Στήνεται το ναυτιλιακό cluster του Φαλήρου

Σε cluster ναυτιλιακών δραστηριοτήτων μετατρέπεται η περιοχή γύρω από το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος στο Φάληρο καθώς μετά την αγορά ακινήτων ή την κατασκευή κεντρικών γραφείων από γνωστούς εφοπλιστικούς ομίλους, και άλλα ηχηρά ονόματα του κλάδου αναζητούν χώρους για τη στέγασή τους. Γύρω από την έκταση των 170 στρεμμάτων που καταλαμβάνουν οι εγκαταστάσεις της νέας Εθνικής Βιβλιοθήκης και της νέας Εθνικής Λυρικής Σκηνής καθώς και του πάρκου «Σταύρος Νιάρχος» βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη έργα για κατασκευή νέων κτιρίων γραφείων, ενώ αναζητούνται νέοι χώροι. 

Μαγνήτη για την προσέλκυση και νέων ναυτιλιακών εταιρειών αποτελεί η κατασκευή των κεντρικών γραφείων του ομίλου Γιάννη Αγγελικούση (Anangel Maritime Group) δίπλα από το Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας ακινήτων Dimand, που έχει αναλάβει την ανάπτυξη και διαχείριση του έργου, πρόκειται για επένδυση περί τα 47 εκατ. ευρώ. Το συγκρότημα που κατασκευάζεται είναι συνολικής επιφάνειας περί τις 29.300 τετραγωνικά μέτρα (τ.μ.) και μεταξύ άλλων περιλαμβάνει χώρους γραφείων, χώρους στάθμευσης, αλλά και μουσείο, βιβλιοθήκη, γυμναστήριο, αμφιθέατρο, εστιατόριο κ.λπ.

Νωρίτερα, πάντως, από τον Γ. Αγγελικούση είχε εγκατασταθεί στην περιοχή ο όμιλος Μαρτίνου. Ο κ. Θανάσης Μαρτίνος είχε αγοράσει το 2010 έναντι περίπου 49 εκατ. ευρώ τα κτίρια της Interamerican επί της Λεωφόρου Συγγρού. Στο τέρμα της Συγγρού, στην απέναντι πλευρά, βρίσκονται ήδη οργανισμοί και εταιρείες που συνδέονται με Ελληνες εφοπλιστές, όπως το Ιδρυμα Ευγενίδη, το Ιδρυμα Ωνάση, η ναυτιλιακή εταιρεία Costamare της οικογένειας Κωνσταντακόπουλου και η Diana Shipping που ανήκει στον Συμεών Παληό.

Στη Λ. Συγγρού και στην αρχή της Λεωφόρου Ποσειδώνος στην Καλλιθέα στεγάζονται επίσης και άλλες ναυτιλιακές εταιρείες όπως οι Imperium Shipmanagement, Seaglobe Management and Trading, Seaworld Management and Trading, Prime Marine Management, Omicron Ship Management, Cosmos Marine.

Τα γραφεία στηρίζουν την αγορά ακινήτων

Παρά την πολυετή κρίση στην ελληνική αγορά real estate, πρόσφατη έρευνα της εταιρείας συμβούλων ακινήτων Colliers International ανέφερε πως τα κτίρια γραφείων σε προνομιακές τοποθεσίες, αλλά και τα χαρτοφυλάκια με αντίστοιχα ακίνητα ή τα κτίρια με προοπτικές ανακαίνισης/αναβάθμισης θα παραμείνουν στο επίκεντρο του όποιου επενδυτικού ενδιαφέροντος για το 2016.

Στο δεύτερο εξάμηνο του 2015 «ολοκληρώθηκαν με την καθοδήγηση της Colliers International δύο αγοραπωλησίες κτιρίων με γραφεία από ξένους επενδυτές, γεγονός που αποδεικνύει ότι η αγορά γραφείων παραμένει πρώτη προτίμηση στη δραστηριότητα των επενδυτών και ότι συμφωνίες μπορούν να πραγματοποιηθούν και σε περιβάλλοντα μεγαλύτερου ρίσκου».

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Savills, στον τομέα των γραφείων παρουσιάστηκε πέρυσι ενδιαφέρον από hedge funds για την απόκτηση πακέτων ακινήτων που έχουν προκύψει από ενυπόθηκα δάνεια των ελληνικών τραπεζών, δίχως όμως να έχουν γίνει σημαντικές κινήσεις. Ανάλογο ενδιαφέρον έχουν δείξει και για ακίνητα του ξενοδοχειακού τομέα. Εξαίρεση αποτέλεσε η Sankaty (του ομίλου Bain Capital) που πρόσφατα επένδυσε περί τα 200 εκατ. ευρώ για την απόκτηση χαρτοφυλακίου από την Credit Agricole Leasing.

Οι αναλυτές επισημαίνουν πως ο υπολογισμός της αρχικής απόδοσης είναι δυσχερής καθώς πολλά ακίνητα του χαρτοφυλακίου είναι είτε κενά είτε έχουν μισθωτές που αδυνατούν να καταβάλλουν το ενοίκιό τους. Ομως, "από μεμονωμένες προσπάθειες πώλησης πρόσφατα μισθωμένων ακινήτων γραφείων του χαρτοφυλακίου επί της Λ. Κηφισίας φαίνεται πως η προσδοκία είναι για επίτευξη αρχικής απόδοσης της τάξης του 8,5%-8, 75%".

Στην αγορά των γραφείων καταγράφεται πάντως αύξηση κενών χώρων που δεν οφείλεται στην εισαγωγή νέων χώρων αλλά στη συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα την εκκένωση σημαντικών γραφειακών επιφανειών. Η αγορά κινείται κυρίως από τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων σε προνομιούχα ακίνητα (Κατηγορίας Α), τόσο από θέση όσο και από προδιαγραφές, σε συνδυασμό με εξορθολογισμό των εξόδων τους καθώς τα επίπεδα ενοικίων βρίσκονται πλέον αρκετά χαμηλά. Μάλιστα οι μειώσεις σε μισθώματα που επιτυγχάνονται φτάνουν τα επίπεδα του 25-40%. Επιπλέον, καταγράφεται συγκέντρωση δραστηριοτήτων επιχειρήσεων που έχουν σημαντική γεωγραφική διασπορά στον ίδιο χώρο, πάλι με σκοπό τον εξορθολογισμό εξόδων.

Οι χώροι που παρουσιάζουν την υψηλότερη ζήτηση αφορούν κτίρια νεότερης κατασκευής και υψηλών προδιαγραφών (Κατηγορίας Α) σε καλές τοποθεσίες (Prime locations) και συνολικής επιφάνειας 1.500-3.000 τ.μ. το καθένα καθώς και μεμονωμένους ορόφους επιφάνειας 400-500 τ.μ. Η ζήτηση για γραφειακούς χώρους κατηγορίας Α βρίσκεται σε αρκετά υψηλότερα επίπεδα από αυτήν για γραφειακούς χώρους Β και υποδεέστερης ποιότητας. Ωστόσο, λόγω της μη ανέγερσης νέων κτιρίων γραφείων από το 2010 έως σήμερα, δεν είναι εύκολο να εξευρεθούν μεγάλης κλίμακας σύγχρονα (Κατηγορίας Α) κτίρια γραφείων τα οποία καταρχήν ζητούν ξένοι επενδυτές όταν αντιμετωπίζουν την Ελλάδα ως επενδυτικό προορισμό.

Τα επίπεδα κενών γραφείων κατά την τελευταία τριετία ως ποσοστό του συνόλου του αποθέματος γραφειακών χώρων Α & Β κατηγορίας σε όλες τις υποαγορές της ευρύτερης Αθήνας παραμένουν σε υψηλά επίπεδα, περίπου της τάξης του 15-17%. Η συνολική απορρόφηση γραφείων Α & Β ποιότητας (άνω των 500 τ.μ.) κυμάνθηκε στα επίπεδα των 45.000-50.000 τ.μ. τα τελευταία 3 έτη, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανανεώσεις-αναδιαπραγματεύσεις.