Γιατί «μαζεύτηκε» το εμπορικό έλλειμμα σε τρόφιμα-ποτά

Σημαντικότατη μείωση της τάξεως του 35% κατέγραψε το εμπορικό έλλειμμα του κλάδου τροφίμων και ποτών το 2015 έναντι του 2014. Αυτό προκύπτει από τη σχετική έρευνα – ανάλυση του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών (ΙΟΒΕ) που έγινε για λογαριασμό του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Τροφίμων και Ποτών (ΣΕΒΤ) και αφορά τα δεδομένα του κλάδου από το 2010 – 2015.

Σε απόλυτα μεγέθη, το εμπορικό έλλειμμα του κλάδου μειώθηκε από τα περίπου 2,1 δισ. ευρώ το 2014, στα 1,4 δισ. ευρώ το 2015.

Η μείωση αυτή στο εμπορικό έλλειμμα του κλάδου είναι προφανές ότι προήλθε από την άνοδο των εξαγωγών το 2015 στα σχεδόν 3 δισ. ευρώ (από 2,4 δισ. το 2014), αλλά και από την μείωση των εισαγωγών τροφίμων και ποτών στα 4,3 δισ. (από 4,5 δισ. το 2014). Αυτό έχει ως αποτέλεσμα για την εξεταζόμενη περίοδο 2010-2015, το εμπορικό έλλειμμα στα τρόφιμα και ποτά κινείται κατά το 2015 στο χαμηλότερο επίπεδό του.

Σημαντική ωστόσο, είναι και η μείωση της κατά κεφαλή κατανάλωση τροφίμων και μη αλκοολούχων ποτών, η οποία αν και το 2015 παρέμεινε σταθερή στα 2.000 ευρώ σε σχέση με το 2014, από το 2010 έχει περιοριστεί κατά 500 ευρώ (-20%).

Σε όρους του λόγου εξαγωγών –εισαγωγών στη μεταποίηση τροφίμων και ποτών, δηλαδή ως προς το μερίδιο των εγχώριων εξαγωγών προς τις αντίστοιχες εισαγωγές, αυτό έχει αυξηθεί σημαντικά το 2015, φθάνοντας στο 68% (από 53% το 2014).

Μάλιστα σε σχέση με το 2010, ο συγκεκριμένος δείκτης έχει ανέλθει κατά 22 ποσοστιαίες μονάδες, υποδηλώνοντας την ενδυνάμωση των εξαγωγικών προσπαθειών στον τομέα των μεταποιημένων τροφίμων που πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια.

Στο σύνολο των τροφίμων, ποτών και καπνού, δηλαδή σε όλη την παραγωγική αλυσίδα αξίας τροφίμων, μαζί με την αγροτική παραγωγή, το αντίστοιχο έλλειμμα διαμορφώνεται το 2015 στα 1,1 περίπου δισ. ευρώ έχοντας μειωθεί σε σχέση με το 2014 κατά 14%.

Η μείωση του ελλείμματος οφείλεται αποκλειστικά στην άνοδο των εξαγωγών κατά 15% το 2015, αφού οι εισαγωγές δεν μεταβλήθηκαν ουσιαστικά. Το έλλειμμα αυτό είναι επίσης το χαμηλότερο της περιόδου 2010-2015.

Ο δείκτης εξαγωγών - εισαγωγών στο σύνολο του εμπορίου τροφίμων αυξάνεται επίσης το 2015 στο 81% (από 77% το 2014), έχοντας ανέλθει κατά 13 ποσοστιαίες μονάδες σε σχέση με το 2010.

Πρωταθλητές τα μεταποιημένα

Σύμφωνα με τη μελέτη, οι εξαγωγές στα μεταποιημένα τρόφιμα και ποτά αποτελούν πάνω από τα 2/3 των εξαγωγών (από 55% το 2014) στο σύνολο των εξαγώγιμων τροφίμων και ποτών το 2015, καταγράφοντας έτσι το μεγαλύτερο ποσοστό της περιόδου 2010-2015. Το αντίστοιχο ποσοστό εισαγόμενων μεταποιημένων τροφίμων και ποτών στο σύνολο των τροφίμων έχει μειωθεί στο 77% (από 81% το 2014). Στο σύνολο των εξαγωγών της μεταποίησης, τα μεταποιημένα τρόφιμα και ποτά αποτελούν το 11% το 2015 (από 9% το 2014), ενώ στο σύνολο των εισαγωγών το 10% (από 9% το 2014).

Περνώντας στους βασικούς κλάδους τροφίμων και ποτών, τα επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά και τα έλαια και λίπη παρουσιάζουν πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο το 2015. Συγκεκριμένα, το πλεόνασμα στα έλαια και λίπη φθάνει τα 397 εκατ. ευρώ (από έλλειμμα της τάξης των 21 εκατ. ευρώ. το 2014) και στα φρούτα και λαχανικά τα 390 εκατ. ευρώ (από 380 εκατ. ευρώ το 2014).

Οι υπόλοιποι κλάδοι καταγράφουν εμπορικό έλλειμμα το 2015, το οποίο όμως έχει μειωθεί σε όλους σε σχέση με το 2014. Από τους υπόλοιπους υποκλάδους, τα σχετικά ελλειμματικά εμπορικά ισοζύγια είναι υψηλότερα στα άλλα είδη διατροφής, τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα επεξεργασμένα ψάρια επεξεργασμένου κρέατος, φθάνοντας τα 944 εκατ. ευρώ.

Αξίζει να αναφερθεί ότι τα επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά παρουσιάζουν πλεονασματικό εμπορικό ισοζύγιο καθόλα τα έτη από το 2010 έως το 2015, ενώ με εξαίρεση το 2010 και το 2014, πλεονασματικό ήταν και το ισοζύγιο των ελαίων και λιπών την ίδια περίοδο.

Σωρευτικά για την περίοδο 2010- 2015, το εμπορικό ισοζύγιο των περισσότερων κλάδων των μεταποιημένων τροφίμων έχει αυξηθεί. Ο κλάδος των ποτών έχει μειώσει σημαντικά το έλλειμμά του από 212 εκατ. ευρώ το 2010, σε 50 εκατ. ευρώ το 2014, ενώ αξιοσημείωτη μείωση του ελλείμματος καταγράφουν και τα γαλακτοκομικά προϊόντα κατά την περίοδο αυτή.

Τα άλλα είδη διατροφής και οι παρασκευασμένες ζωοτροφές ωστόσο παρουσιάζουν άνοδο του εμπορικού τους ελλείμματος σωρευτικά από το 2010 έως το 2014. Ωστόσο, το 2015 σε σχέση με το 2014, όλοι οι κλάδοι καταγράφουν άνοδο στο εμπορικό τους ισοζύγιο, με τα ελλειμματικά ισοζύγια να εξομαλύνονται σημαντικά σε περιπτώσεις όπως τα γαλακτοκομικά προϊόντα και τα είδη αρτοποιίας.

Ως προς το ποσοστό συμμετοχής κάθε κλάδου στο σύνολο των εμπορικών ροών των μεταποιημένων τροφίμων και ποτών, τα επεξεργασμένα φρούτα και λαχανικά, μαζί με τα έλαια και λίπη καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο ποσοστό εξαγωγών (26% και 22% αντίστοιχα στους δύο κλάδους), ενώ ακολουθούν τα γαλακτοκομικά (19%) και τα άλλα είδη διατροφής (13%).

Οι εμπορικοί εταίροι

Σε σχέση με τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους της χώρας ως προς τις εξαγωγές μεταποιημένων τροφίμων και ποτών, την πρώτη θέση κατέχει η Ιταλία, η οποία έχει αυξήσει σημαντικά το ποσοστό της το 2015 (20%) σε σχέση με το 2014 (11,6%). Ακολουθεί η Γερμανία, η οποία αντίθετα έχει μειώσει τη συμμετοχή της στο 15,2% του συνόλου το 2015 (από 18,3% το 2014), ενώ έπονται το Ην. Βασίλειο (8% το 2015 από 8,4% το 2014), οι ΗΠΑ (7,5% το 2015 από 6,8% το 2014) και η Κύπρος (5,7% από 6,7%).

Την πρώτη δεκάδα των βασικών χωρών στις οποίες εξάγει η χώρα μεταποιημένα τρόφιμα συμπληρώνουν χώρες της ΕΕ και συγκεκριμένα η Βουλγαρία, η Ολλανδία, η Γαλλία, η Ρουμανία και η Ισπανία. Συνολικά, οι δέκα πρώτες χώρες στις οποίες εξάγονται μεταποιημένα τρόφιμα καταλαμβάνουν το 72% του συνόλου των εξαγωγών το 2015 (από 70% το 2014). Ενδέκατη είναι η Σουηδία και ακολουθεί η Αυστραλία (1,9% και 1,8% του συνόλου αντίστοιχα).

Ως προς τις εισαγωγές, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της χώρας σε προϊόντα μεταποιημένων τροφίμων και ποτών το 2015 είναι η Γερμανία, από την οποία εισάγεται το 15,4% (από 16,8% το 2014) των αγαθών, η Ολλανδία (15,2%), η Γαλλία (10,9%), η Ιταλία (11,1%) και η Βουλγαρία (7%), των οποίων οι συμμετοχές δεν διαφοροποιούνται σημαντικά σε σχέση με το 2014. Την πρώτη δεκάδα των εισαγωγέων μεταποιημένων τροφίμων και ποτών συμπληρώνουν επίσης χώρες της ΕΕ και συγκεκριμένα η Ισπανία, η Δανία, το Βέλγιο, το Ην. Βασίλειο και η Πολωνία.

Συνολικά, οι δέκα πρώτες χώρες από τις οποίες εισάγονται μεταποιημένα τρόφιμα καταλαμβάνουν το 79% του συνόλου των εισαγωγών στην Ελλάδα. Από τις χώρες εκτός ΕΕ, ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος στις εισαγωγές προϊόντων τροφίμων το 2015 παραμένει η Αργεντινή, η οποία βρίσκεται στην 11η θέση, με μερίδιο της τάξης του 2,3%, αλλά και η Ινδονησία (1,2%, 14η θέση) και η Τουρκία (1%, 15η θέση).