Στουρνάρας: Ασπίδα προστασίας η ευρωζώνη

Πίστευα πάντα ότι υπάρχει μία ευρωπαϊκή ταυτότητα, ότι στην Ευρώπη μας ενώνουν πολλά παραπάνω από όσα μας χωρίζουν και ότι ενωμένοι θα πετύχουμε περισσότερα για την ευημερία μας και για τη σταθερότητα, αλλά και για την κοινωνική δικαιοσύνη. Υπάρχει βέβαια μεγάλη απόσταση να καλυφθεί μέχρι να φτάσουμε σε αυτό το σημείο και δεν ξέρω αν θα το φτάσουμε ποτέ, καθώς κάποιες τελευταίες εξελίξεις δεν είναι πολύ ενθαρρυντικές, δήλωσε ο κ. Γ. Στουρνάρας σε ομιλία στην παρουσίαση του βιβλίου των Παν. Λιαργκόβα και Χρ. Παπαγεωργίου «Το Ευρωπαϊκό Φαινόμενο – Η ενοποίηση και οι προσπάθειες υλοποίησης της ιδέας».

Οπως τόνισε ο διοικητής της ΤτΕ η έξαρση του λαϊκισμού, η αναβίωση του εθνικισμού, ο ρατσισμός, η άνοδος ακραίων και ξενοφοβικών κομμάτων, δεν είναι οι καλύτεροι οιωνοί για την Ευρώπη που οραματιζόμαστε.

Η ευρωζώνη, στην οποία ανήκουμε είναι μια ασπίδα προστασίας, όχι μόνο για μας, εδώ στην Ελλάδα, αλλά για όλους τους Ευρωπαίους. Πέρα από αυτό, είναι η ίδια η ταυτότητα της Ευρώπης, είναι πλέον ο θεμέλιος λίθος για την ύπαρξή της. Για να επιβιώσει όμως η ευρωζώνη, πρέπει να γίνουν κάποιες ρεαλιστικές αλλαγές. Μπορούμε να κερδίσουμε όλοι από μια καλύτερη ευρωζώνη. Και υπάρχουν προτάσεις, όπως ανέφερα πριν.

Πιστεύω ότι τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για να αρχίσει η συζήτηση για τις αλλαγές αυτές. Έχουμε τη γνώση και την εμπειρία για να αξιολογήσουμε τα μέτρα που ήδη έχουμε πάρει, να διακρίνουμε τα λάθη που κάναμε και να σχεδιάσουμε τα επόμενα βήματά μας, έτσι ώστε η επόμενη κρίση, εάν και όποτε έλθει, δεν θα μας βρει απροετοίμαστους.

Σήμερα, που η ευρωζώνη ανακάμπτει, θα ήταν μεγάλο λάθος να ισχυριστούμε ότι ξεπεράστηκαν όλα τα προβλήματα ή ότι μπορούμε να αποφύγουμε μία μελλοντική κρίση. Θα είναι ολέθριο σφάλμα να μας βρει ανέτοιμους μια νέα κρίση. Γι΄ αυτό ακριβώς χρειάζεται να μετατρέψουμε τη σημερινή νομισματική ένωση σε μία πληρέστερη οικονομική και νομισματική ένωση, που από τη μια μεριά θα διαθέτει όλα τα ικανά μέσα και όλους τους απαραίτητους πόρους για την αντιμετώπιση έκτακτων κρίσεων και από την άλλη θα έχει εξοπλιστεί με κανόνες μακροπρόθεσμης διακυβέρνησης, τονίζει ο Γ. Στουρνάρας.

Για να μην είμαι άδικος, πρέπει να τονίσω ότι στα επτά χρόνια της κρίσης έγιναν σημαντικά βήματα για την ομαλή λειτουργία της ευρωζώνης και τη στήριξη των χωρών με προβλήματα, όπως η δική μας. Αναφέρω τα σημαντικότερα:

Η παροχή διακρατικών δανείων προς την Ελλάδα, η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF) και του διαδόχου του, του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM). Η δημιουργία (της ατελούς ακόμα) τραπεζικής ένωσης και η εφαρμογή αυστηρότερων κανόνων κανονιστικής ρύθμισης και εποπτείας των τραπεζών. Η σύσταση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Συστημικού Κινδύνου και η δημιουργία κατάλληλων μακροπροληπτικών εργαλείων με  μεγαλύτερη έμφαση στον εντοπισμό και την αντιμετώπιση των συστημικών κινδύνων. Και βέβαια οι σημαντικές παρεμβάσεις της ΕΚΤ που σταθεροποίησαν την Ευρωζώνη και τις αγορές ομολόγων σε δύσκολες στιγμές.

Όλα αυτά ήταν τα πρώτα βήματα, που συνέβαλαν στην αντιμετώπιση της κρίσης, σε συνδυασμό πάντα με τα μέτρα που ελήφθησαν σε εθνικό επίπεδο. Αλλά δεν αρκούν για την αντιμετώπιση μιας πιθανής μελλοντικής κρίσης. Η ΕΚΤ αδυνατεί να φέρει μόνη της το βάρος της σταθεροποίησης της ευρωζώνης και να διατηρεί για πάντα τη χαλαρή νομισματική πολιτική των τελευταίων ετών. Εξάλλου, οι μέχρι τώρα αλλαγές αποσκοπούσαν περισσότερο στην κάλυψη των κενών παρά στην ισχυροποίηση της ΟΝΕ.

Οι προσπάθειες θα πρέπει να επικεντρωθούν από εδώ και πέρα στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας και του αναπτυξιακού δυναμικού των οικονομιών μας και στην επανεκκίνηση της διαδικασίας πραγματικής σύγκλισης, μέσω της οποίας θα βελτιωθεί η ευημερία όλων των πολιτών της ζώνης του ευρώ. Η κατάλληλη στιγμή για δράση είναι τώρα που η οικονομία της ζώνης του ευρώ πατάει σε πιο στέρεο έδαφος.

Τα επόμενα βήματα για την ενίσχυση της αρχιτεκτονικής της ευρωζώνης πρέπει να περιλαμβάνουν:

·         την ενίσχυση των μηχανισμών μακροοικονομικής εξισορρόπησης ώστε να λειτουργούν συμμετρικά, τόσο για τις χώρες-μέλη με ελλείμματα όσο και για χώρες-μέλη με πλεονάσματα,

·         την ενίσχυση των μηχανισμών επιμερισμού τόσο των κινδύνων όσο και των ευθυνών,

·         την προώθηση μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση του ρυθμού οικονομικής ανάπτυξης, τη μείωση της ανεργίας και την αύξηση της ανθεκτικότητας του ευρώ σε μελλοντικές κρίσεις και

·         την αυξημένη λογοδοσία των ευρωπαϊκών θεσμών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο

Όπως υπογραμμίζει ο Γ. Στουρνάρας πρωτίστως πρέπει να προχωρήσουν εκείνες οι αλλαγές που δεν απαιτούν τροποποιήσεις στη Συνθήκη, ενώ αλλαγές που απαιτούν τροποποιήσεις σ’ αυτή πρέπει να αφεθούν για χρόνο που οι συνθήκες θα είναι πιο ώριμες. Στο σημείο αυτό σημειώνω με ικανοποίηση κάποια σύγκλιση απόψεων μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας στα ζητήματα αυτά. Όπως επίσης και τις διαφορές απόψεων για το πώς πρέπει να προχωρήσουν οι αλλαγές αυτές: Με διακυβερνητική συμφωνία ή μέσω θεσμικών ρυθμίσεων.

Όσον αφορά τα δικά μας, απαιτείται εντατικοποίηση των προσπαθειών για την ταχύτατη ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης του προγράμματος και την ολοκλήρωση των απαιτούμενων μεταρρυθμίσεων σε όλους τους τομείς. Έτσι θα ξεκινήσει και η συζήτηση για τη διευθέτηση του χρέους, που θα επιτρέψει την ένταξη των ομολόγων του Ελληνικού Δημοσίου στο πρόγραμμα αγοράς τίτλων του Ευρωσυστήματος, και, κυρίως, την ομαλή πρόσβαση στις αγορές μετά το τέλος του προγράμματος. Η βελτίωση της εμπιστοσύνης και η συνακόλουθη άνοδος της οικονομικής δραστηριότητας θα επιταχύνουν την επιστροφή καταθέσεων και θα έχουν ως αποτέλεσμα την περαιτέρω χαλάρωση και τελικά την πλήρη κατάργηση των περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων.

Η Τράπεζα της Ελλάδος έχει ήδη κάνει συγκεκριμένες προτάσεις για μια ήπια αναδιάρθρωση του χρέους, όπως, για παράδειγμα, η μετάθεση της μέσης σταθμικής διάρκειας αποπληρωμής των τόκων των δανείων του EFSF κατά 8½ χρόνια τουλάχιστον. Αυτή η πρόταση ήπιας αναδιάρθρωσης του χρέους είναι ζωτικής σημασίας για την Ελλάδα, ενώ για τους εταίρους της συνεπάγεται ελάχιστο μόνο κόστος.

Συνοψίζοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι και καλούμαστε να στοχαστούμε για το μέλλον της Ευρώπης και να βρούμε τους τρόπους για να ενδυναμώσουμε την ΟΝΕ. Η κατάλληλη ευκαιρία είναι τώρα που η ανάκαμψη στη ζώνη του ευρώ επιταχύνεται και οι ευρωπαϊκές οικονομίες ανακάμπτουν. Το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα μας προσφέρει όλα τα στοιχεία που χρειαζόμαστε για να παραδειγματιστούμε από τη δράση των προγενέστερων ή και να αποφύγουμε τα λάθη τους, έτσι ώστε να πάρουμε τις αποφάσεις εκείνες που θα οδηγήσουν στην ενδυνάμωση του κοινού ευρωπαϊκού οικοδομήματος με την περαιτέρω εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Διότι, όπως είπε στις αρχές του χρόνου ο συγγραφέας Πέτρος Μάρκαρης, με τον οποίο βρισκόμασταν μαζί σε ένα ανάλογο πάνελ, «η Ευρώπη ξεκίνησε ως πεντάμορφη και δεν θέλουμε να καταλήξει ως τέρας», τόνισε ο κ. Στουρνάρας.