Ο δεκάλογος του... φοβισμένου καταθέτη

To χθεσινό δελτίο Τύπου της Τραπέζης της Ελλάδος αναφέρεται στη μείωση των τραπεζικών καταθέσεων του ιδιωτικού τομέα κατά 2,25 δισ. ευρώ στο πρώτο δίμηνο του 2017 (όλα δείχνουν πως η συγκεκριμένη τάση συνεχίστηκε και μέσα στον Μάρτιο).

Το σύνολο των παραγόντων της αγοράς θεωρεί πως αυτό αποτελεί παρενέργεια των συνεχιζόμενων διαπραγματεύσεων για την περιβόητη δεύτερη θετική αξιολόγηση (που αρχικά ήταν προγραμματισμένη να κλείσει τον Φεβρουάριο του 2016, πριν 13 μήνες…), γεγονός που φαίνεται να έχει επαναφέρει τους φόβους για ενδεχόμενα GREXIT και τραπεζικά bail in.

Όσο και αν οι παράγοντες της τραπεζικής αγοράς υποστηρίζουν πως η τρέχουσα κατάσταση παραμένει «διαχειρίσιμη και εύκολα αναστρέψιμη αν ομαλοποιηθούν οι σχέσεις της χώρας με τους δανειστές σε εύλογο χρονικό διάστημα», δεν λείπουν οι αποταμιευτές που έχουν αρχίσει να θυμούνται… πρακτικές βγαλμένες από την εμπειρία του 2015.

Σύμφωνα λοιπόν με το ρεπορτάζ του Euro2day.gr, παρατηρούνται από την πλευρά ορισμένων καταθετών και των επιχειρήσεων οι εξής συμπεριφορές:

1. Πολλοί πελάτες των τραπεζών δεν ανανεώνουν κατά τους τελευταίους μήνες τις προθεσμιακές τους καταθέσεις όταν λήγουν (τις αφήνουν σε λογαριασμούς ταμιευτηρίου για λόγους «ευελιξίας»), ή τις ανανεώνουν μόλις για ένα μήνα. Στο τελευταίο συντείνει και η πολιτική των τραπεζών να μη διαφοροποιούν το ύψος του επιτοκίου ανάλογα με τους μήνες δέσμευσης μιας κατάθεσης. Βραχυπρόθεσμα πάντως, από μια τέτοια εξέλιξη κερδίζουν οι τράπεζες καθώς αντί για επιτόκια 0,5%-0,7% επιβαρύνονται μόλις με 0,1%.

2. Στροφή μέρους των πελατών προς ασφαλιστικά-επενδυτικά προϊόντα του κλάδου ζωής, είτε αυτά προσφέρουν ελάχιστη εγγυημένη απόδοση σε βάθος δεκαετίας, είτε τοποθετούνται σε χρηματοοικονομικά προϊόντα του εξωτερικού (βλέπε στοιχεία της Ένωσης Ασφαλιστικών Εταιρειών Ελλάδος για τον Ιανουάριο).

3. Επιχειρήσεις με διεθνοποιημένο χαρακτήρα (π.χ. εξαγωγικές, τουριστικές) αφήνουν στο εξωτερικό ένα επιπλέον τμήμα της ρευστότητάς τους, μη εισάγοντας στη χώρα τμήμα των εσόδων τους.

4. Το ίδιο πράττουν και φυσικά πρόσωπα που έχουν εισοδήματα από το εξωτερικό (συντάξεις, μισθοί, προμήθειες, ενοίκια, λοιπά έσοδα).

5. Εγχώριες επιχειρήσεις αυξάνουν το ύψος των παραγγελιών τους σε πρώτες ύλες και στοκ, ιδίως αν οι τιμές αυτών είναι δολαριακές και επηρεάζονται από τη διεθνή αποτίμηση των εμπορευμάτων (commodities).

6. Ιδιοκτήτες καταστημάτων που εξακολουθούν να εισπράττουν τμήμα των εσόδων τους τοις μετρητοίς μέσω χαρτονομισμάτων, επιλέγουν τη μέθοδο της «θυρίδας και του στρώματος».

7. Κατά τους αμέσως επόμενους μήνες από την επιβολή των capital controls τον Ιούνιο του 2015, είχαν ακολουθήσει αυξημένες συναλλαγές στις αγορές άλλων περιουσιακών στοιχείων, όπως μετοχών, ακινήτων και διαρκών καταναλωτικών προϊόντων, υπό τον φόβο ενός κουρέματος καταθέσεων, ή ενός τραπεζικού bail in. Ορισμένοι μάλιστα είχαν σπεύσει να πληρώνουν φορολογικές τους και τραπεζικές τους υποχρεώσεις πριν καν αυτές λήξουν. Αυτή τη φορά πάντως, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, δεν έχουν παρατηρηθεί τέτοια φαινόμενα σε εκτεταμένο βαθμό, ωστόσο δεν αποκλείεται να τα δούμε να συμβαίνουν στο μέλλον.

8. Ορισμένοι πελάτες εξαντλούν τα (περιορισμένα άλλωστε) όρια αναλήψεων μετρητών και εξαγωγής συναλλάγματος στο εξωτερικό που τους επιτρέπονται από το υπάρχον πλαίσιο των κεφαλαιακών ελέγχων.

9. Ενίοτε μεταφέρονται κεφάλαια από μια τράπεζα σε άλλες, σε προϋπάρχοντες των capital controls λογαριασμούς, προκειμένου να μειωθεί το ύψος των «ανασφάλιστων καταθέσεων» (100.000 ευρώ ανά ΑΦΜ, ανά τράπεζα) και έτσι ένα ενδεχόμενο κούρεμα να περιοριστεί ως προς το ποσό.

10. Πωλητές ακινήτων και λοιπών εγχώριων περιουσιακών στοιχείων είναι διατεθειμένοι να προσφέρουν αξιοσημείωτες εκπτώσεις στους αγοραστές, αρκεί το τίμημα να κατατεθεί για λογαριασμό τους στο εξωτερικό.

Πάντως, η πλειονότητα των παραγόντων της αγοράς εκτιμά ότι η αξιολόγηση θα κλείσει έως τον προσεχή Μάιο και πως το πιθανότερο σενάριο είναι να μη θιχτούν στο παραμικρό οι καταθέσεις.

Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς θυμίζουν πως -με εξαίρεση το ζήτημα του κινδύνου που εξακολουθεί ως ένα βαθμό να υπάρχει- όσοι διατήρησαν από το 2010 μέχρι σήμερα τις καταθέσεις τους στις ελληνικές τράπεζες είναι κερδισμένοι σε σύγκριση με πολλούς άλλους που είτε «κουρεύτηκαν» στην Κύπρο το 2013, είτε τοποθέτησαν τα χρήματά τους σε επενδύσεις που έχουν υποχρεωθεί σε απώλειες στο ενδιάμεσο χρονικό διάστημα.