«Νάρκη» τα κόκκινα δάνεια με εγγύηση Δημοσίου

Νέα δημοσιονομική νάρκη με προεκτάσεις τόσο στο τραπεζικό σύστημα όσο και το πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων εγκυμονεί η απαίτηση των δανειστών για αλλαγές στο καθεστώς που διέπει τη διαχείριση κόκκινων δανείων με την εγγύηση του δημοσίου.

Ο νόμος ο οποίος ψηφίστηκε από τη συγκυβέρνηση εξαιρεί από την πώληση σε fund, τα κόκκινα δάνεια τα οποία φέρουν την εγγύηση του δημοσίου. Στο τελευταίο Eurogroup, όμως, η πρόβλεψη πώλησης και αυτών των δανείων τέθηκε στη λίστα των Prior Actions για την εκταμίευση της δόσης των 7,5 δισ. ευρώ εντός του Ιουνίου και τώρα έχει αρχίσει ένα νέο μεγάλο παζάρι με τους δανειστές.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, στις 31 Μαρτίου 2016 το δάνεια τα οποία έφεραν εγγύηση του ελληνικού δημοσίου ανέρχονταν σε 13,703 δισ. ευρώ.

Αφορούν στο μεγαλύτερο μέρος τους (περίπου 7,5 δισ. ευρώ) σε δάνεια Γενικής Κυβέρνησης προς επιχειρήσεις και ΟΤΑ, περίπου 3 δισ. ευρώ είναι τα εγγυημένα από το δημόσιο δάνεια των ΔΕΚΟ, ενώ ένα επιπλέον ποσό της τάξεως των 3 δισ. ευρώ αφορά σε ιδιώτες και επιχειρήσεις στο πλαίσιο αντιμετώπισης των επιπτώσεων φυσικών καταστροφών (σεισμοί, πλημμύρες, πυρκαγιές).

Από τα 13,7 δισ. ευρώ, όπως προκύπτει από δημόσιες δηλώσεις κυβερνητικών στελεχών, περίπου 1,5 δισ. ευρώ αφορά σε δάνεια τα οποία φέρουν την εγγύηση του δημοσίου και έχουν πάψει να εξυπηρετούνται.

Το πρόβλημα δεν είναι σημερινό. Μέχρι τώρα όμως «είχε κρυφτεί στο ντουλάπι», όπως αναφέρει χαρακτηριστικά πηγή με γνώση της κατάστασης. Πληροφορίες από τραπεζικές πηγές επιβεβαιώνουν ότι η πρακτική που ακολουθούνταν έως σήμερα αφορούσε σε παρατάσεις της καταβολής των οφειλόμενων δόσεων προς τις τράπεζες. Μετάθεση του προβλήματος δηλαδή στο μέλλον, για να μην αναγκαστεί το Δημόσιο να πληρώσει αμέσως για την αποπληρωμή ενός δανείου για το οποίο είχε εγγυηθεί αλλά ο δανειολήπτης δεν εξόφλησε.

Την πρακτική αυτή ξετρύπωσαν οι δανειστές και απαιτούν λύση εδώ και τώρα. Ζητούν και αυτά τα δάνεια να πωλούνται σε fund.

Αν περάσει η απαίτησή τους, αναφύονται κίνδυνοι σε τρία μέτωπα:

1. Δημοσιονομικό. Πώληση των δανείων αυτών σε fund θα σήμαινε ότι το δημόσιο θα έπρεπε είτε να τα εξοφλήσει αμέσως, είτε να κάνει έναν διακανονισμό. Αργά ή γρήγορα, το δημόσιο θα πρέπει να πληρώσει 1,5 δισ. ευρώ για την εξόφληση αυτών των δανείων. Σε βάθος χρόνου, δημοσιονομικά το πρόβλημα είναι ουδέτερο. Και με το υφιστάμενο καθεστώς υποθέτουμε ότι κάποια στιγμή θα τα εξοφλούσε. Τώρα όμως το πρόβλημα έρχεται σαφώς νωρίτερα και μάλιστα με τον αυτόματο κόφτη δαπανών ενεργοποιημένο, σε περίπτωση δημοσιονομικών αποκλίσεων από τους στόχους που έχουν τεθεί. Βέβαια, ορισμένοι αναλυτές σημειώνουν ότι πρόκειται για έκτακτο κόστος (one off) το οποίο μπορεί να εξαιρεθεί από τον υπολογισμό του ελλείμματος βάση προγράμματος (όπως για παράδειγμα το κόστος ανακεφαλαιοποίησης.

Το πρόβλημα αναγνώρισε με συνέντευξή του στο Ant1 ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, όταν ο Γ. Παπαδάκης τον ρώτησε εάν υπάρχει απειλή λήψης πρόσθετων μέτρων από αυτή την παράμετρο, αν και έσπευσε να καθησυχάσει ότι θα βρεθεί τρόπος ώστε να μην επιβαρυνθούν οι πολίτες.

2. Πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Η πώληση των δανείων αυτών, σύμφωνα με παράγοντα με άριστη γνώση της υπόθεσης, ενδέχεται να ανοίξει την πίσω πόρτα σε fund για συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο αρκετών ΔΕΚΟ, οι οποίες περιλαμβάνονται πλέον και στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων. Αν μεταβιβαστούν αυτά τα δάνεια σε fund και το Δημόσιο δεν πληρώσει τις οφειλές, τα funds μπορούν να πάρουν σε αντάλλαγμα μετοχές του δημοσίου στην επιχείρηση.

3. Τράπεζες. Τα δάνεια αυτά, ως πλήρως εξασφαλισμένα αφού έχουν την εγγύηση του δημοσίου, έχουν εγγραφεί στους ισολογισμούς των τραπεζών στο 100% της αξίας τους, χωρίς να έχουν διενεργηθεί προβλέψεις. Ενδεχόμενη πώλησή τους σε χαμηλότερη τιμή θα επέφερε ζημίες για τις τράπεζες. Παρά ταύτα τραπεζικά στελέχη διευκρινίζουν ότι για τη συνολική έκθεση προς το Δημόσιο που περιλαμβάνει και τις εγγυήσεις οι τράπεζες έχουν ανακεφαλαιοποιηθεί με βάση τις αξιολογήσεις ποιότητας στοιχείων ενεργητικού. 

Ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Σταθάκης σε δημόσιες δηλώσεις του υποστήριξε χθες ότι τα δάνεια αυτά δεν πρόκειται να πωληθούν. Πληροφορίες αναφέρουν ότι στην παρούσα φάση, επιχειρείται με κάποιον τρόπο το πρόβλημα να μετατεθεί για αργότερα.

Παραμένει άγνωστο εάν οι δανειστές θα βάλουν νερό στο κρασί τους και θα συμβιβαστούν με μετάθεση της υποχρέωσης αντιμετώπισης του ζητήματος, ή θα απαιτήσουν λύση εδώ και τώρα όπως ακριβώς την προσδιόρισαν: πώληση και των κόκκινων δανείων με εγγύηση του δημοσίου σε funds.

Κρίσιμη τηλεδιάσκεψη

Για το πρόβλημα σήμερα πραγματοποιήθηκε σήμερα τηλεδιάσκεψη μεταξύ των τεχνικών κλιμακίων της ελληνικής κυβέρνησης και των δανειστών. Οπως είπαν κυβερνητικοί κύκλοι, έγινε μια πρώτη ανταλλαγή απόψεων και η συζήτηση θα συνεχιστεί. Ωστόσο, λόγω των δημοσιονομικών προεκτάσεων του θέματος, στη συζήτηση θα συμμετάσχουν ΥΠΟΙΚ και Γενικό Λογιστήριο του Κράτους, ενώ θα ζητηθεί και η συνδρομή της Τράπεζας της Ελλάδος. 

Σημειώνεται ότι απέναντι στις απαιτήσεις, το οικονομικό επιτελείο ανταπαντά σε πρώτο χρόνο με τις εξής προτάσεις: ή να υπάρξει εξαίρεση από τις διαδικασίες πώλησης για 12 έως 18 μήνες, ή να γίνει άρση της εγγύησης του ελληνικού δημοσίου και να απελευθερωθούν άμεσα. Καμία πάντως από τις δύο προτάσεις δεν φαίνεται να γίνεται αποδεκτή από τους δανειστές, ενώ η τελευταία έχει και νομικά προβλήματα.

Η διαπραγμάτευση θα είναι πολύ δύσκολη, αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Οικονομίας, τα οποία επισημαίνουν ότι στην περίπτωση που δεν γίνει αποδεκτή κάποια από τις δύο προτάσεις, η «γραμμή άμυνας» είναι η υιοθέτηση ενός συνδυαστικού πλαισίου προστασίας για τα δάνεια αυτά, με την αξιοποίηση του νόμου 3869/2010 (νόμος Κατσέλη) για τα δάνεια των φυσικών προσώπων και του νόμου 4307/2014 (νόμος Δένδια) για τα επιχειρηματικά δάνεια, ο οποίος θα πρέπει να αναμορφωθεί στο επόμενο διάστημα. «Άλλη λύση δεν φαίνεται να υπάρχει», αναφέρουν τα ίδια στελέχη.

Με την υπαγωγή των δανείων αυτών στους δύο προαναφερθέντες νόμους, το οικονομικό επιτελείο ευελπιστεί ότι αρκετά από αυτά θα ρυθμιστούν, ελαφρύνοντας το βάρος των εγγυήσεων που θα κληθεί να καταβάλει το ελληνικό δημόσιο.

Παράλληλα με τη ρύθμιση κάποιων εξ αυτών των δανείων και την πάροδο του χρόνου, η κυβέρνηση ευελπιστεί ότι θα βελτιωθούν και τα δημόσια οικονομικά, ώστε ακόμα και στην περίπτωση που κληθεί να καταβάλει τα ποσά των εγγυήσεων, να μην αναγκαστεί να επιβάλει επιπρόσθετα δημοσιονομικά μέτρα.