Σε «στενωπό» οι επενδύσεις των νοικοκυραίων

Σε δυσχερή θέση βρίσκονται οι Έλληνες επενδυτές καθώς από τη μια πλευρά διαπιστώνουν ότι οι αποδόσεις των θεωρητικά ακίνδυνων τοποθετήσεων είναι μηδενικές και πως οι όποιες άλλες διαθέσιμες επιλογές τους συνεπάγονται την ανάληψη σημαντικού ή και υψηλού ρίσκου.

Έτσι εξηγείται εν μέρει και η στροφή μέρους των αποταμιευτών προς τις λεγόμενες πλατφόρμες, μέσω των οποίων τοποθετούνται σε μετοχές, νομίσματα, δείκτες (ETF's) και άλλα περισσότερο σύνθετα προϊόντα (π.χ. CFDs, binary options).

Η παράταση των διαπραγματεύσεων για τη θετική αξιολόγηση της Ελλάδας από τους θεσμούς έχει αρχίσει πλέον να προκαλεί αρνητικές φήμες και δημοσιεύματα για τις εγχώριες καταθέσεις, χωρίς ωστόσο -σύμφωνα με την πλειονότητα των παραγόντων της αγοράς- το δυσμενές σενάριο (έξοδος από το ευρώ ή bail in) να συγκεντρώνει μέχρι σήμερα μεγάλες πιθανότητες επιβεβαίωσης.

Πάντως, το μόνο σίγουρο είναι πως τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων συρρικνώνονται μήνα με τον μήνα. Ακόμη και για ποσά της τάξεως των 100.000 ευρώ, οι μικτές αποδόσεις που προσφέρονται κυμαίνονται γύρω στο 0,8%, ενώ από το ποσό των τόκων θα πρέπει να αφαιρεθούν: α) Το 15% ως φόρος που παρακρατείται στην πηγή, β) Ένα επιπλέον ποσό ως «εισφορά αλληλεγγύης», επιβάρυνση που θα είναι περισσότερο επαχθής σύμφωνα με το υπό ψήφιση κυβερνητικό νομοσχέδιο.

Η κάνουλα των επενδύσεων χαμηλού κινδύνου στενεύει συνεχώς και από την πλευρά των ασφαλιστικών εταιρειών, καθώς: α) Ολοένα και λιγότερες προσφέρουν ασφαλιστικά-επενδυτικά προγράμματα που υπόσχονται ελάχιστες εγγυημένες αποδόσεις (συνήθως χαμηλότερες του 2% για συμβόλαια δεκαετίας και άνω), β) Ακόμη και στις περιπτώσεις που προσφέρονται ελάχιστες εγγυημένες αποδόσεις, αυτές μειώνονται μήνα με τον μήνα.

Βέβαια, οι τράπεζες προσφέρουν κατά καιρούς και μια σειρά προγραμμάτων που από τη μια πλευρά είτε εγγυώνται το κεφάλαιο, είτε και μια ελάχιστη απόδοση της τάξεως του 1%-2% (στην περίπτωση μακροπρόθεσμων προγραμμάτων) και από την άλλη, προσφέρουν κάποια υπεραπόδοση σε περίπτωση που ένας συγκεκριμένος δείκτης υπερβεί μια προκαθορισμένη απόδοση.

Τόσο οι προθεσμιακές καταθέσεις, όσο και τα προαναφερόμενα προϊόντα, συνήθως συνοδεύονται και από κάποιους «πόντους» για προνομιακές αγορές προϊόντων και υπηρεσιών μέσα από πιστωτικές και χρεωστικές κάρτες.

Αν όμως κάποιοι πιστεύουν πως τα πράγματα είναι καλύτερα για τους επενδυτές στις άλλες χώρες της Ευρώπης, μάλλον θα πρέπει να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους. Έτσι, πολλοί από εκείνους τους Έλληνες που τοποθέτησαν τα κεφάλαιά τους σε τράπεζες και λοιπούς οίκους του εξωτερικού, είτε επιβαρύνονται με αρνητικά επιτόκια, είτε ειδοποιούνται πως θα επιβαρυνθούν με προμήθειες χιλιάδων ευρώ, αν δεν τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους σε επενδυτικά προγράμματα που συνεπάγονται ρίσκο (και συχνότατα υψηλές προμήθειες εισόδου ή διαχείρισης).

Χαρακτηριστικό στοιχείο των χαμηλών επιτοκίων που επικρατούν στην Ευρώπη είναι η ετήσια απόδοση (yield) του 0,218% στα δεκαετή ομόλογα της Γερμανίας (στη Γαλλία γύρω στο 0,58%, στη Φινλανδία κοντά στο 0,53% και στην Ελλάδα στην περιοχή του 8,6%).

Ειδικότερα τώρα για τους Έλληνες επενδυτές που δεν έχουν βγάλει τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό, οι όποιες επιλογές τους περιορίζονται και από τη συνέχιση του καθεστώτος των κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls). Ειδικότερα, οι αγορές μετοχών και ομολόγων με «παλαιό χρήμα» ουσιαστικά απαγορεύεται, ενώ η τοποθέτηση σε ασφαλιστικά-επενδυτικά προϊόντα και μερίδια αμοιβαίων κεφαλαίων γίνεται δυνατή σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις και μάλιστα με περιορισμούς.

Πάντως, υπάρχουν ορισμένες εταιρείες που δίνουν τη δυνατότητα στους πελάτες τους να επενδύσουν σε τίτλους του εξωτερικού χρησιμοποιώντας «παλαιό χρήμα», καθώς οι εταιρείες αυτές εισπράττουν «παλαιό χρήμα» και καλύπτουν τις αγορές χρεογράφων του εξωτερικού με κεφάλαια που διαθέτουν εκτός Ελλάδας.

Απέναντι σ' αυτή τη συγκυρία, οι Έλληνες επενδυτές μπορούν να τοποθετηθούν σε εναλλακτικές μορφές επενδύσεων, κάθε μία εκ των οποίων συνοδεύεται από αξιοσημείωτο ρίσκο.

Χαρακτηριστική είναι η αγορά ακινήτων που σε επίπεδο δείκτη (Τράπεζα της Ελλάδος) συνεχίζει να υποχωρεί από τρίμηνο σε τρίμηνο από το 2009 έως σήμερα (ο δείκτης των οικιστικών ακινήτων από τις 101,7 μονάδες του 2008 έκλεισε το τελευταίο τρίμηνο του 2015 στις 59,8).

Μάλιστα, σύμφωνα με το σύνολο των αναλυτών, η πτώση δεν αναμένεται να σταματήσει τουλάχιστον μέσα στο 2016. Το στοίχημα στις επενδύσεις αυτές είναι η αναζήτηση και εύρεση ευκαιριών.

Τέλος, οι περιπτώσεις των ελληνικών μετοχών και ομολόγων χαρακτηρίζονται από σημαντική μεταβλητότητα και οι τιμές των παραπάνω περιουσιακών στοιχείων θα εξαρτηθούν σε σημαντικό βαθμό από τη γενικότερη πορεία της ελληνικής οικονομίας.