Πρόστιμα άνω των 3,3 δισ. για τα αυθαίρετα

Με αφορμή την επικείμενη προθεσμία της 8ης Φεβρουαρίου 2017 για τις δηλώσεις αυθαιρέτων και πληρωμές των αντίστοιχων προστίμων αλλά και των εξαγγελιών του ΥΠΕΝ για παράταση των ρυθμίσεων του Ν.4178 που αναμένεται να δημοσιευτούν, το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδος παρουσιάζει βασικά και ενδιαφέροντα μεγέθη που προκύπτουν από τη στατιστική επεξεργασία των δηλώσεων που καταθέτουν οι μηχανικοί για τα αυθαίρετα κτίσματα και τα κτίσματα με αυθαιρεσίες.

Σχετικά με το θέμα, ο πρόεδρος του ΤΕΕ Γιώργος Στασινός δήλωσε:

«Ο νόμος 4178 δίνει διέξοδο τακτοποίησης σε όλες σχεδόν τις αυθαίρετες κατασκευές και ως εκ τούτου αποτελεί ευκαιρία οριστικής λύσης για τους πολίτες, ώστε να αποκτήσουν αδέσμευτη χρήση των ακινήτων τους και να μην επαπειλούνται με την υποβολή δυσβάκτακτων προστίμων. Ήδη περισσότερα από 938 χιλιάδες ακίνητα με αυθαιρεσίες έχουν δηλωθεί και για περισσότερα από 678 χιλιάδες έχει ξεκινήσει η διαδικασία, ενώ έχουν εκδοθεί βεβαιώσεις μεταβίβασης για περίπου 1,1 εκατομμύριο ακίνητα. Οι πολίτες πρέπει με τη συμβολή ενός μηχανικού της επιλογής τους, από τους δεκάδες χιλιάδες διαθέσιμους, να καταγράψουν τις αυθαιρεσίες τους και να επιλέξουν ένα από τα διαθέσιμα σχήματα αποπληρωμής των προστίμων, τα οποία προσφέρουν, σε περιπτώσεις προκαταβολών, σημαντικά υψηλές εκπτώσεις αλλά και δυνατότητα για συμψηφισμό του 50% των προστίμων για τα αυθαίρετα με εργασίες και υλικά ενεργειακής αναβάθμισης και στατικής επάρκειας.

Τονίζω ότι το ΤΕΕ είναι μπροστάρης στην πορεία της χώρας προς ένα καλύτερο μέλλον, χωρίς τις παθογένειες του παρελθόντος. Δημιουργήσαμε και λειτουργούμε την πρώτη συστηματική βάση δεδομένων στην οποία καταγράφονται όλες οι αυθαίρετες κατασκευές. Ήδη περισσότερα από 3,7 εκατομμύρια ηλεκτρονικά αρχεία για τα ακίνητα των νόμων 4014 και 4178 έχουν καταχωρηθεί στο ηλεκτρονικό σύστημα του ΤΕΕ. Σημειώνω ότι οι επιλογές της δομής της βάσης δεδομένων σε συνδυασμό με το σύστημα γεωγραφικού εντοπισμού, την εργασία των μηχανικών σε κάθε ένα συγκεκριμένο ακίνητο και το περιβαλλοντικό ισοζύγιο αποτέλεσαν τη βάση στήριξης της συνταγματικότητας του Ν.4178/2013. Αποτελούν το μόνο ουσιαστικό όπλο σήμερα για την προστασία του περιβάλλοντος από την αυθαίρετη δόμηση και για τη μείωση των συνεπειών στο φυσικό περιβάλλον.

Το ΤΕΕ και οι μηχανικοί κάνουν τη δουλειά τους για να γυρίσει η χώρα σελίδα στο θέμα των αυθαιρέτων και της οικοδομής γενικότερα. Ήρθε η ώρα -και έχει καθυστερήσει πολύ- να κάνει και η Πολιτεία τη δική της. Οφείλει να προχωρήσει άμεσα την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, που αφορά τα νομίμως υφιστάμενα κτίρια, και την Ηλεκτρονική Έκδοση Αδειών Δόμησης, που αφορά τα νέα κτίρια. Με αυτόν τον τρόπο θα διασφαλιστεί επιτέλους η έμπρακτη καταπολέμηση της αυθαίρετης δόμησης, η νομιμότητα όλων των κατασκευών, θα βελτιωθεί η ασφάλεια των κατασκευών. Μόνο έτσι θα προωθηθεί ουσιαστικά η ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, η διαφάνεια και η ασφάλεια δικαίου στις συναλλαγές ακινήτων, θα βελτιωθεί η εξυπηρέτηση πολιτών και μηχανικών. Το ΤΕΕ είναι έτοιμο να υποστηρίξει ηλεκτρονικά όλες αυτές τις υπηρεσίες. Ήρθε η ώρα η Πολιτεία να εφαρμόσει όσα υπόσχεται για χρόνια».

Συνοπτικά το σύνολο των ενεργών δηλώσεων προκύπτει σύμφωνα με τους ανωτέρω πίνακες ως εξής:

Σημειώνεται ότι οι δηλώσεις «Σε επεξεργασία» δεν έχουν υποβληθεί ακόμα και δεν έχουν προκύψει για αυτές οι αντίστοιχες εντολές πληρωμής παραβόλου και ειδικού προστίμου. Εκ της διαφοράς οι δηλώσεις για τις οποίες έχει υποβληθεί παράβολο είναι 623.128 του ν.4178 και 55.100 του ν. 4014, που δεν έχουν μεταφερθεί.

Τα μεγέθη των προστίμων και των χώρων υπέρβασης ανά κατηγορία δήλωσης είναι τα ακόλουθα.

Νέες Δηλώσεις Ν 4178

Δηλώσεις Ν 4014 που έχουν μεταφερθεί στον Ν 4178

Όσον αφορά τα έσοδα, από τα αναλυτικά στοιχεία της βάσης δεδομένων του ΤΕΕ προκύπτει ότι μέχρι 31/12/2016 τα πραγματοποιηθέντα αθροιστικά έσοδα του νόμου 4014 ανέρχονται στο 1.001.969.025 ευρώ και του νόμου 4178 ανέρχονται στα 789.420.091 ευρώ. Από τα διαθέσιμα δεδομένα προκύπτει ότι πλέον ο Ν. 4014/2011 έχει εξαντλήσει την απόδοση εσόδων, τα οποία πλέον σχεδόν αποκλειστικά προέρχονται από το Ν. 4178/2013.

Από τα διαθέσιμα δεδομένα επίσης προκύπτει σχετική επιτάχυνση δηλώσεων και πληρωμών σε περιόδους λήξης προθεσμιών αλλά και σχετική κάμψη σε περιόδους που επηρεάζονται από συναφείς εξελίξεις (περιορισμοί στην κίνηση κεφαλαίων, συζητήσεις νέων ρυθμίσεων κ.λπ.).

Όσον αφορά στην επιλογή του τρόπου πληρωμής, η κατάθεση μετρητών σε κατάστημα τραπεζικού ιδρύματος είναι περίπου 87,5% ενώ το υπόλοιπο 12,5% διεκπεραιώνεται ηλεκτρονικά με web banking. Οι ηλεκτρονικές συναλλαγές είχαν ελαφρώς αυξητική τάση αλλά το διάστημα μετά την επιβολή των περιορισμών στις τραπεζικές συναλλαγές αυξήθηκαν σημαντικά, έτσι ώστε οι πληρωμές μέσω web banking να ανέρχονται στο 23,7%.

Εισαγωγή δικαιολογητικών

Η πληρότητα αρχείων για κάθε δήλωση προέρχεται από συνδυασμό συνθηκών (είδη φύλλων καταγραφής, χρήσεις, ειδικές συνθήκες μείωσης προστίμων, παλαιότερες πληρωμές, παλαιότερες άδειες, εγκρίσεις επιτροπών κ.λπ.). Για κάθε δήλωση ξεχωριστά, το πληροφοριακό σύστημα δίνει στον μηχανικό ή στην Υ.Δομ. ποια αρχεία έχουν υποβληθεί και ποια υπολείπονται. Σήμερα έχουν καταχωρηθεί περίπου 3,7 εκατ. αρχεία.

Στοιχεία Εξυπηρέτησης Μηχανικών και Κοινού

Το ΤΕΕ, τόσο ως διαχειριστής του πληροφοριακού συστήματος όσο και εκ του θεσμικού του ρόλου ως Τεχνικού Συμβούλου της Πολιτείας, έχει στηρίξει τη διαδικασία της υπαγωγής των αυθαίρετων κατασκευών διαδοχικά στους ν. 4014/2011 και 4178/2013, παρέχοντας συνολική υποστήριξη πέρα από την υλοποίηση και λειτουργία των πληροφοριακών συστημάτων. Εξασφαλίστηκε η λειτουργία των πληροφορικών συστημάτων με διαθεσιμότητα μεγαλύτερη του 99,9% και ολοκληρώνονται αυθημερόν όλες οι ηλεκτρονικές οικονομικές συναλλαγές (~4.1 εκατ. συναλλαγές).

Σημειώνεται ότι από το ΤΕΕ παρέχεται καθημερινή υποστήριξη των μηχανικών καθώς και των πολιτών σε ερωτήματα σχετικά με τη διαδικασία των αυθαιρέτων. Υπολογίζοντας μόνο τον αριθμό των θεσμοθετημένων από το Επιμελητήριο μεθόδων επικοινωνίας για τη διεκπεραίωση αιτημάτων (μέσω ηλεκτρονικού συστήματος, μέσω πρωτοκόλλου και μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), χωρίς τον συνυπολογισμό της τηλεφωνικής υποστήριξης ή της επιτόπου επίσκεψης, το ΤΕΕ έχει διαχειριστεί υποστηρικτικά περίπου 220.000 περιπτώσεις μηχανικών και πολιτών. Σημειώνεται ότι στις δηλώσεις αυθαιρέτων έχουν συμμετάσχει περίπου 36.000 Διπλωματούχοι και Πτυχιούχοι Μηχανικοί εξυπηρετώντας αντίστοιχα περίπου 1.064.862 ιδιοκτήτες. Πρόσθετα στα ανωτέρω το ΤΕΕ έχει προμηθεύσει περίπου 800 στελέχη Υ.Δομ. με κωδικούς πρόσβασης που τους παρέχουν δυνατότητα πλήρους αναζήτησης σε δηλώσεις αυθαίρετων κατασκευών της αρμοδιότητάς τους.

Κατανομές Είδους Δηλώσεων, Μεγεθών Χώρων Υπέρβασης, Ύψους Προστίμων

Από τη στατιστική επεξεργασία των δηλώσεων προκύπτει ότι το 25% αφορά ακίνητα χωρίς καμία οικοδομική άδεια ενώ το 75% αφορά αυθαιρεσίες σε κτίσματα με οικοδομική άδεια. Λόγω της πρόβλεψης του Νόμου να επιβαρύνονται όσα αυθαίρετα δεν έχουν καμία προηγούμενη έκδοση αδείας, τα αντίστοιχα ποσοστά επιβαρύνουν περισσότερο τις αντίστοιχες δηλώσεις, οπότε σε κτίσματα χωρίς οικοδομική άδεια αντιστοιχεί το 28% των προστίμων, ενώ σε κτίσματα με οικοδομική άδεια το 72% των προστίμων.

Από το σύνολο των στοιχείων προκύπτει ότι το 29% των δηλώσεων αυθαιρέτων αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και το 71% ακίνητα εντός σχεδίου. Λόγω της πρόβλεψης του Νόμου τα πρόστιμα σε εκτός σχεδίου είναι σημαντικά υψηλότερα, οπότε στην κατανομή των προστίμων παρουσιάζεται η εικόνα το 51% των προστίμων να αφορά ακίνητα εκτός σχεδίου και το 49% των προστίμων αφορά ακίνητα εντός σχεδίου.

Το ΤΕΕ υπογραμμίζει ότι μεγάλο ποσοστό των δηλώσεων είναι εντός σχεδίου και με οικοδομική άδεια. Αντίθετα, τα πρόστιμα είναι σημαντικά αυξημένα, εκφράζοντας την αντίστοιχη περιβαλλοντική επιβάρυνση στις δηλώσεις εκτός σχεδίου και χωρίς οικοδομική άδεια.

Όσον αφορά στις χρήσεις των δηλούμενων ακινήτων, κύρια και μοναδική κατοικία χαρακτηρίζεται το 20% των δηλώσεων, άλλη κατοικία (δευτευρεύουσα, εξοχική κ.λπ.) χαρακτηρίζεται το 62% των δηλώσεων, επαγγελματικά κτίρια υπηρεσιών το 13% των δηλώσεων, κτίρια τουρισμού - βιομηχανίας το 3% των δηλώσεων και κτίρια μεταποίησης πρωτογενούς τομέα (αγροτικού, κτηνοτροφικού κ.λπ.) το 2% των δηλώσεων.

Αντίστοιχα, η κατανομή των προστίμων ανά χρήση αφορά κύρια και μοναδική κατοικία χαρακτηρίζεται το 13% των προστίμων, άλλη κατοικία (δευτευρεύουσα, εξοχική κλπ) χαρακτηρίζεται το 54% των προστίμων, επαγγελματικά κτίρια υπηρεσιών το 18% των προστίμων, κτίρια τουρισμού - βιομηχανίας το 14% των προστίμων και κτίρια μεταποίησης πρωτογενούς τομέα (αγροτικού, κτηνοτροφικού κ.λπ.) το 1% των προστίμων.

Γεωγραφική Κατανομή

Από τα αναλυτικά στοιχεία των δηλώσεων του Ν. 4178 ανά Περιφέρεια και Περιφερειακή Ενότητα τόσο ως προς το σύνολο των δηλώσεων όσο και σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό της απογραφής, προκύπτει ότι οι περισσότερες δηλώσεις αφορούν ακίνητα στην Περιφέρεια Αττικής (251.428 ακίνητα ή ποσοστό 35,66% του συνόλου των δηλώσεων) και στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας (121.614 δηλώσεις ή ποσοστό 17% του συνόλου των δηλώσεων).