Real Estate: Τέσσερα βήματα για να έρθουν οι ξένοι

Τέσσερις πρωτοβουλίες μπορούν να οδηγήσουν σε νέο κύμα εισόδου ξένων επενδυτών στην ελληνική αγορά ακινήτων, σύμφωνα με στελέχη του real estate, με αφορμή και τις πρόσφατες δηλώσεις του διευθύνοντος συμβούλου του ομίλου ΕΧΑΕ Σωκρ. Λαζαρίδη περί ζωηρού ενδιαφέροντος στο πρόσφατο roadshow του Λονδίνου.

Η επιτάχυνση των πωλήσεων/παραχωρήσεων μεγάλων ακινήτων από το εν υπνώσει μέχρι σήμερα Υπερταμείο κρατικής περιουσίας, η ολοκλήρωση των σχεδίων αναδιάρθρωσης υπερχρεωμένων εταιρειών με σημαντικά χαρτοφυλάκια ακινήτων, η οριστική έγκριση μεγάλων τουριστικών επενδύσεων που σέρνονται επί χρόνια μεταξύ Enterprise Greece και Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) και η εκκίνηση σχεδίων αναπλάσεων που εξαγγέλλονται συνεχώς χωρίς να υλοποιούνται.

Οπως υποστηρίζουν στην αγορά ακινήτων, το ενδιαφέρον που εντόπισε ο κ. Λαζαρίδης για το ελληνικό real estate οφείλεται κυρίως στο γεγονός πως τα ισχυρότερα διεθνή funds έχουν ήδη ισχυρότατη παρουσία στη χώρα μας! Συνεπώς, είτε ενδιαφέρονται για νέες επενδύσεις, είτε κάποια άλλα ξένα θεσμικά χαρτοφυλάκια θέλουν να τους ακολουθήσουν.

Οι ξένοι θεσμικοί έχουν ήδη τοποθετηθεί για τα καλά στο ελληνικό real estate καθώς ελέγχουν πλειοψηφικά πακέτα των τριών μεγαλύτερων εταιρειών επενδύσεων σε ακίνητη περιουσία (ΑΕΕΑΠ). Περισσότερο από το 87% των μετοχών της Grivalia ΑΕΕΑΠ ελέγχεται από διεθνείς επενδυτικούς ομίλους, με την πλειοψηφία των μετοχών (51,37%) να ανήκει στην καναδική Fairfax, σχεδόν το 11% στη Wellington, το 5% στην PIMCO, το 5% στην Brandes Investment Partners και άλλο 17% είναι μοιρασμένο σε διάφορα ξένα χαρτοφυλάκια.

H αμερικανική Varde Partners ελέγχει πλέον πλειοψηφικό πακέτο (54%) της Trastor ΑΕΕΑΠ μέσω της West End SARL, ενώ η Invel Real Estate κατέχει το 65,49% της Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ. Πρόσφατη είναι η συμφωνία της Varde με τη Lamda Development του ομίλου Λάτση για συμμετοχή στη Lamda Malls που θα διαχειρίζεται τα εμπορικά κέντρα της τελευταίας.

Η αμερικανική Blackstone είναι ο δεύτερος μεγαλύτερος μέτοχος (ελέγχει περί το 16%) της Lamda Development, ενώ και στην Blackrock έχει ξεμείνει το πρώην ακίνητο της Μουζάκης στην Ακαδημία Πλάτωνος, όπου εξαγγέλλεται εδώ και χρόνια η κατασκευή εμπορικού κέντρου.

Σημαντικότατες κινήσεις έχουν γίνει τα τελευταία χρόνια και στον τουριστικό κλάδο όπως η δημιουργία του ομίλου Sani/Ikos από την οικογένεια Ανδρεάδη και την αμερικανική Oaktree Capital Management, η ίδρυση της Grivalia Hospitality, η οποία ελέγχεται πλέον πλειοψηφικά από κεφάλαια της PIMCO, η πρώτη επένδυση της London & Regional (που είχε φύγει... νύχτα από τον διαγωνισμό του Ελληνικού) στο πεντάστερο Amathus της Ρόδου, η πρώτη επένδυση της αμερικανικής Hines με την αγορά του ακινήτου που στέγαζε το ξενοδοχείο «ΛΗΔΡΑ» στη Λεωφ. Συγγρού κ.α.

Για να μετατραπεί σε επενδύσεις το σοβαρό ενδιαφέρον των ξένων ομίλων που είτε βρίσκονται στην Ελλάδα, είτε θέλουν να ακολουθήσουν τους ισχυρούς ομίλους που έχουν ήδη τοποθετηθεί, οι άνθρωποι της αγοράς real estate πιστεύουν πως χρειάζονται οι πρωτοβουλίες που προαναφέρθηκαν. Επισημαίνουν για παράδειγμα το σοβαρό ενδιαφέρον της αμερικανικής Caesars Entertainment για το καζίνο resort στο Ελληνικό, αλλά και τα πισωγυρίσματα στην υλοποίηση της επένδυσης.

Την Τετάρτη, σε νέα συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ) θα κριθεί η τύχη του αρχικού σχεδίου ανάπτυξης που κατέθεσε η Lamda Development για το Ελληνικό. Πρόκειται για επένδυση που βρίσκεται στο ραντάρ πολλών ξένων οίκων, καθώς αποτελεί το καλύτερο ακίνητο της χώρας.

Στην αγορά υποστηρίζουν πως καθυστερεί η αξιοποίηση και άλλων σημαντικών περιουσιακών στοιχείων του δημοσίου από το Υπερταμείο, που ελέγχει το ΤΑΙΠΕΔ και την Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου (ΕΤΑΔ). Σε κάποιες περιπτώσεις τα ακίνητα παραχωρήθηκαν, αλλά η επένδυση παρακωλύεται από τοπικά συμφέροντα με διάφορα προσχήματα.

Επίσης, η απόπειρα καταγραφής της περιουσίας της τελευταίας σταμάτησε χωρίς ποτέ να δοθούν εξηγήσεις. Υποτίθεται πως βρίσκεται σε εξέλιξη μια άλλη προσπάθεια μέσω του υπουργείου Οικονομικών.

Σε κάποιες περιπτώσεις, εξαιρετικά ακίνητα παραχωρήθηκαν, αλλά είναι το αντικείμενο πολυετούς δικαστικής διαμάχης. Ετσι ούτε το δημόσιο λαμβάνει έσοδα, ούτε ο επενδυτής/διαχειριστής ολοκληρώνει την επένδυση.

Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και ορισμένες από τις επενδύσεις που μπορεί να εντάχθηκαν στο fast track (για ταχεία αδειοδότηση), αλλά έμπλεξαν με απανωτές προσφυγές στο ΣτΕ. Μπορεί να είναι λίγες, σε σχέση με τον μεγάλο αριθμό επενδυτικών έργων που απλώς εντάχθηκαν στο fast track χωρίς ποτέ να προχωρήσουν (από την Ιθάκη μέχρι τη Χαλκιδική και τους Κορεάτες...), αλλά θα έχουν σοβαρό αντίκτυπο στις τοπικές οικονομίες. Επιπλέον θα αποτελέσουν ευκαιρία για να μπουν στην ελληνική αγορά νέες ξένες αλυσίδες διαχείρισης ξενοδοχείων κ.λπ.

Μια άλλη κατηγορία που προσελκύει το ενδιαφέρον των ξένων είναι τα κόκκινα δάνεια και οι υπερχρεωμένες επιχειρήσεις του κλάδου ακινήτων. Σοβαρό ενδιαφέρον ξένων επενδυτών έχει εκδηλωθεί εδώ και χρόνια για το χαρτοφυλάκιο ακινήτων της Ektasis Development, χωρίς να έχει προχωρήσει το σχέδιο που επεξεργάζονται οι τράπεζες. Η Fortress φέρεται να ενδιαφέρεται για το χαρτοφυλάκιο ακινήτων του ομίλου Χαραγκιώνη, με τις πληροφορίες να αναφέρουν πως μπορεί να ολοκληρωθεί η διαδικασία το επόμενο τρίμηνο. Ο όμιλος του Θεοδ. Χαραγκιώνη προσπαθεί εδώ και σχεδόν δέκα χρόνια να βρει μια λύση με τις τράπεζες, καθώς διαθέτει πράγματι αξιόλογα ακίνητα.

Ενας άλλος τομέας που μπορεί να συμβάλλει τόσο στην ανάταξη της αγοράς κατοικίας όσο και στην προσέλκυση ξένων κεφαλαίων είναι οι αναπλάσεις. Προ μηνών έγινε γνωστό ένα τέτοιο σχέδιο, με τη μετεγκατάσταση του γηπέδου του ΠΑΟ στο Γουδή, τη βύθιση της Λεωφόρου Αλεξάνδρας στη διασταύρωση με την Κηφισίας, ευρύτατο δίκτυο πεζοδρόμων κ.λπ. Από τότε δεν υπήρξαν νεότερα. Κυρίως γιατί με το που κυκλοφόρησε το σχέδιο, υπήρξαν σοβαρές αντιδράσεις ακόμα και εντός του ΣΥΡΙΖΑ.

Σχέδια αναζωογόνησης του ιστορικού κέντρου εξαγγέλλει κατά καιρούς και ο δήμος Αθηναίων, χωρίς να έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα. Η εικόνα της Σταδίου είναι αρκετή για να πειστούν και οι πλέον καλοπροαίρετοι.