Με συμφωνίες-πλαίσιο οι προμήθειες 19 υπουργείων

«Στοπ» στις αθρόες συμβάσεις προμηθειών από δεκάδες αναθέτουσες αρχές θέτει και δια νόμου η γενική γραμματεία Εμπορίου και Προστασίας του Καταναλωτή, καθώς με υπουργική απόφαση που υπογράφει ο υπουργός Οικονομίας και Ανάπτυξης Δημήτρης Παπαδημητρίου, η γενική γραμματεία, που αποτελεί τη μία εκ των τριών κεντρικών αναθετουσών αρχών, θα διενεργεί τις προμήθειες για συγκεκριμένα αγαθά για λογαριασμό 19 υπουργείων.

Μάλιστα, η διενέργεια των διαγωνισμών θα γίνεται με τη μορφή των «συμφωνιών-πλαίσιο», μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στις χώρες της δυτικής Ευρώπης, καθώς με τον τρόπο αυτό επιτυγχάνονται μεγάλες οικονομίες κλίμακος, ενώ παράλληλα μειώνεται και το διοικητικό κόστος.

Με βάση την υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε την περασμένη Παρασκευή, για το έτος 2017 οι ανάγκες των 19 υπουργείων σε επιτραπέζιους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, επίπεδες οθόνες, κλιματιστικά μηχανήματα, λαμπτήρες και φωτοαντιγραφικό χαρτί θα καλύπτονται από διαγωνισμούς που θα διενεργούνται από τη γενική γραμματεία Εμπορίου.

Τα υπουργεία που εντάχθηκαν στη λίστα είναι τα εξής: 1. Υπουργείο Εσωτερικών (εκτός των Αρχηγείων της Ελληνικής Αστυνομίας και του Πυροσβεστικού Σώματος). 2. Υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης. 3. Υπουργείο Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης. 4. Υπουργείο Εθνικής Άμυνας (εκτός των Γενικών Επιτελείων). 5. Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων. 6. Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης. 7. Υπουργείο Εξωτερικών. 8. Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 9. Υπουργείο Οικονομικών. 10. Γενική Γραμματεία Δημοσίων Εσόδων. 11. Υπουργείο Υγείας. 12. Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης. 13. Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. 14. Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας. 15. Υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών, 16. Υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής. 17. Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής. 18. Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. 19. Υπουργείο Τουρισμού.

Στο πλαίσιο της προσαρμογής στα νέα δεδομένα, η υπουργική απόφαση προβλέπει ότι έως τη σύναψη των συμφωνιών-πλαίσιο, τα εν λόγω υπουργεία θα μπορούν να προχωρούν στη διενέργεια διαγωνισμών για την κάλυψη έκτακτων αναγκών, έως του ποσού των 20.000 ευρώ. Από τη στιγμή όμως που θα τεθούν σε εφαρμογή οι συμφωνίες της γενικής γραμματείας Εμπορίου, θα χάσουν αυτό το δικαίωμα.

Όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου, με τις συμφωνίες-πλαίσιο, θα επιτευχθεί εξοικονόμηση πόρων της τάξεως του 20% και επισημαίνουν ότι η γκάμα των αγαθών θα διευρυνθεί σταδιακά στο επόμενο διάστημα.

Τα ίδια εξηγούν ότι η επιλογή των συγκεκριμένων αγαθών έγινε με βάση τη ζήτηση που παρουσιάζουν και η οποία κρίνεται ιδιαίτερα μεγάλη. Επίσης μέσω των συμφωνιών αυτών θα επιτυγχάνεται και η ομογενοποίηση των τεχνικών προδιαγραφών, με αποτέλεσμα όλο το δημόσιο να προμηθεύεται αγαθά και προϊόντα ίδιων προδιαγραφών.

Στο πλαίσιο εξοικονόμησης πόρων θα επιλέγονται αγαθά που θα καλύπτουν τις ελάχιστες ποιοτικές απαιτήσεις, αλλά θα ικανοποιούν πλήρως τις ανάγκες του δημοσίου. «Ούτε υπερ-ποιότητα ούτε υπο-ποιότητα» αναφέρουν χαρακτηριστικά.

Όπως προαναφέρθηκε, η χρήση συμφωνιών-πλαίσιο έχει μακρά παράδοση σε μερικά κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως οι σκανδιναβικές χώρες, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Τα τελευταία χρόνια όμως παρατηρείται αύξηση της χρήσης των συμφωνιών-πλαίσιο σε ευρωπαϊκό επίπεδο.

Τα πλεονεκτήματα

Με βάση την έως τώρα εμπειρία, τα βασικότερα οφέλη από τη χρήση συμφωνιών-πλαίσιο τόσο για τις αναθέτουσες αρχές όσο και για τους οικονομικούς φορείς είναι τα εξής:

- Μείωση του διοικητικού κόστους σε σχέση με τον χρόνο και το κόστος ανάθεσης χωριστών
δημόσιων συμβάσεων. Με τη συμφωνία-πλαίσιο διενεργείται μία και μοναδική διαγωνιστική διαδικασία καθ' όλο τον κύκλο ζωής της συμφωνίας-πλαίσιο, από την οποία προκύπτουν οι οικονομικοί φορείς που θα μετέχουν σε αυτή. Οι δε οικονομικοί φορείς απαλλάσσονται από το βάρος προετοιμασίας και συμμετοχής σε περισσότερες διαγωνιστικές διαδικασίες.

- Ευελιξία στη διαδικασία ανάθεσης δημόσιων συμβάσεων. Οι συμφωνίες-πλαίσιο αποτελούν έναν σύγχρονο και ευέλικτο μηχανισμό, με τον οποίο οι αναθέτουσες αρχές μπορούν να συνάπτουν συμβάσεις με τους προμηθευτές της συμφωνίας-πλαίσιο, προσαρμόζοντας τις ανάγκες τους στις συνθήκες της αγοράς και στις τεχνικές και οικονομικές εξελίξεις. Επιπλέον, ο μη δεσμευτικός χαρακτήρας της συμφωνίας-πλαίσιο παρέχει τη δυνατότητα στις αναθέτουσες αρχές να κάνουν χρήση τους μόνον στις περιπτώσεις που η συμφωνία-πλαίσιο αποτελεί κατά την κρίση τους την πλεονεκτικότερη λύση, έτσι ώστε υπό τις συγκεκριμένες κάθε φορά συνθήκες να επιτυγχάνονται άριστα αποτελέσματα σχέσης ποιότητας-τιμής (value for money).

- Δυνατότητα επίτευξης οικονομίας κλίμακας προς όφελος της αναθέτουσας αρχής, δεδομένου ότι στο πλαίσιο μιας ανταγωνιστικής αγοράς, όσο πιο μεγάλες είναι οι προς ανάθεση ποσότητες, τόσο καλύτερες είναι οι προσφερόμενες τιμές. Το πλεονέκτημα αυτό βεβαίως έχει μεγαλύτερα αποτελέσματα εφόσον συνδυαστεί και με τη λειτουργία των Κεντρικών Αρχών Προμηθειών.

- Ορθολογικός και σε βάθος χρόνου προγραμματισμός των αναγκών και εξόδων των δημόσιων φορέων. Η αναθέτουσα αρχή έχει τη δυνατότητα να προσδιορίσει τις ανάγκες της, να τις συγκεντρώσει και να τις ομαδοποιήσει, διαμορφώνοντας έτσι τη στρατηγική της για την κάλυψή τους. Αλλά και από την πλευρά των οικονομικών φορέων παρέχεται η δυνατότητα μακροπρόθεσμης προσέγγισης στον σχεδιασμό και τον προγραμματισμό των προσφερόμενων υπηρεσιών.

- Δυνατότητα ανάπτυξης πραγματικού ανταγωνισμού όσον αφορά στην τιμή ή/και την ποιότητα, γεγονός που διασφαλίζει καλύτερες υπηρεσίες και δημιουργεί αποτελέσματα κόστους-οφέλους.

- Δυνατότητα εδραίωσης μιας αμοιβαίως ευνοϊκής και περισσότερο μακροπρόθεσμης σχέσης
συνεργασίας μεταξύ των αναθετουσών αρχών και των οικονομικών φορέων.

Επισημαίνεται ωστόσο ότι προκειμένου να αποδώσει η συμφωνία-πλαίσιο τα παραπάνω αποτελέσματα, απαιτείται η αναθέτουσα αρχή να διαθέτει πραγματική γνώση και αντίληψη των αναγκών της και της αγοράς στην οποία απευθύνεται και των τρόπων που λειτουργούν οι ανταγωνιστικές πιέσεις, προκειμένου να διαμορφώσει τους όρους με τους οποίους θα λειτουργήσει αποτελεσματικά και προς όφελος του δημόσιου συμφέροντος μια συμφωνία-πλαίσιο.

Τα μειονεκτήματα

Ωστόσο, αυτές οι συμφωνίες παρουσιάζουν και μειονεκτήματα, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται:

- Ο κίνδυνος υπερβολικής συγκέντρωσης της αγοραστικής δύναμης και η δημιουργία μονοπωλιακών δομών, σε βάρος του πραγματικού ανταγωνισμού και της αρχής της διαφάνειας, ιδίως σε περίπτωση που εφαρμόζονται μακροχρόνιες συμφωνίες-πλαίσιο με έναν μόνο οικονομικό φορέα.

- Η μειωμένη δυνατότητα πρόσβασης μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις συμφωνίες-πλαίσιο, δεδομένου ότι λόγω του μεγάλου οικονομικού αντικειμένου τους είναι μάλλον απίθανο οι ΜΜΕ να πληρούν τα ποιοτικά κριτήρια επιλογής ή να μπορούν να ανταγωνιστούν επί ίσοις όροις μεγάλους οικονομικούς φορείς. Εντούτοις, η πρόβλεψη διαίρεσης της συμφωνίας σε τμήματα (π.χ. κατά γένος ή γεωγραφική περιοχή), μπορεί να διευκολύνει σημαντικά τη δυνατότητα πρόσβασης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στις δημόσιες συμβάσεις.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρεται από το υπουργείο Οικονομίας και Ανάπτυξης, θα υπάρξει ειδική μέριμνα για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μέσω του γεωγραφικού κατακερματισμού.

Πέραν αυτού, οι συμφωνίες μπορούν να γίνουν ελκυστικές για τις ΜΜΕ σε περίπτωση που αυτές συμμετέχουν ως υπεργολάβοι ή ως μέλη μιας κοινοπραξίας που συμμετέχει σε ανάλογα deal.

Στα μειονεκτήματα και πάλι περιλαμβάνονται:

- Η άσκηση τυχόν αθέμιτων πρακτικών, όπως π.χ. η συμπαιγνία μεταξύ των συμμετεχόντων στη συμφωνία-πλαίσιο για τη διαμόρφωση τιμών.

- Η αντιμετώπιση αναγκών κατά τρόπο ενιαίο, χωρίς να λαμβάνονται υπόψη τυχόν οι ιδιομορφίες για την κάλυψη συγκεκριμένης ανάγκης.

- Η δυσκολία διαχείρισης των συμφωνιών-πλαίσιο καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους καθώς ο σχεδιασμός, η ανάθεση, η υλοποίηση και η παρακολούθηση των συμφωνιών-πλαίσιο αποτελούν μια περίπλοκη διαδικασία από άποψη διαχείρισης, η οποία απαιτεί από τις αναθέτουσες αρχές αυξημένη διοικητική ικανότητα.