχοντας στην αύξηση του μετοχικού κεφαλαίου: θα τιμήσουμε κι εμείς με έργα την εμπιστοσύνη τους.

Τα «κόκκινα» δάνεια

- Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια ξεπερνούν τα 100 δισ. ευρώ, περίπου όσο οι καταθέσεις. Ποιες οι προϋποθέσεις για την αποτελεσματικά αντιμετώπιση των «κόκκινων» δανείων;

- Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια είναι ένα από τα βασικότερα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα σήμερα. Ειδικά το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων, πρέπει να το δούμε ως ευκαιρία αναδιάρθρωσης της οικονομίας. Η Ελλάδα χρειάζεται μεγαλύτερες, ισχυρότερες και υγιείς επιχειρήσεις. Το τραπεζικό σύστημα μπορεί να παίξει τον ρόλο ενός καταλύτη για να αυξηθεί το μέσο μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα σε κλάδους όπου η χώρα μας μπορεί να έχει παρουσία στις διεθνείς αγορές. Σχεδόν σε κάθε κλάδο της οικονομίας βλέπουμε υγιείς επιχειρήσεις και άλλες που είναι μεν βιώσιμες αλλά αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λόγω υψηλού δανεισμού. Δεν έχει κανένα νόημα να αιμοδοτούμε επιχειρήσεις που ξέρουμε, και ξέρουν και οι ίδιες, ότι τελικά δεν θα τα καταφέρουν και που η χαριστική συμπεριφορά για παράταση της λειτουργίας τους, εν τέλει, νοθεύει τον ανταγωνισμό. Αντίθετα, έχουμε υποχρέωση να στηρίξουμε όσους έχουν ζωτική δύναμη και πραγματικές προοπτικές να ανακάμψουν καθώς επίσης και όλους τους επιχειρηματίες που υποστηρίζουν τις επιχειρήσεις τους συνεργαζόμενοι με τις τράπεζες. Υπάρχουν ήδη πρωτοβουλίες σε εξέλιξη στην κατεύθυνση αυτή, με αιχμή κλάδους όπως των ιχθυοκαλλιεργειών, των τροφίμων και του τουρισμού και σκοπεύουμε να τις πολλαπλασιάσουμε για τη δημιουργία ισχυρότερων, βιώσιμων, επιχειρήσεων με τη συμμετοχή νέων μετόχων που θα εισφέρουν νέα κεφάλαια και θα εμφυσήσουν νέα πνοή στις επιχειρήσεις.

- Σε ό,τι αφορά τον νέο νόμο για την προστασία της πρώτης κατοικίας;

- Ο πρόσφατος νόμος για τη ρύθμιση δανείων νοικοκυριών είναι ισορροπημένος. Προστατεύει αυτούς που πραγματικά έχουν ανάγκη, ώστε να βρεθούν βιώσιμες λύσεις, με κοινωνική υπευθυνότητα όπως επιβάλλουν οι αντικειμενικές συνθήκες, αλλά συγχρόνως εκθέτει εκείνους που έχουν καταχρηστική συμπεριφορά σε βάρος της κοινωνίας, τους «στρατηγικούς κακοπληρωτές».

- Ανοίγει ο δρόμος για πλειστηριασμούς;

- Το συμφέρον της τράπεζας είναι να βοηθήσει τους πελάτες της να ανταποκρίνονται στις υποχρεώσεις τους. Αυτό ισχύει πολύ περισσότερο στην περίπτωση των στεγαστικών δανείων και ειδικά της πρώτης κατοικίας. Η πρώτη μας επιλογή είναι να έρθουμε σε επαφή με τους συνεργάσιμους πελάτες και να βρούμε μαζί τους εξατομικευμένες και ευέλικτες λύσεις, που να λαμβάνουν υπόψη το εισόδημα και την εν γένει περιουσιακή κατάσταση του δανειολήπτη.

- Εξετάζετε την πώλησή δανείων σε εξειδικευμένα χαρτοφυλάκια;

- Τουλάχιστον σε ό,τι μας αφορά δεν σκοπεύουμε να προχωρήσουμε σε μαζικές πωλήσεις δανείων, γιατί θεωρώ ότι δεν είναι προς το συμφέρον της τράπεζας. Είναι πιθανό να εξετάσουμε το ενδεχόμενο συνεργασιών με εξειδικευμένους οίκους αλλά διατηρώντας τα δάνεια στον ισολογισμό μας. Πιστεύω ότι τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια μπορούν να αποτελέσουν μια ευκαιρία για το τραπεζικό σύστημα, καθώς με τους κατάλληλους χειρισμούς ένα μεγάλο μέρος τους μπορεί να επανέλθει σε κατάσταση κανονικότητας προς όφελος όχι μόνο των τραπεζών αλλά ευρύτερα της οικονομίας.

- Με τα capital controls τι θα γίνει; Πότε μπορούμε ρεαλιστικά να δούμε την άρση τους;

- Η διατήρηση των capital controls πέραν του πρώτου τριμήνου 2016 είναι αντιπαραγωγική για την οικονομία και το τραπεζικό σύστημα. Θα πρέπει να προχωρήσουμε ταχύτατα στην επόμενη φάση χαλάρωσης των capital controls, ξεκινώντας από την πλήρη απελευθέρωση των χρημάτων που σήμερα βρίσκονται σε στρώματα και συρτάρια, ώστε να επιστρέφουν ξανά στο τραπεζικό σύστημα. Δηλαδή, κάθε ευρώ που επιστρέφει στο τραπεζικό σύστημα να μπορεί να μετακινείται χωρίς κανένα περιορισμό.

- Τι χρειάζεται για να επιστρέψουν οι καταθέσεις στις τράπεζες;

- Η ρευστότητα δεν θα επανέλθει σύντομα, αν δεν επαναφέρουμε βασικές ελευθερίες στην κίνηση κεφαλαίων. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 45 δισ. ευρώ εκτός τραπεζικού συστήματος εξαιτίας των εκροών που προκάλεσε η αβεβαιότητα. Πιστεύω ότι με τη σταδιακή αποκατάσταση της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης, περίπου 25 δισ. καταθέσεις μπορούν να επιστρέψουν σταδιακά στο τραπεζικό σύστημα.

Οικονομία: Ετοιμη για «άλμα»

- Πριν από λίγες ημέρες η Πορτογαλία δανείστηκε με αρνητικά επιτόκια. Εδώ στην Ελλάδα βρισκόμαστε στο 3ο μνημόνιο και παλεύουμε να λάβουμε τη δόση. Τι έχουμε κάνει τόσο λάθος τα τελευταία χρόνια;

- Πρέπει κάποια στιγμή να εξηγήσουμε με ειλικρίνεια στους εαυτούς μας γιατί άλλες χώρες που μπήκαν σε αντίστοιχα προγράμματα, και μάλιστα μετά από εμάς, τώρα βλέπουν την έξοδό τους από το τέλμα της κρίσης. Δυστυχώς, στη χώρα μας δεν υπήρξε η ελάχιστη συναίνεση για την εφαρμογή του προγράμματος και τη σταθεροποίηση της οικονομίας. Ασφαλώς τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η Ελλάδα ήταν μεγαλύτερα σε σχέση με τις άλλες χώρες, ωστόσο οι έντονες αντιπαραθέσεις και η παρατεταμένη αστάθεια επιδείνωσαν την κατάσταση και παγίδεψαν την Ελλάδα σε μια βαθιά κρίση. Οταν λέω συναίνεση δεν εννοώ να συμφωνούν όλοι σε όλα, αλλά να υπάρξει μια συνεννόηση σε κρίσιμα ζητήματα όπως η εφαρμογή του προγράμματος ή η ενίσχυση των θεσμών για την αποτελεσματική λειτουργία του κράτους.

- Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για την ανάκαμψη της οικονομίας;

- Τα θεμέλια για την ανάκαμψη της οικονομίας είναι η πολιτική σταθερότητα και η αποτελεσματική εφαρμογή της συμφωνίας με τους εταίρους. Από εκεί εξαρτώνται όλα. Κατόπιν, πρώτος στόχος πρέπει να είναι η άρση των capital controls, το συντομότερο δυνατόν. Κρίσιμη σημασία έχουν η συμμετοχή της χώρας μας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, η σταθεροποίηση του φορολογικού συστήματος με έμφαση στον περιορισμό της φοροδιαφυγής και η πρόοδος του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων. Η επιτυχής και ταχεία υλοποίηση των παραπάνω θα συμβάλει στην έναρξη της συζήτησης για το δημόσιο χρέος, που επίσης θα έχει θετικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Ωστόσο, κλειδί για την επιστροφή της χώρας στην ανάπτυξη και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που πρέπει να καταστεί εθνικός στόχος, αποτελεί η ανάκαμψη των επενδύσεων - που το 2014 υποχώρησαν στο 11,5% του ΑΕΠ, το χαμηλότερο ποσοστό από το 1960. Στη σημερινή συγκυρία, αύξηση των επενδύσεων μπορεί να χρηματοδοτηθεί μόνο από τον ιδιωτικό τομέα είτε εγχώριο ή κυρίως από άμεσες ξένες επενδύσεις. Αποτελεί πεποίθησή μας ότι, εφόσον τα παραπάνω δρομολογηθούν, η οικονομία μας μπορεί να εκπλήξει θετικά, ως μια από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες στην Ευρωζώνη σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

- Σε ενδεχόμενη νέα πολιτική κρίση θα μπορούσε να τεθεί και πάλι ζήτημα εξόδου της χώρας από το ευρώ;

- Ευτυχώς αυτά τα έχουμε αφήσει οριστικά πίσω μας.