Πώς θα γίνει ο συμψηφισμός ΕΝΦΙΑ-χρεών Δημοσίου

Ο ΕΝΦΙΑ οδήγησε σε βεβαίωση εσόδων 3,179 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, η εκκαθάριση των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος έβγαλε 307 εκατ. επιστροφές φόρου σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο φορολογούμενους, ενώ στις αρχές Αυγούστου το υπουργείο Οικονομικών χρωστούσε περίπου 1 δισ. ευρώ σε εκκρεμείς αιτήσεις επιστροφών ΦΠΑ.

Αν εφαρμοζόταν κεντρικά, με μια διασταύρωση των στοιχείων στο Taxis, ο αυτεπάγγελτος συμψηφισμών χρεών και απαιτήσεων, σχεδόν το ένα τρίτο του ΕΝΦΙΑ θα έμπαινε αυτόματα στα ταμεία του Δημοσίου. Παράλληλα όμως, δεν θα υπήρχε η δυνατότητα διαχείρισης του χρόνου επιστροφών φόρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη μηνιαία πορεία των εσόδων.

Η εκκαθάριση του ΕΝΦΙΑ, σε κάθε περίπτωση, άνοιξε τον δρόμο των συμψηφισμών. Το ερώτημα πολλών φορολογουμένων είναι κοινό: «Πρέπει να πάω στην εφορία να ζητήσω συμψηφισμό ή θα γίνει αυτόματα;».

Πηγές των εφοριακών αναφέρουν πως παρότι ο αυτεπάγγελτος συμψηφισμός προβλέπεται στον νόμο και τον Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων, πρακτικά δεν εφαρμόζεται μαζικά. «Και να μην υποβληθεί αίτηση από τον φορολογούμενο, ο συμψηφισμός θα γίνει», αναφέρουν αρμόδιες πηγές. Προσθέτουν όμως ότι «η υποβολή αίτησης από τον φορολογούμενο επισπεύδει τη διαδικασία»...

Επομένως, αν η εφορία σάς χρωστά 300 ευρώ επιστροφής φόρου εισοδήματος και ο ΕΝΦΙΑ είναι επίσης 300 ευρώ, με μια αίτηση συμψηφισμού, δεν χρωστά κανένας σε κανέναν. Αν ο ΕΝΦΙΑ όμως είναι μεγαλύτερος από το ποσό της επιστροφής φόρου, τότε η αίτηση συμψηφισμού δεν θα οδηγήσει σε «σπάσιμο» της εναπομείνασας οφειλής σε πέντε δόσεις, αλλά το υπόλοιπο θα πρέπει να πληρωθεί αμέσως.

«Σε περίπτωση που ο συμψηφισμός αφορά μέρος του οφειλόμενου βάσει της δήλωσης ποσού, η δήλωση παραλαμβάνεται με την προϋπόθεση ότι ο οφειλέτης καταβάλλει το υπόλοιπο του οφειλόμενου ποσού», αναφέρουν οι σχετικές οδηγίες (ΠΟΛ1022/2012).

Αν ο φορολογούμενος δεν υποβάλει αίτηση συμψηφισμού στην εφορία του, ενδέχεται εντός Σεπτέμβρη να μην έχει λάβει την επιστροφή του φόρου, αλλά να πρέπει να πληρώσει κανονικά την πρώτη δόση του ΕΝΦΙΑ, με προσαύξηση σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής.

Εφοριακοί αναφέρουν ότι η ύπαρξη τρεχουσών, ακόμα και μη ληξιπρόθεσμων οφειλών συνήθως μπλοκάρει την επιστροφή φόρων.

Η βεβαίωση του ΕΝΦΙΑ επομένως είναι πιθανό -σύμφωνα με ορισμένες πηγές βέβαιο- ότι θα μπλοκάρει τις επιστροφές φόρου εισοδήματος σε όσους έχουν βεβαιωμένη ακόμα και μη ληξιπρόθεσμη οφειλή ΕΝΦΙΑ.

Αρμόδιο στέλεχος όμως συμπληρώνει ότι δεν λείπουν μεμονωμένες περιπτώσεις όπου ο προϊστάμενος της Δ.Ο.Υ μπορεί να δώσει εντολή διενέργειας επιστροφής φόρου νωρίτερα, αν διαπιστώσει για παράδειγμα ότι πληρώνονται εμπρόθεσμα και με συνέπεια οι τρέχουσες φορολογικές υποχρεώσεις.

Ποιες οφειλές συμψηφίζονται

Η διαδικασία αυτεπάγγελτων συμψηφισμών περιγράφεται σε εγκύκλιο του 2012, από τον τότε αναπληρωτή υπουργό Οικονομικών Παντελή Οικονόμου.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο σε συμψηφισμό υπόκεινται:

α) Οι βεβαιωμένες οφειλές, είτε είναι ληξιπρόθεσμες είτε όχι.

β) Οι βεβαιωμένες οφειλές που τελούν σε δικαστική ή διοικητική αναστολή.

γ) Οι βεβαιωμένες οφειλές που για οποιονδήποτε λόγο καταβάλλονται τμηματικά (είτε με διευκόλυνση τμηματικής καταβολής, είτε με νομοθετική ρύθμιση, είτε με διοικητική πράξη).

δ) Οι παραγεγραμμένες οφειλές, οι οποίες αντιτάσσονται σε συμψηφισμό για μία τριετία από τη συμπλήρωση της παραγραφής τους. Σε περίπτωση που εντός του ανωτέρω χρονικού διαστήματος έχει συντελεστεί η διαγραφή των οφειλών, λόγω παραγραφής, αυτές αναβιώνουν προς τούτο κατά τις διατάξεις του άρθρου 119 Π.Δ 16/1989 «Κανονισμός Λειτουργίας των Δ.Ο.Υ.».

Αυτεπάγγελτος συμψηφισμός επί βεβαιωμένων οφειλών στο Δημόσιο

Σε περίπτωση που υφίστανται βεβαιωμένα χρέη στο Δημόσιο (Δ.Ο.Υ. ή Τελωνείο), ληξιπρόθεσμα ή μη, ανεξαρτήτως εάν έχουν υπαχθεί σε νομοθετική ρύθμιση, ή σε διευκόλυνση τμηματικής καταβολής, ή τελούν σε αναστολή και από τα στοιχεία που υπάρχουν αποδεικνύεται η απαίτηση του οφειλέτη κατά του Δημοσίου (π.χ. αν υφίσταται τίτλος επιστροφής, αν ο οφειλέτης αιτείται χορήγηση αποδεικτικού ενημερότητας από το Δημόσιο, ή γνωστοποιεί την απαίτησή του κατά του Δημοσίου ο ίδιος ή η εκκαθαρίζουσα αρχή), ο συμψηφισμός ενεργείται αυτεπάγγελτα από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας.

Όταν η απαίτηση (εκτός των τίτλων πληρωμής, που υφίστανται στις Δ.Ο.Υ.) εκκαθαρίζεται ή πρόκειται να πληρωθεί από άλλη υπηρεσία του Δημοσίου (Δημόσιο με τη στενή του όρου έννοια), ο συμψηφισμός ζητείται με έγγραφο του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. στην οποία είναι βεβαιωμένη η οφειλή.

Επισημάνσεις: α) Στην περίπτωση πληρωμής ποσών από το Δημόσιο δεν εκδίδεται αποδεικτικό ενημερότητας όταν υφίστανται οφειλές σε αυτό αλλά υποχρεωτικά διενεργείται αυτεπάγγελτος συμψηφισμός. Για το συμψηφιστέο ποσό επί διενέργειας συμψηφισμού δεν απαιτούνται έγκριση επιστροφής κατά τις διατάξεις του άρθρου 32 του ν.3220/2004 (ΦΕΚ 15Α') και δικαιολογητικά πληρωμής.

β) Ο συμψηφισμός, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις, διενεργείται και για τις περιπτώσεις που ο δικαιούχος απαλλάσσεται από την προσκόμιση αποδεικτικού ενημερότητας, ή ο τίτλος επιστροφής του έχει ποσό μικρότερο των 1.500 ευρώ, για την είσπραξη του οποίου δεν απαιτείται αποδεικτικό ενημερότητας.

γ) Όταν υφίστανται οφειλές και δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού αυτών με απαίτηση του οφειλέτη (π.χ. από Δήμο), τότε χορηγείται κατά περίπτωση είτε αποδεικτικό ενημερότητας είτε βεβαίωση οφειλής, κατά τις διατάξεις του άρθρου 28 ν.3943/2011 (ΦΕΚ 66Α').

Δήλωση συμψηφισμού

Ο συμψηφισμός απαιτήσεων κατά του Δημοσίου, που προκύπτουν από Δημόσιο εκτός Δ.Ο.Υ. ή Τελωνείου, προτείνεται με δήλωση του οφειλέτη που υποβάλλεται στη Δ.Ο.Υ., η οποία είναι αρμόδια για την είσπραξη του χρέους.

Μαζί με τη δήλωση συμψηφισμού προσκομίζεται έγγραφο της εκκαθαρίζουσας υπηρεσίας από το οποίο προκύπτει προσδιορισμός της απαίτησης κατά του Δημοσίου.

Γενικότερα, η απαίτηση κατά του Δημοσίου, που προτείνεται σε συμψηφισμό με βεβαιωμένα χρέη του δικαιούχου, πρέπει να είναι βέβαιη, εκκαθαρισμένη (κατά τα οριζόμενα παραπάνω), να μην εξαρτάται από κάποιο όρο ή προθεσμία, να υφίσταται κατά τον χρόνο της δήλωσης συμψηφισμού και να αποδεικνύεται από τελεσίδικη δικαστική απόφαση ή άλλο δημόσιο έγγραφο.

Σε κάθε περίπτωση υποβολής δήλωσης συμψηφισμού πρέπει να ερευνάται αν υφίστανται οι προϋποθέσεις διενέργειας συμψηφισμού που παραπάνω αναφέρονται.

Αν αυτές δεν προκύπτουν από τα στοιχεία της δήλωσης πρέπει να ζητηθούν συμπληρωματικά, διαφορετικά η δήλωση συμψηφισμού δεν γίνεται αποδεκτή.

Μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας συμψηφισμού και τη λογιστική τακτοποίηση αυτού, οι συγκεκριμένες οφειλές που έχουν αποσβεσθεί με τη δήλωση συμψηφισμού δεν αναζητούνται από το Δημόσιο και δεν λαμβάνονται υπόψη από τη Δ.Ο.Υ για έκδοση ειδοποιήσεων, χορήγηση Α.Φ.Ε., λήψη μέτρων κ.λπ.

Οδηγίες για τον συμψηφισμό απαιτήσεων με υποβολή δήλωσης

Στην περίπτωση που οφειλέτης επιθυμεί την υποβολή χρεωστικής δήλωσης με ταυτόχρονο συμψηφισμό απαιτήσεών του κατά του δημοσίου, η δήλωση υποβάλλεται σε έντυπη μορφή στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. και ακολουθείται η εξής διαδικασία:

α) Η υποβολή της δήλωσης συνοδεύεται με δήλωση συμψηφισμού, προσκομίζοντας βεβαίωση του αρμόδιου δημόσιου φορέα, με την οποία αποδεικνύεται η απαίτησή του κατά του δημοσίου, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στην παράγραφο 2 της παρούσας.

β) Η Δ.Ο.Υ. ελέγχει τη συνδρομή των προϋποθέσεων για την αποδοχή του συμψηφισμού, λαμβάνοντας υπόψη τις βεβαιωμένες οφειλές (ληξιπρόθεσμες ή μη) του οφειλέτη, οι οποίες προηγούνται στον συμψηφισμό και προτείνει την αποδοχή ή μη του συμψηφισμού, εν όλω ή εν μέρει.

γ) Ο Προϊστάμενος της αρμόδιας Δ.Ο.Υ. αποφασίζει για τη δυνατότητα ή μη αποδοχής του προτεινόμενου συμψηφισμού, εν όλω ή εν μέρει, και ενημερώνει τον οφειλέτη σχετικά.

δ) Στην περίπτωση που η αποδοχή του αιτήματος συμψηφισμού καλύπτει το σύνολο του οφειλόμενου βάσει της δήλωσης φόρου, η δήλωση γίνεται αποδεκτή και παραλαμβάνεται χωρίς την καταβολή του οφειλόμενου ποσού. Εννοείται ότι το δικαίωμα συμψηφισμού αφορά το ποσό του οφειλόμενου φόρου που πρέπει να καταβληθεί με την υποβολή της δήλωσης, σε περίπτωση που προβλέπεται δυνατότητα καταβολής του οφειλόμενου φόρου σε δόσεις.

ε) Σε περίπτωση που δεν είναι τεχνικά δυνατή η λήψη της απόφασης αποδοχής ή μη του αιτήματος συμψηφισμού κατά τον χρόνο προσκόμισης στη Δ.Ο.Υ. της δήλωσης απόδοσης του οφειλόμενου φόρου ή της δήλωσης με βάση την οποία ο αναλογών φόρος είναι καταβλητέος εφάπαξ (ολόκληρος ή μέρος αυτού) με την υποβολή (π.χ. δήλωση Φ.Μ.Α., Φ.Α.Π., κ.λπ.) και της δήλωσης συμψηφισμού, ο οφειλέτης ενημερώνεται σχετικά, καθώς και για τον χρόνο λήψης της απόφασης αυτής. Για τον λόγο αυτό και την αποφυγή επιβολής κυρώσεων (προσαύξησης ή προστίμου) είναι σκόπιμο οι οφειλέτες να προσέρχονται στην αρμόδια Δ.Ο.Υ. ορισμένες ημέρες πριν την καταληκτική ημερομηνία υποβολής της δήλωσης.

στ) Σε περίπτωση μη αποδοχής του αιτήματος συμψηφισμού, η οικεία φορολογική δήλωση υποβάλλεται σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις. Επίσης, ο λόγος απόρριψης του αιτήματος αναγράφεται επί της οικείας φορολογικής δήλωσης και υπογράφεται από τον εισηγητή, τον Προϊστάμενο του Τμήματος και τον Προϊστάμενο της Δ.Ο.Υ.

ζ) Η μη έγκαιρη ενημέρωση του υπόχρεου για την αποδοχή του αιτήματος συμψηφισμού δεν απαλλάσσει αυτόν από την υποχρέωση υποβολής της οικείας δήλωσης και καταβολής του φόρου μέσα στις νόμιμες προθεσμίες.