Τράπεζες: Τακτική «κι από τη... μύγα ξίγκι»

Ο γενικός διευθυντής του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας κ. Κλάους Ρέγκλινγκ, στο πλαίσιο της ομιλίας του στο συνέδριο του Economist στη Λευκωσία, ζήτησε την «επιθετική αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και τη βελτίωση της κερδοφορίας των τραπεζών, μέσω μείωσης του αριθμού των καταστημάτων».

Όσο βέβαια κι αν η ομιλία του κ. Ρέγκλινγκ αναφερόταν στην περίπτωση της Κύπρου, κανείς δεν αμφιβάλλει ότι οι ίδιες κατευθυντήριες οδηγίες δίδονται και προς την Ελλάδα, καθώς άλλωστε οι εγχώριες τράπεζες έχουν ήδη δεσμευθεί από πέρυσι ότι θα ακολουθήσουν πρόγραμμα περιορισμού δικτύων και θέσεων εργασίας έως και το 2018.

Είναι άλλωστε ορατό δια γυμνού οφθαλμού στους «παροικούντες την Ιερουσαλήμ» ότι οι διοικήσεις των ελληνικών τραπεζών εντείνουν ολοένα και περισσότερο τις προσπάθειές τους για περικοπές δαπανών, χωρίς καν να μπαίνει φρένο ακόμη και σε κινήσεις που φιλοδοξούν να εξοικονομήσουν «μικροποσά».

Η πρώτη κίνηση των τραπεζών για περιορισμό των εξόδων τους εστιάζεται στο να «ισοπεδώσουν» το κόστος των κεφαλαίων τους. Έτσι (πέρα από τις ενέργειες περιορισμού του «ακριβού» ELA), τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων δεν υπερβαίνουν σήμερα το 0,7%, όταν το αντίστοιχο επιτόκιο ήταν υπερδιπλάσιο λίγο πριν την επιβολή των capital controls, τον Ιούνιο του 2015.

Οι «επινοήσεις» μάλιστα για περικοπές του σχετικού κόστους περιλαμβάνουν και τις παροχές κινήτρων μέσω εκπτωτικών αγορών σε συγκεκριμένα δίκτυα καταστημάτων. Έτσι, για παράδειγμα, ο πελάτης καλείται να επιλέξει μεταξύ ενός επιτοκίου 0,55% στον προθεσμιακό του λογαριασμό, ή ενός 0,50%, που όμως συνοδεύεται από «πόντους» και ανταλλάγματα όταν συναλλάσσεται με συγκεκριμένα καταστήματα ή εταιρείες.

Και αν τα επιτόκια των προθεσμιακών καταθέσεων δεν υπερβαίνουν πλέον το 0,50%-0,70% (με την τάση να είναι περαιτέρω πτωτική), τα αντίστοιχα του ταμιευτηρίου έχουν πλέον υποχωρήσει σε οριακά επίπεδα (γύρω στο 0,10%).

Οι τράπεζες επίσης συνεχίζουν ακάθεκτες την πολιτική συρρίκνωσης του αριθμού των καταστημάτων τους στην Ελλάδα. Ενδεικτικά αναφέρεται πως μόνο μέσα στο πρώτο φετινό εξάμηνο, η Πειραιώς μείωσε τον αριθμό τους κατά 31 (στα 678), ενώ κατά το ίδιο χρονικό διάστημα το προσωπικό του Ομίλου περιορίστηκε κατά 754 άτομα μέσα από πρόγραμμα εθελούσιας εξόδου.

Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι ενώ κατά τα προηγούμενα χρόνια ο περιορισμός των τραπεζικών δικτύων προχώρησε χωρίς διαμαρτυρίες (επρόκειτο συνήθως για καταστήματα σε μεγάλα αστικά κέντρα, όπου μάλιστα υπήρχε εντονότατη υπερκάλυψη λόγω των συγχωνεύσεων της διετίας 2012-2013), φέτος ξεκίνησαν να εκδηλώνονται οι πρώτες αξιοσημείωτες αντιδράσεις από τις τοπικές κοινωνίες. Και αυτό γιατί έχει αρχίσει να δρομολογείται το κλείσιμο καταστημάτων σε επαρχιακές κωμοπόλεις, όπου οι επιπτώσεις στις τοπικές οικονομίες είναι αξιοσημείωτες και οι εναλλακτικές επιλογές των πελατών σαφώς περιορισμένες.

Τέλος, το πρόγραμμα περιορισμού δαπανών περιλαμβάνει και μείωση του αριθμού των εργαζομένων στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα, με την Εθνική για παράδειγμα να έχει δεσμευθεί για τη μείωση του προσωπικού της στην Ελλάδα στα 10.250 άτομα στο τέλος του 2017 και στα 9.950 στο τέλος του 2018, όταν στις 30/6/2016 απασχολούσε 12.013 άτομα.

Επί του παρόντος, οι μειώσεις προσωπικού έχουν γίνει μέσα από (λιγότερο ή περισσότερο ελκυστικά) προγράμματα εθελούσιας εξόδου.

Συνδικαλιστικοί πάντως κύκλοι φοβούνται για πιθανή επιδείνωση της κατάστασης από το 2017, μετά τη δρομολογούμενη αλλαγή του θεσμικού πλαισίου που θα προκύψει από τη δεύτερη αξιολόγηση της χώρας από τους θεσμούς.