WSJ: Οι… θετικές παρενέργειες από τα capital controls στην Ελλάδα

Όταν η Ελλάδα επέβαλε capital controls το καλοκαίρι του 2015, τα μέτρα λειτούργησαν σαν ασπίδα για τις τράπεζες, οι οποίες κλυδωνίζονταν από τους φόβους για Grexit που ώθησαν τους πολίτες να «τραβήξουν» δισεκατομμύρια ευρώ από τις καταθέσεις τους.

Δύο χρόνια αργότερα, ο θετικός αντίκτυπος των capital controls είναι αισθητός, καθώς τα μέτρα απέτρεψαν μια κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος και οι προβλέψεις πως θα έπλητταν την οικονομία δεν έχουν υλοποιηθεί, τονίζει δημοσίευμα της Wall Street Journal. Αντίθετα, το μέτρο είχε κάποια ανέλπιστα αποτελέσματα, μεταξύ των οποίων το ότι βοήθησε την Ελλάδα να αντιπαλέψει τη μακροχρόνια μάστιγα της φοροδιαφυγής.

Η εμπειρία της Ελλάδας εντείνει το debate για το αν τα capital controls μπορούν να είναι θετικό μέτρο ελέγχου των αποσταθεροποιητικών ροών κεφαλαίου, μια άποψη που υιοθετείται από όλο και περισσότερους οικονομολόγους αλλά και φορείς χάραξης πολιτικής: η Κίνα έχει περιορίσει τις δαπάνες γουάν στο εξωτερικό, σε μια προσπάθεια να σταθεροποιήσει την οικονομία της και στην Κύπρο -μοναδικό άλλο μέρος της ευρωζώνης όπου έχουν επιβληθεί capital controls-, το μέτρο κατάφερε να σώσει το τραπεζικό σύστημα, αλλά η οικονομία συρρικνώθηκε κατά 10% κατά τα δύο χρόνια της ισχύος του.

Στην Ελλάδα, με άφθονες προειδοποιήσεις για το μέτρο που εφαρμόστηκε τον Ιούνιο του 2015, οι πολίτες είχαν πολύ καιρό στη διάθεσή τους για να συγκεντρώσουν μετρητά. Τα μετρητά σε κυκλοφορία εκτοξεύτηκαν τον Μάιο του 2016 στα 42 δισ. ευρώ, κατά 10 δισ. ευρώ υψηλότερα σε σχέση με τα επίπεδα του 2014, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.

«Κατά το πρώτο μισό του 2015, το εγχώριο τραπεζικό σύστημα βίωσε μια μεγάλη, ταυτόχρονη ανάληψη καταθέσεων σε αργή κίνηση», επισημαίνει σύμφωνα με την εφημερίδα ο Πλάτων Μονοκρούσος, επικεφαλής οικονομολόγος στη Eurobank. «Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της πλεονάζουσας ρευστότητας παρέμεινε στη χώρα, αλλά "κάτω από το στρώμα’’», πρόσθεσε.

Όπως τονίζει το δημοσίευμα, τα capital controls έχουν να επιδείξουν ένα πολύ μεγάλο κατόρθωμα: βοήθησαν στο διαβόητο πρόβλημα της φοροδιαφυγής στην Ελλάδα.

Οι περιορισμοί στις αναλήψεις ανάγκασαν τους Έλληνες να χρησιμοποιούν περισσότερο πλαστικό χρήμα, στο οποίο δεν έχουν επιβληθεί περιορισμοί. Ο αριθμός των συναλλαγών χωρίς μετρητά έχει τριπλασιαστεί από το 2014 και μετά. Παράλληλα, περίπου ένα εκατομμύριο χρεωστικές κάρτες εκδόθηκαν το καλοκαίρι του 2015, πέντε φορές περισσότερες σε σχέση με πριν τα capital controls, και το νούμερο έχει συνεχίσει να αυξάνεται.

Το αποτέλεσμα είναι ένα δισεκατομμύριο ευρώ παραπάνω κάθε χρόνο σε έσοδα από φόρους, σύμφωνα με Έλληνες αξιωματούχους που επικαλείται η εφημερίδα, σχολιάζοντας πως αυτό αποτελεί σημαντική εξήγηση για τον οκταπλασιασμό του πρωτογενούς πλεονάσματος της χώρας πέρυσι.

Ωστόσο οι φόβοι για την ευπάθεια των ελληνικών τραπεζών, σημαντική αιτία για την επιβολή του μέτρου εξ αρχής, δεν έχουν υποχωρήσει. Στα τέλη της περασμένης χρονιάς, οι Έλληνες τραπεζίτες εργάζονταν πάνω σε ένα σχέδιο για να αμβλύνουν τους περιορισμούς, αλλά οι συζητήσεις κατέρρευσαν όταν εντάσεις λόγω νέων μέτρων λιτότητας ώθησαν τους Έλληνες να αποσύρουν και πάλι χρήματα από τις τράπεζες.

Η εμπιστοσύνη στις τράπεζες δεν φαίνεται να επιστρέφει, με αποτέλεσμα η κυβέρνηση να μην μπορεί να αναστείλει το μέτρο. «Πολλές εταιρίες χρησιμοποιούν λογαριασμούς σε ξένες τράπεζες για όλες τις συναλλαγές τους», εξηγεί ένας εισαγωγέας τροφίμων. «Ακόμη κι αν ανασταλούν τα capital controls, θα πάρει πολύ καιρό μέχρι να εμπιστευτούν ξανά το ελληνικό τραπεζικό σύστημα. Αυτή τη στιγμή κανείς δεν έχει λόγο να το κάνει», κατέληξε.