Φθηνότερο από Γαλλία, Αγγλία και Ισπανία το «καλάθι της νοικοκυράς»

Χαμηλότερες, σε σχέση με την Αγγλία, τη Γαλλία, την Ισπανία και την Πορτογαλία, παραμένουν οι τιμές του τυπικού καλαθιού στα ελληνικά σούπερ μάρκετ, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Έρευνας Λιανεμπορίου Καταναλωτικών Αγαθών (ΙΕΛΚΑ).

Ειδικότερα, με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτου, η σύγκριση των μέσων τιμών των καλαθιών δείχνει ότι και οι τέσσερις χώρες έχουν σημαντικά ακριβότερο μέσο καλάθι από την Ελλάδα, 22% η Ισπανία, 39% η Γαλλία, 29% η Αγγλία, 14% η Πορτογαλία. Η εικόνα των αποτελεσμάτων αλλάζει σημαντικά όταν αφαιρέσουμε τον αναλογούντα ΦΠΑ ανά χώρα, για να γίνουν αντιληπτές οι πραγματικές τιμές των προϊόντων σουπερμάρκετ.

Η σύγκριση των καλαθιών σε αυτή την περίπτωση δείχνει ότι οι τέσσερις χώρες έχουν ακόμα πιο ακριβό μέσο καλάθι από την Ελλάδα: η Ισπανία κατά 33%, η Γαλλία κατά 52%, η Αγγλία κατά 45% και η Πορτογαλία κατά 19%. Αυτό είναι αποτέλεσμα της πολύ μεγάλης διαφοράς που έχει ο χαμηλός ΦΠΑ ανά χώρα (πρόκειται για τον ΦΠΑ που αναφέρεται σε τρόφιμα και ποτά).

Στην Ελλάδα, αυτός ο ΦΠΑ τον Ιούλιο 2017 είναι 13% και 24% για συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων, κάποιες από τις οποίες συμμετέχουν στο δείγμα της έρευνας, όπως είναι τα έλαια, ο καφές, τα γλυκά, τα σνακς και τα αρτοποιήματα. 

Ο ΦΠΑ είναι σημαντικά υψηλότερος από την Αγγλία (0%) και τη Γαλλία (10% και 5,5%), την Ισπανία (10% και 4%), την Πορτογαλία (13% και 6%), αλλά και τις περισσότερες χώρες της ΕΕ. Η βασική διαφορά είναι ότι τρόφιμα που στην Ελλάδα υπάγονται στον υψηλό συντελεστή ΦΠΑ με 24%, στις υπόλοιπες χώρες υπάγονται στον χαμηλό συντελεστή ΦΠΑ, ο οποίος είναι και χαμηλότερος του ελληνικού με 6%, 5,5%, 4% ή ακόμα και 0%. Σημειώνεται ότι η εισαγωγή ειδικών φόρων κατανάλωσης (π.χ. καφές) δεν είναι δυνατόν να συνυπολογιστεί στα παραπάνω στοιχεία.

Το γενικό συμπέρασμα που προκύπτει από την παραπάνω ανάλυση είναι ότι το οργανωμένο ελληνικό λιανεμπόριο τροφίμων (σούπερ μάρκετ) παρέχει στους Έλληνες καταναλωτές πρόσβαση σε προϊόντα για το τυπικό του καλάθι με κατά μέσο όρο πολύ χαμηλότερη τιμή (ακόμα και στα φθηνά προϊόντα των τυπικών 20 κατηγοριών), που είναι αποτέλεσμα της οργανωμένης προσπάθειας των προμηθευτών και των λιανεμπόρων για συγκράτηση των τιμών τα τελευταία χρόνια.

Η τάση αυτή με μικρές διακυμάνσεις είναι διαχρονική την τελευταία 5ετία που πραγματοποιείται η συγκεκριμένη έρευνα από το ΙΕΛΚΑ. Η διαχρονική σύγκριση τιμών με το εξωτερικό δείχνει ότι τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα συνεχώς έχει φθηνότερο καλάθι από τις συγκρινόμενες χώρες, με διακυμάνσεις οι οποίες δεν αλλάζουν το αποτέλεσμα της ανάλυσης.

Σε σχέση με την προηγούμενη μέτρηση της έρευνας (11/2016) καταγράφεται αύξηση της διαφοράς του ελληνικού καλαθιού με τις άλλες χώρες κατά περίπου 3%, εξέλιξη που αποδίδεται στην ένταση προσφορών και εκπτώσεων την τελευταία περίοδο στην Ελλάδα, αλλά και στην ένταση του ανταγωνισμού λόγω των πρόσφατων επιχειρηματικών εξελίξεων στην ελληνική αγορά. Αξίζει όμως να σημειωθεί ότι συγκριτικά σε σχέση με τη Γαλλία και την Αγγλία η ποσοστιαία διαφορά με Ελλάδα φαίνεται πως μεγαλώνει εξαιτίας κυρίως του διαχρονικού αποπληθωρισμού στην Ελλάδα και του πληθωρισμού σε αυτές τις χώρες, καθώς και λόγω των εξελίξεων της ισοτιμίας Ευρώ-Λίρας Αγγλίας που επηρεάζει τη σύγκριση με την Αγγλία.

Σημειώνεται ότι πέρα από τον ΦΠΑ παράγοντες που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη όταν συγκρίνονται τιμές ανάμεσα σε διαφορετικές χώρες είναι:

- Η απόσταση της χώρας από τα παραγωγικά κέντρα της κεντρικής και δυτικής Ευρώπης και τα αντίστοιχα κόστη
- Η πολυπλοκότητα της γεωγραφίας της κάθε χώρας (π.χ. οδικό δίκτυο, νησιά κ.λπ.)
- Το μέγεθος της αγοράς και αντίστοιχες οικονομίες κλίμακας στις προμήθειες των προϊόντων
- Το ισοζύγιο εξαγωγών-εισαγωγών σε σχέση με τα τρόφιμα και τις πρώτες ύλες παρασκευής τους
- Τα διάφορα κόστη παραγωγής (ενέργεια, πρώτες ύλες, μισθολογικό κόστος, χρηματοοικονομικό κόστος, γραφειοκρατία)
- Η παραγωγικότητα της βιομηχανίας και του λιανεμπορίου σε κάθε χώρα
- Οι καταναλωτικές συνήθειες και η αγοραστική δυνατότητα σε κάθε χώρα
- Το ύψος της φορολογίας σε κάθε χώρα

Τα δεδομένα τιμών υπολογίζονται από γνωστά παρατηρητήρια τιμών των χωρών που εξετάστηκαν και για την Ελλάδα στα πρωτογενή δεδομένα από τιμοληψίες σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ.

Τα στοιχεία προέρχονται από τις παρακάτω αλυσίδες σούπερ μάρκετ:

Ελλάδα: ΑΒ Βασιλόπουλος, Σκλαβενίτης, My Market, Μασούτης
Αγγλία: Tesco, Asda, Sainsbury's, Morrisons, Waitrose, Ocado, Amazon
Γαλλία: Intermarche, Carrefour Drive, Simply Market, ooshop, Auchan Direct, houra, Courses U, Amazon
Ισπανία: Eroski, Mercadona, El Corte Ingl?s, Carrefour, Hipercor, Dia
Πορτογαλία: Pingo Doce, El Corte Ingl?s, Intermarche, Continente, Jumbo

Τα κριτήρια επιλογής των προϊόντων στο καλάθι ήταν ένας συνδυασμός αντίστοιχων χρησιμοποιούμενων καλαθιών για εκτίμηση στο εξωτερικό, καθώς και κοινής διαθεσιμότητας στοιχείων τιμών στις χώρες που εξετάσθηκαν. Σε κάθε νέα μέτρηση ανανεώνεται το δείγμα των κωδικών που μετρώνται και ανάλογα τη διαθεσιμότητα επιλέγονται διαφορετικές ποσότητες προϊόντων.