«Συμβούλιο παραγωγικότητας» ζητά η ευρωζώνη

Την υποχρέωση να δημιουργήσουν Εθνικά Συμβούλια Παραγωγικότητας «αναλαμβάνουν» τα μέλη της Ευρωζώνης, σύμφωνα με την πρόσφατη σύσταση του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (20/9/2016).

Η σύσταση των συμβουλίων αυτών θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί έως τις 20 Μαρτίου του 2018, ενώ ανάλογες δομές προτρέπονται να δημιουργήσουν και τα μη μέλη της ζώνης του ευρώ.

Σύμφωνα με το Συμβούλιο της ΕΕ, τα Εθνικά Συμβούλια Παραγωγικότητας θα παρακολουθούν τις επιδόσεις και θα διαμορφώνουν τον εθνικό διάλογο στους τομείς της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, ενώ με συγκεκριμένες παρεμβάσεις θα προωθούν τις αναγκαίες πολιτικές και μεταρρυθμίσεις, τόσο σε εθνικό επίπεδο, όσο -μετά από συνεργασία με τα αντίστοιχα των άλλων χωρών- και σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τα εν λόγω συμβούλια θα αναλύουν τις εξελίξεις στους τομείς της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, μεταξύ άλλων σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές, λαμβάνοντας υπόψη τις εθνικές ιδιαιτερότητες και τις καθιερωμένες πρακτικές, ενώ με τα στοιχεία που θα παράχουν στην ΕΕ, θα συμβάλλουν στη διαμόρφωση των εξαμηνιαίων εκθέσεών της. Οι δε αναλύσεις που εκπονούν θα πρέπει να δημοσιοποιούνται.

Με βάση τα όσα αναφέρει η ΕΕ, η σύσταση των συμβουλίων αυτών κρίνεται απαραίτητη, καθώς η πρόσφατη κρίση έδειξε ότι τα κράτη-μέλη που έχουν ως νόμισμα το ευρώ μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευάλωτα στην πιθανή συσσώρευση και την αιφνίδια εκδήλωση μακροοικονομικών ανισορροπιών, που ενδέχεται να μεταδοθούν ως δευτερογενείς επιπτώσεις σε άλλα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ καθώς σε κράτη-μέλη εκτός της ζώνης του ευρώ.

Γι' αυτό, λόγω της έλλειψης ευέλικτων ονομαστικών συναλλαγματικών ισοτιμιών, τα κράτη-μέλη χρειάζονται επαρκείς μηχανισμούς προσαρμογής στους κλυδωνισμούς που υφίσταται μια επιμέρους χώρα. Συνεπώς, η δυναμική της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας έχει σημασία τόσο για τη συσσώρευση και τη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών (για παράδειγμα, εμπορικά ελλείμματα και ελλείμματα τρεχουσών συναλλαγών, συσσωρευμένες εγχώριες και εξωτερικές υποχρεώσεις), όσο και για την αποτελεσματική προσαρμογή σε ασύμμετρους κλυδωνισμούς.

Όπως ορίζει η Σύσταση της ΕΕ, το κάθε κράτος-μέλος της Ευρωζώνης πρέπει να διαθέτει συμβούλιο παραγωγικότητας επιφορτισμένο με τη διάγνωση και την ανάλυση των εξελίξεων όσον αφορά στην παραγωγικότητα και την ανταγωνιστικότητα στο οικείο κράτος-μέλος. Κατά την ανάλυση, θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι ιδιαιτερότητες της ζώνης του ευρώ και οι ενωσιακές πτυχές και να εξετάζονται οι κύριοι και δευτερεύοντες μοχλοί αύξησης της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας μακροπρόθεσμα, συμπεριλαμβανομένης της καινοτομίας, καθώς και η ικανότητα προσέλκυσης επενδύσεων, επιχειρήσεων και ανθρώπινου κεφαλαίου. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να συνεκτιμούν όλους τους παράγοντες, είτε σχετίζονται με τα κόστη είτε όχι, που μπορεί να επηρεάζουν τις τιμές και την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, μεταξύ άλλων και σε σχέση με τους παγκόσμιους ανταγωνιστές.

Η ανάλυση θα πρέπει να βασίζεται σε διαφανείς και συγκρίσιμους δείκτες, ενώ θα πρέπει να υπάρχει και ανεξάρτητο πεδίο, στο οποίο θα αναλύονται οι προκλήσεις στη χάραξη πολιτικών στον τομέα της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας και, στον βαθμό που προβλέπεται στην εθνική τους εντολή, αξιολόγηση του αντίκτυπου διαφορετικών επιλογών πολιτικής, καθιστώντας σαφή τα υπέρ και τα κατά κάθε πολιτικής.

Ενα για κάθε κράτος

Κάθε κράτος-μέλος θα πρέπει να διαθέτει ένα και μόνο συμβούλιο παραγωγικότητας, το οποίο με τη σειρά του θα μπορεί να βασίζεται σε διάφορους ήδη υπάρχοντες φορείς ή να τους συμπεριλαμβάνει στη δομή του.

Τα συμβούλια παραγωγικότητας θα πρέπει να διεξάγουν τις δραστηριότητές τους σε συνεχή βάση. Θα πρέπει να δημοσιοποιούν τις αναλύσεις τους και να δημοσιεύουν ετήσια έκθεση. Θα πρέπει να διατηρούν επαφές με τα συμβούλια παραγωγικότητας των κρατών-μελών εκτός της ζώνης του ευρώ, με σκοπό την ανταλλαγή απόψεων και βέλτιστων πρακτικών, και να εκδίδουν όποτε συντρέχει λόγος κοινές αναλύσεις, λαμβάνοντας επίσης υπόψη την ευρύτερη διάσταση της ζώνης του ευρώ και της Ένωσης.

Η Επιτροπή θα ανταλλάσσει σε τακτική βάση απόψεις με όλα τα συμμετέχοντα συμβούλια παραγωγικότητας, μεταξύ άλλων και στη διάρκεια διερευνητικών αποστολών στα κράτη-μέλη, και θα μπορούσε επίσης να διευκολύνει την ανταλλαγή απόψεων μεταξύ των συμβουλίων παραγωγικότητας.

Χαρακτηριστικά των συμβουλίων παραγωγικότητας

Τα συμβούλια παραγωγικότητας θα πρέπει να διαθέτουν λειτουργική αυτονομία έναντι κάθε δημόσιας αρχής υπεύθυνης για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση των πολιτικών στους τομείς της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας στο κράτος-μέλος ή σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για την εκτέλεση των καθηκόντων που προβλέπονται στην παρούσα σύσταση, θα πρέπει να υποστηρίζονται από εθνικές διατάξεις που να διασφαλίζουν υψηλό βαθμό λειτουργικής αυτονομίας και λογοδοσίας, μεταξύ άλλων:

- Να έχουν την ικανότητα να επικοινωνούν έγκαιρα με το κοινό.

- Να εφαρμόζουν διαδικασίες ορισμού των μελών τους με κριτήρια την εμπειρία και την ικανότητά τους.

- Να διαθέτουν κατάλληλη πρόσβαση στις πληροφορίες που χρειάζονται ώστε να εκτελέσουν την εντολή τους.

Τα συμβούλια παραγωγικότητας θα πρέπει να είναι αντικειμενικά, ουδέτερα και πλήρως ανεξάρτητα ως προς την ανάλυση και το περιεχόμενο. Μπορούν να προβαίνουν σε διαβούλευση με τους ενδιαφερόμενους, αλλά δεν θα πρέπει να μεταδίδουν μόνο ή κυρίως τις γνώμες και τα συμφέροντα μιας συγκεκριμένης ομάδας ενδιαφερομένων, ενώ θα πρέπει να έχουν την ικανότητα να εκπονούν οικονομικές και στατιστικές αναλύσεις με υψηλό βαθμό ποιότητας, μεταξύ άλλων όπως αυτός ορίζεται από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η ανάλυση μπορεί να εκπονείται από ήδη υπάρχοντες και διακριτούς φορείς, υπό την προϋπόθεση ότι διαθέτει εξίσου υψηλή ποιότητα.

Η ανεξάρτητη εμπειρογνωμοσύνη που παρέχεται από τα συμβούλια αυτά, μεταξύ άλλων μέσω των ετήσιων εκθέσεων, είναι δυνατόν να χρησιμοποιείται από τα κράτη-μέλη και την Επιτροπή στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και της διαδικασίας μακροοικονομικών ανισορροπιών. 

Τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ καλούνται να εφαρμόσουν τις αρχές που ορίζονται στη σύσταση το αργότερο έως τις 20 Μαρτίου 2018. Έως τις 20 Μαρτίου 2019 η Επιτροπή καλείται να εκπονήσει έκθεση προόδου με βάση τις σχετικές πληροφορίες από τα κράτη-μέλη σχετικά με την εφαρμογή και την καταλληλότητα της παρούσας σύστασης, συμπεριλαμβανομένου του κατά πόσον κρίνεται αναγκαία η έκδοση περαιτέρω διατάξεων. Εάν κριθεί σκόπιμο, η έκθεση θα συνοδευτεί από πρόταση για την τροποποίηση της σύστασης.

Σημειώνεται ότι η Ελλάδα ήταν πρωτοπόρος ως προς τη σύσταση ανάλογου συμβουλίου, καθώς το 2004 ίδρυσε το Εθνικό Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας και Ανάπτυξης (ΕΣΑΑ), το οποίο στην πράξη δεν λειτούργησε ποτέ. Παρά τη θεσμική του αναβάθμιση το 2011, το ΕΣΑΑ και η κάθε προσπάθεια αξιοποίησής του εγκαταλείφθηκε...