Ζητείται «θετικό σοκ» για την οικονομία

H κυβέρνηση βλέπει την οικονομία να διολισθαίνει, καθώς μετά το πτωτικό τελευταίο τρίμηνο του 2015, όλα δείχνουν ότι ακολούθησε ακόμη ένα τρίμηνο ύφεσης.

Μέσα σ' αυτό το περιβάλλον, θα επιχειρήσει να προκαλέσει ένα θετικό σοκ, που θα έχει ως βάση την προσδοκώμενη αξιολόγηση των δανειστών μέσα στον Απρίλιο και τη διαβεβαίωση για έναρξη συζητήσεων για το χρέος μέσα στο έτος.

Θα χρειαστούν φυσικά και άλλες κυβερνητικές πρωτοβουλίες για να αλλάξει το κλίμα στην οικονομία και να έχουμε μια διατηρήσιμη άνοδο στο Χρηματιστήριο της Αθήνας, ακόμα και μετά τις ανακοινώσεις του προέδρου της ΕΚΤ κ. Μάριο Ντράγκι. Γιατί το μίνι ράλι του Μαρτίου θεωρείται από τους αναλυτές εύθραυστο και αποδίδεται κυρίως σε... τεχνικά αίτια.

Η κυβέρνηση έχει κατανοήσει πλήρως πως η ελληνική οικονομία χρειάζεται ένα θετικό σοκ και προσπαθεί να το προκαλέσει μέσα από τη αξιολόγηση των θεσμών, που υπολογίζεται κάπου μέσα στον Απρίλιο και αυτό για ορισμένους επενδυτές θα μπορούσε ίσως να προεξοφληθεί και από τον Μάρτιο.

Δεν είναι τυχαίο ότι ο πρωθυπουργός, Αλέξης Τσίπρας, συνδύασε το ελληνικό Πάσχα (1η Μαΐου) με την ανάσταση της ελληνικής οικονομίας ή ότι ο υπουργός Επικρατείας, Τέρενς Κουίκ, μίλησε για «διπλή ανάσταση» ή πως ο υπουργός Οικονομίας Ανάπτυξης και Τουρισμού, Γιώργος Σταθάκης, προέβλεψε ανάπτυξη από το δεύτερο εξάμηνο, μην κρύβοντας τη χαρά του το πρωί της 9ης Μαρτίου για την επανεκκίνηση των διαπραγματεύσεων με τους δανειστές.

Η αλήθεια είναι ότι η ελληνική οικονομία χρειάζεται ένα θετικό σοκ, γιατί σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύει απλά να μπει σε έναν νέο μακρόχρονο κύκλο ύφεσης με απρόβλεπτες επιπτώσεις, όταν μάλιστα τα «αποθέματα λίπους» έχουν τελειώσει και όταν οι αντοχές και οι άμυνες επιχειρήσεων και νοικοκυριών τείνουν να εξαντληθούν.

«Εδώ και τόσα χρόνια παίζουμε άμυνα προσπαθώντας να διατηρήσουμε κερδοφόρο αποτέλεσμα και να αποφύγουμε μαζικές απολύσεις. Οι αντοχές μας, όμως, δεν είναι απεριόριστες. Επιχειρήσεις που επί τόσα χρόνια δεν επενδύουν, που δεν δανείζονται από τις τράπεζες και που περιορίζουν τις προωθητικές τους ενέργειες, χάνουν σε ανταγωνιστικότητα. Και αν αυτό συμβαίνει σε εμάς που συγκαταλεγόμαστε στις πλέον υγιείς επιχειρήσεις, φανταστείτε την κατάσταση που επικρατεί στο 50% των ελληνικών εταιρειών», δήλωσε υψηλόβαθμο στέλεχος εισηγμένης εταιρείας.

Η οικονομία και το ράλι στο Χ.Α.

Πριν από δύο εβδομάδες είχαμε επισημάνει από τον «Μ» ότι οι ελληνικές επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν πέρα από τη γνωστή εσωτερική οικονομική αβεβαιότητα και δύο ακόμη κατηγορίες κινδύνων, οι οποίες μάλιστα είναι απροσδιόριστου μεγέθους: αφενός το βαρύ κλίμα που επικρατεί στη διεθνή οικονομία και την τροπή που μπορεί να λάβει στο μέλλον, αφετέρου τις πιθανές επιπτώσεις από το προσφυγικό πρόβλημα.

Την προηγούμενη εβδομάδα, αναφερόμενοι στο μίνι ράλι που είχε μεσολαβήσει στο ταμπλό του Χ.Α., μιλούσαμε για μια άνοδο που οφειλόταν περισσότερο σε ψυχολογικούς παράγοντες παρά σε ουσιαστικά γεγονότα: η περιορισμένη ανάκαμψη που σημείωσε το πετρέλαιο στις διεθνείς αγορές, η προσδοκία ότι η υποβάθμιση του Χρηματιστηρίου της Αθήνας από τον οίκο FTSE θα μπορούσε να φέρει κάποια πρόσθετα επενδυτικά κεφάλαια στο ελληνικό χρηματιστήριο, αλλά και οι (τότε) εκτιμήσεις (που τελικά επιβεβαιώθηκαν) ότι ήταν θέμα λίγου χρόνου η επιστροφή των «θεσμών» στην Αθήνα για τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων.

Επί της ουσίας, ωστόσο, καμιά ουσιαστική πρόοδος δεν συντελέστηκε για τη χώρα: ούτε η παγκόσμια οικονομία έλυσε τα θέματά της, ούτε συμφωνία με τους δανειστές επήλθε, ούτε επίσης κάποια τάση ανάκαμψης δεν παρατηρήθηκε στην ελληνική οικονομία και στις επιχειρήσεις.

Το γεγονός πάντως ότι χρειάζονται περισσότερα πράγματα για να προκύψει μια διατηρήσιμη άνοδος στο Χ.Α. προκύπτει και από τα στοιχεία των εξαγωγών του Ιανουαρίου που εμφάνισαν πτώση (ακόμη και χωρίς την συνεκτίμηση των πετρελαιοειδών) παρά την ευνοϊκή για εμάς συναλλαγματική ισοτιμία ευρώ-δολαρίου, με την πρόεδρου του Πανελληνίου Συνδέσμου Εξαγωγέων, κ. Χριστίνα Σακελλαρίδη, να σημειώνει: «Σε ένα πλαίσιο αστάθειας και αβεβαιότητας, οι εξωστρεφείς κλάδοι της ελληνικής οικονομίας δέχονται ισχυρές πιέσεις, με αποτέλεσμα να υποθηκεύεται η προοπτική ανάκαμψης και εξόδου από την κρίση. Η πορεία των εξαγωγών, ειδικά των βιομηχανικών προϊόντων αποτελεί μία ακόμη προειδοποίηση και υπενθύμιση της ανάγκης για ένα θετικό σοκ στην οικονομία, σε όρους ανάκτησης εμπιστοσύνης, προσέλκυσης και ενεργοποίησης επενδύσεων και ενίσχυσης της εξωστρέφειας των ελληνικών επιχειρήσεων. Η ίδια η χώρα έχει ανάγκη τα ανοιχτά σύνορα και τους ανεμπόδιστους δρόμους του εμπορίου και των επενδύσεων, προκειμένου να ανακάμψει. Πρωτίστως, όμως, θα πρέπει να επενδύσει σε μία συνεκτική προσπάθεια ανάκτησης εμπιστοσύνης και εδραίωσης ενός κλίματος σταθερότητας».

Ακόμη όμως και το θεωρούμενο σίγουρο χαρτί της ελληνικής οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια, ο τουρισμός, εμφανίζει και αυτός κάποιους κινδύνους. Έτσι, ενώ ο πρόεδρος του ΣΕΤΕ, κ. Ανδρεάδης, προέβλεψε μια φετινή αύξηση εσόδων κατά 5,6% (στα 15 δισ. ευρώ) και 25 εκατομμύρια επισκέπτες, έθεσε και πιθανούς κινδύνους: «Αναγκαία προϋπόθεση για όλα τα παραπάνω, ενόψει μάλιστα της έναρξης της τουριστικής περιόδου, είναι να ολοκληρωθεί η αξιολόγηση του προγράμματος μέχρι το τέλος Απριλίου. Παράλληλα, πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα από την Πολιτεία οι αποφάσεις που θα ληφθούν σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ως προς την αποτελεσματική διαχείριση των προσφυγικών ροών και την εξασφάλιση της απρόσκοπτης καθημερινότητας και λειτουργίας των τοπικών κοινωνιών και των τουριστικών προορισμών, ιδιαίτερα των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου που έχουν όλο αυτό το διάστημα απορροφήσει το βάρος του προσφυγικού».

Κακό δίμηνο

Βέβαια, η πορεία των εξαγωγών του Ιανουαρίου δεν είναι το μόνο ανησυχητικό στοιχείο για την πορεία της ελληνικής οικονομίας μέσα στο 2016. Ήδη, ο Ιανουάριος ξεκίνησε με περιορισμένη κάμψη για το εμπόριο και τα πράγματα επιδεινώθηκαν ακόμη περισσότερο το Φεβρουάριο μέσα σε ένα κλίμα κλειστών οδικών αξόνων και εκτεταμένων κινητοποιήσεων. Και μεταξύ των παραγόντων της αγοράς, δεν υπάρχει καμιά ένδειξη ότι ο Μάρτιος θα πάει καλύτερα.

Η ουσία είναι πως στο κυβερνητικό επιτελείο διαπιστώνουν πως το πρώτο τρίμηνο της χρονιάς θα κυλήσει πτωτικά και στη συνέχεια η ίδια η κυβέρνηση θα κληθεί να ψηφίσει νέα υφεσιακά μέτρα μειώνοντας συντάξεις και αυξάνοντας φόρους για να λάβει το πράσινο φως της αξιολόγησης.

Σ' αυτό το περιβάλλον, λοιπόν, η κυβέρνηση φαίνεται να έχει αντιληφθεί πως πρέπει να «ανακατέψει την τράπουλα» κερδίζοντας τη μάχη των προσδοκιών, που τόσο πολύ μπορούν να επηρεάσουν την πραγματική ελληνική οικονομία.

Θετική αξιολόγηση μέσα στον Απρίλιο, σε συνδυασμό με μια δέσμευση των Ευρωπαίων για συζήτηση του θέματος της «ελάφρυνσης» του δημόσιου χρέους μέσα στο 2016 θα μπορούσε να αποτελέσει ένα πρώτο επιχείρημα της κυβέρνησης προς την κατεύθυνση αυτή.

Ωστόσο, η κυβέρνηση θα πρέπει να βρει και άλλα επιχειρήματα για να βελτιώσει τις οικονομικές προσδοκίες και αυτά δεν μπορούν παρά να προέλθουν -μεταξύ άλλων- από ειδήσεις για προσέλκυση νέων επενδύσεων, για βελτίωση των δημοσιονομικών μεγεθών και για πρόοδο στο μέτωπο των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Χαρακτηριστικές επίσης είναι και οι θέσεις του ΣΕΒ: «Η οικονομία βρίσκεται στα πρόθυρα μεγάλων αυξήσεων στη φορολογία και τις εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, που, μαζί με τις μειώσεις στη συνταξιοδοτική δαπάνη, προοιωνίζονται σημαντική κάμψη του διαθέσιμου εισοδήματος. Και αυτό συμβαίνει χωρίς να λαμβάνονται μέτρα ανάκαμψης της οικονομικής δραστηριότητας και βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας ώστε να γίνει φιλικότερο προς την επιχειρηματικότητα. Αυτό το μίγμα πολιτικής είναι άκρως υφεσιακό και οδηγεί σε αδιέξοδο. Δεν είναι δυνατόν η αναπτυξιακή πολιτική να εξαντλείται στην όποια ελάφρυνση χρέους συμφωνηθεί ως ανταμοιβή της ολοκλήρωσης της πρώτης αξιολόγησης του τρίτου Μνημονίου. Η οικονομία δεν σώζεται με προσωρινές ελαφρύνσεις εκατομμυρίων, που μεταθέτουν τη δημοσιονομική προσαρμογή στο μέλλον. Η οικονομία χρειάζεται ιδιωτικές επενδύσεις δισεκατομμυρίων»...