ΔΝΤ: Στους Ευρωπαίους το φταίξιμο για το ελληνικό χρέος

Σε μια ακόμη αναγνώριση των λαθών και των περιορισμών που οδήγησαν στην αποτυχία του ελληνικού προγράμματος προχωράει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, επιρρίπτοντας εμμέσως τις ευθύνες στις αποφάσεις των Ευρωπαίων αξιωματούχων.

Σε έκθεση για την αναθεώρηση των κανονισμών χορήγησης δανείων σε μέλη του οργανισμού, παρουσιάζονται οι λόγοι  που το ΔΝΤ ενεπλάκη στην διάσωση της Ελλάδας παρά την εκτίμηση των στελεχών του ότι δεν υπήρχαν «υψηλές πιθανότητες» βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. To Tαμείο επικαλείται τους φόβους για τους κινδύνους μετάστασης και την πρόκληση συστημικής κρίσης. 

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην έκθεση των 57 σελίδων, όταν η ελληνική κρίση κλιμακώθηκε στις αρχές του 2010, η ευρωζώνη και οι παγκόσμιες αγορές δεν ήταν έτοιμες για μια αναδιάρθρωση χρέους σε χώρα του ευρώ. Στο πλαίσιο αυτό, η χορήγηση δανείου στην Ελλάδα προσέφερε τον απαραίτητο χρόνο για να δημιουργηθούν τα απαραίτητα τείχη προστασίας. 

Ωστόσο, η μετάσταση στις υπόλοιπες χώρες δεν κατάφερε να συγκρατηθεί, καθώς οι αγορές συνέχισαν να αμφισβητούν τις πολιτικές της ευρωζώνης και τις προοπτικές του ίδιου του ευρώ.

Μόνο μετά την δέσμευση της ΕΚΤ το 2012 ότι θα κάνει ότι χρειαστεί, άρχισαν να υποχωρούν οι αποδόσεις των κρατικών και τραπεζικών ομολόγων. Εν τω μεταξύ, οι φορείς άσκησης πολιτικής στην ευρωζώνη αποδέχτηκαν ότι οι όροι χρηματοδότησης της Ελλάδας έπρεπε να βελτιωθούν για να ισχυροποιηθεί η βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.

Το Ταμείο αναγνωρίζει πως οι προοπτικές επιτυχίας ενός προγράμματος διάσωσης όπως της Ελλάδς είναι πολύ μικρότερες χωρίς ένα έγκαιρο reprofiling του χρέους.

«Χωρίς την χρηματοδότηση που προσφέρεται από ένα reprofiling, θα απαιτούνταν πολύ μεγαλύτεροι πόροι από τον επίσημο τομέα για να αντιμετωπιστεί το λιγότερο αυστηρό μονοπάτι προσαρμογής. Επιπλέον, η αντικατάσταση των απαιτήσεων των ιδιωτών με δημόσιο χρέος θα είχε ως αποτέλεσμα την ακόμα μεγαλύτερη υποβάθμιση των υφιστάμενων (και μελλοντικών) ιδιωτών πιστωτών, παρεμποδίζοντας ακόμα περισσότερο την επιστροφή του μέλος στις αγορές κεφαλαίου» σημειώνεται στην έκθεση.

Το ΔΝΤ επισημαίνει ακόμα ότι οι στόχοι που συμφωνήθηκαν τον Οκτώβριο του 2011 για την ανταλλαγή του ελληνικού χρέους, «αντανακλούσαν ξεκάθαρα την αναγνώριση ότι το πρόβλημα του ελληνικού χρέους ήταν αυτό της βιωσιμότητας». Ωστόσο, όπως τονίζεται το πρόγραμμα διάσωσης δεν προέβλεπε υπό ποιους όρους θα μπορούσε να ρυθμιστεί το πρόβλημα αυτό.

Αλλάζον οι κανονισμοί για τα έκτακτα δάνεια

Με σημερινή του απόφαση, το Ταμείο αφήνει ανοιχτή την πόρτα για την χορήγηση μεγάλων δανείων διάσωσης σε χώρες που δεν είναι βέβαιο ότι έχουν την δυνατότητα να τα αποπληρώσουν, τροποποιώντας ωστόσο τους κανονισμούς για τέτοιες διασώσεις.

Την προηγούμενη εβδομάδα, το Ταμείο αποφάσισε να καταργήσει τον κανονισμό της λεγόμενης συστημικής εξαίρεσης (systemic exemption), που επέτρεψε την χορήγηση δανείων στην Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία.

Σε ανακοίνωση που εξέδωσε, ο οργανισμός με έδρα την Ουάσιγκτον αναφέρει πως θα επιτρέπει την χορήγηση μεγάλων δανείων σε χώρες που δεν έχουν υψηλές πιθανότητες να έχουν βιώσιμο χρέος, αν έχουν την δυνατότητα χρηματοδότησης από άλλες πηγές (από τον επίσημο ή τον ιδιωτικό τομέα) με όρους που θα επιτρέπουν την σταδιακή βελτίωση της δημοσιονομικής τους κατάστασης.

Αξιωματούχοι του ΔΝΤ ανέφεραν πως κάτι τέτοιο μπορεί να προϋποθέτει μια αναδιάταξη (reprofiling) του χρέους με επιμήκυνση των ωριμάνσεων ή μέσω άλλων μέτρων, αλλά όχι μέσω μιας αναδιάρθρωσης.

«Η νέα πολιτική δεν προϋποθέτει αυτόματα ότι θα εφαρμοστεί ένα reprofiling ή οποιαδήποτε άλλη επιλογή εξ αρχής αν το χρέος βρίσκεται σε γκρίζα ζώνη (σ.σ. δηλαδή δεν είναι ούτε “μη βιώσιμο” ούτε “βιώσιμο με υψηλές πιθανότητες”)» αναφέρεται στην ανακοίνωση. «Σε περιπτώσεις όπου το μέλος διατηρεί την πρόσβαση στις αγορές ή όπου ο όγκος των απαιτήσεων των ιδιωτών που λήγουν κατά την διάρκεια του προγράμματος είναι μικρός, μπορεί να διατηρηθεί μια σημαντική έκθεση των ιδιωτών χωρίς ανάγκη αναδιάρθρωσης των απαιτήσεων τους. Σε περιπτώσεις που τα μέλη έχουν χάσει την πρόσβαση στις αγορές και οι απαιτήσεις των ιδιωτών που λήγουν κατά την διάρκεια του προγράμματος μπορεί να αποστραγγίσουν τους διαθέσιμους πόρους, ένα reprofiling των υφιστάμενων απαιτήσεων θα είναι κατάλληλο» επισημαίνεται στην ανακοίνωση του ΔΝΤ.

Oι αλλαγές επιτρέπουν στο Ταμείο να συνεχίσει να διαχειρίζεται κρίσεις χρέους σαν αυτήν της Ελλάδας.«Η μεταρρύθμιση έχει σχεδιαστεί προσεκτικά για να διατηρήσει την δυνατότητα του ΔΝΤ να συνεχίσει να προσφέρει χρηματοδότηση που βοηθάει κράτη να επιλύσουν τα προβλήματα τους στο ισοζύγιο πληρωμών, συμπεριλαμβανομένης και της ύπαρξης ρίσκων μετάστασης» ανέφερε ο Hugh Bredenkamp, αναπληρωτής διευθυντής του τμήματος Strategy, Policy and Review του ΔΝΤ.